Matylda Getter

Matylda Getter
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

25 lutego 1870
Warszawa

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1968
Warszawa

Miejsce pochówku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi

Śluby zakonne

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Grób Matyldy Getter w grobowcu Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Matylda Getter (ur. 25 lutego 1870 w Warszawie, zm. 8 sierpnia 1968 tamże) – siostra zakonna, naczelna matka przełożona prowincji warszawskiej Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, działaczka społeczna oraz oświatowo-wychowawcza w przedwojennej Polsce, a także humanitarna w okresie II wojny światowej.

Młodość

Matylda Getter urodziła się 25 lutego 1870 r. w Warszawie w rodzinie rzeźnika Karola i Matyldy z domu Niemyska. Matylda Getter była jedną z dziesięciorga rodzeństwa, najstarszą wśród sióstr. Rodzina zamieszkiwała na Woli, w domu przy ul. Krochmalnej 8[1]. W 1886 r. ojciec Matyldy zmarł w niejasnych okolicznościach. Na wieść o tym, że jego przyjaciel Edward Reich źle się poczuł, udał się do browaru w którym ten przebywał z zamiarem udzielenia mu pomocy. Na miejscu sam także poczuł się źle, zasłabł i zmarł na skutek tego wypadku[1].

Działalność przedwojenna

Siostra Matylda przez całe życie kierowała się radą swojego spowiednika, który powiedział „Pójdziesz do Rodziny Maryi, bo trzeba teraz ratować biedne dzieci i służyć krajowi”. Stało się to dla niej inspiracją do wstąpienia do zakonu, a także mottem jej późniejszej działalności. W okresie międzywojennym siostra z ogromnym poświęceniem angażowała się w działalność oświatowo-wychowawczą. Zakładała nowe placówki edukacyjne i opiekuńcze w Polsce centralnej oraz we wschodniej części kraju, m.in. była przełożoną Ogniska Rodziny Marji w Warszawie[2].

II wojna światowa

We wrześniu 1939 w domu prowincjalnym w Warszawie przy ul. Hożej 53, prowadzonym przez siostry franciszkanki, funkcjonował punkt sanitarny, w którym znalazło schronienie ok. 500 cywilów poszkodowanych w wyniku działań wojennych. Punkt ten w 1944 przyjął formę szpitala powstańczego. Przez całą okupację siostry prowadziły tam kuchnię, z której korzystało ok. 300 ubogich dziennie. Matylda Getter kierowała ze swojej siedziby akcją niesienia pomocy aresztowanym. Współpracowała z konspiracyjnymi komórkami więziennymi w wystawianiu nowych dokumentów dla osób ściganych przez Niemców.

Wykorzystywała sieć sierocińców zgromadzenia, m.in. w Aninie, Białołęce, Chotomowie, Płudach i Warszawie, do ukrywania w nich żydowskich dzieci z warszawskiego getta[3]. W 1942 zadecydowała, że jej zgromadzenie przyjmie każde dziecko z getta. Dzięki tej akcji siostrom franciszkankom ze wszystkich prowincji udało się ocalić kilkaset osób skazanych na zagładę. Matka Matylda została pośmiertnie odznaczona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za ratowanie Żydów. Żydowskie dzieci nazywały siostrę Matyldę „mateczką” względnie „matusią”[4].

Została pochowana w grobowcu zgromadzenia sióstr zakonnych na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera F/G-2-26)[4].

„Nie zapomnę do końca życia tego momentu. Matka Getter była w tym małym ogródku na Hożej, zbliżyłam się do niej, powiedziałam, że nie mam gdzie się podziać, że jestem Żydówką, a więc wyjęta spod prawa. Na co matka mi odpowiedziała i tu przytaczam jej słowa: »Dziecko moje, ktokolwiek przychodzi na nasze podwórko i prosi o pomoc, w imię Chrystusa, nie wolno nam odmówić«” Lila Goldschmidt

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu 2 grudnia 2009 monetę upamiętniającą Polaków ratujących Żydów: Irenę Sendlerową, Zofię Kossak i siostrę Matyldę Getter. Moneta o nominale 20 zł została wykonana stemplem lustrzanym w srebrze w Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie[7][8].

Przypisy

  1. ↑ a b Teresa Antonietta Frącek, Matka Matylda Getter, Warszawa: IPN, 2019, s. 7.
  2. ↑ a b M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi przy urządzaniu pomieszczenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego”.
  3. ↑ a b Katarzyna Cegieła, Karol Madaj, Kamila Sachnowska, Olga Tumińska: Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej. Warszawa: Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, IPN, 2008. ISBN 978-83-7629-008-9. OCLC 909561250. (pol.)
  4. ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: SIOSTRY FRANCISZKANKI RODZINY MARYI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2018-07-02].
  5. ↑ M.P. z 2019 r. poz. 86 „za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, za wybitne zasługi w obronie godności, człowieczeństwa i praw ludzkich”.
  6. ↑ Kronika religijna. U nas. Odznaczenie kapłanów i zakonnic. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 7, s. 184, 1925. 
  7. ↑ Narodowy Bank Polski, Lista monet okolicznościowych, 2009.
  8. ↑ 20 zł, Polacy ratujący Żydów: Irena Sendlerowa, Zofia Kossak-Szczucka, siostra Matylda Getter, 2009. numizmatyczny.pl. [dostęp 2020-07-09].

Bibliografia

  • Siostry Zakonne w Polsce. Słownik biograficzny, t. 1, s. 93.
  • Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, t. XI, Warszawa 1981.
  • Siostry Rodziny Maryi z pomocą dzieciom polskim i żydowskim w Międzylesiu i Aninie, Biblioteka Wawerska, Warszawa 2006.
  • Za cenę życia, „Ład” 17/1983 (24 kwietnia 1983).
  • Wspomnienie... o Matce Matyldzie Getter „Matusia”, „Słowo Powszechne”, 1968, nr 35.
  • Polacy ratujący Żydów na monetach Narodowego Banku Polskiego. czkk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].. czkk.pl
  • Teresa Antonietta Frącek, Matka Matylda Getter, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2018, wersja zdigitalizowana.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Righteous Among the Nations medal simplified.svg
Autor: Ле Лой, Licencja: CC0
A simplified vector version of the medal awarded to Righteous Among the Nations
Grób Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, Florentyna Dymman, Matylda Getter (grób) 01.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w tym wieloletnich przełożonych Florentyny Dymman i Matyldy Getter na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie