Matylda Kretkowska

Matylda Kretkowska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 listopada 1917
Charków

Data śmierci

11 marca 1988

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Partyzancki

Matylda Kretkowska z domu Gutkowska (ur. 7 listopada 1917 w Charkowie, zm. 11 marca 1988 w Warszawie) – działaczka socjalistyczna i niepodległościowa. Ppor. Magda.

Życiorys

Córka działacza socjalistycznego Jana Gutkowskiego. W 1918 rodzina powróciła do Warszawy, gdzie Kretkowska ukończyła szkołę powszechną, a w latach 1932 - 1937 Państwową Szkołę Przemysłową Żeńską. Do 1939 pracowała jako krawcowa w Spółdzielni Pracy „Inicjatywa”.

Z inspiracji brata Tadeusza, w 1930 wstąpiła do Czerwonego Harcerstwa TUR w Warszawie. Od 1933 kierowała XXI Gromadą żeńską na Czerniakowie[1]. Od 1936 była hufcową Hufca Śródmieście i członkinią Rady Hufca w Warszawie. Od 1938 została członkinią Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR. Od 1933 była również członkiem zarządu koła OM TUR i dzielnicowej organizacji PPS.

We wrześniu 1939  wraz z innymi Czerwonymi harcerzami pracowała jako sanitariuszka w punkcie PCK, działała w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej.

Od października 1939 uczestniczka grupy konspiracyjnej Barykada Wolności, współpracownik „Biuletynu Informacyjnego” SZP. Na polecenie Stanisława Dubois koordynowała prace drukarni i organizacji kolportażu.

Od czerwca 1941 po wyjściu za mąż, za działacza Czerwonego Harcerstwa TUR Józefa Kretkowskiego wyjechała do Białej Podlaskiej. Oboje działali tam w konspiracji organizacji Polscy Socjaliści. Współorganizowała komitet okręgowy RPPS Podlasie. W latach 1943 - 1944 była łącznikiem z Komitetem Centralnym RPPS oraz odpowiadała za pracę polityczną w Milicji Ludowej RPPS i PAL. Od października 1944 zamieszkiwała wraz z mężem w Grójcu, gdzie w styczniu 1945 została ranna w trakcie bombardowania.

Od 1945 członek „lubelskiej” PPS awansowana do stopnia podporucznika. Weszła do Rady Kobiet CKW PPS. Od maja 1945 do maja 1946 pracowała w Komitecie PPS w Płocku, była również sekretarzem redakcji wydawanego przez PPS w Płocku „Robotnika Mazowieckiego”. Następnie wraz z mężem przeniosła się do Olsztyna, gdzie do lipca 1947 była sekretarzem okręgu Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości.

Po przeprowadzce do Warszawy pełniła funkcję instruktora, w wydziale prasowym Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości. Od 1949 do 1952 pracowała w centrali „Samopomocy Chłopskiej”. Później kierowała działami kadr w Instytucie Przemysłu Skórzanego i Warszawskich Zakładach Garbarskich.

Była członkiem PZPR. W latach 1950 - 1952 wchodziła w skład Komitetu dzielnicowego na Żoliborzu. W latach 1965 - 1973 r. pracowała w biurze kadr Polskiej Akademii Nauk. W związku z udziałem syna w wydarzeniach marcowych w 1968 została ukarana naganą partyjną.

Od początku lat sześćdziesiątych współpracowała z Wojciechem Ziembińskim, uczestnicząc m.in. w licznych akcjach plakatowych. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych była współpracownikiem KOR, KSS „KOR”, Niezależnej Oficyny Wydawniczej uczestniczyła w wydawaniu „Biuletynu Informacyjnego” i „Robotnika” KOR. Sporządzała makiety i matryce dla wielu pism, poczynając od „Komunikatu” KOR. Uczyła technik drukarskich.

Po 13 grudnia 1981 przez kilka lat pracowała na rzecz „Tygodnika Mazowsze”, „Praworządności” i wielu innych pism podziemia, przepisując na maszynie rękopisy i maszynopisy na matryce.

Od 1987 współpracowała z nielegalną PPS. Uczestniczyła w redagowaniu wychodzącego w Płocku „Robotnika Mazowieckiego. Umarła nad makietą „Robotnika”[2]. Po jej śmierci w 1988 płockie wydawnictwa PPS do 1990 sygnowane były jako Wydawnictwo im. Matyldy Kretkowskiej „Magdy”[3].

Odznaczona w 1947 Krzyżem Grunwaldu III klasy[4], Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1973. W czerwcu 2008 Prezydent RP Lech Kaczyński, nadał jej pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jako współpracowniczce Niezależnej Oficyny Wydawniczej „za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce”[5].

Jej synem był Sławomir Kretkowski, filmowiec, uczestnik wydarzeń marcowych w 1968, skazany wówczas na 1,5 roku więzienia. Współpracownik KOR.

Przypisy

  1. Kazimierz Wojciechowski, W Warszawie i okolicy, w :W gromadach Czerwonego Harcerstwa TUR, Warszawa 1982, s. 55
  2. Informacja ze słownika „Niezależni dla kultury
  3. Informacja na stronie Bibuła. Polskie wydawnictwa niezależne 1976–1989
  4. Monitor Polski z 1947, Nr 51, poz. 327
  5. Monitor Polski z 2009, Nr 13, poz. 163

Bibliografia

  • Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Żanna Kormanowa (red.) i inni, t. 3, Warszawa: „Książka i Wiedza” : MN, 1992, ISBN 83-900412-7-8, OCLC 834044263.
  • noty bigraficzne - Matylda Kretkowska z d. Gutkowska 1917–1988. W: Stowarzyszenie Wolnego Słowa: Ludzie Nowej 1977–2007. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa, 2007, s. 84. ISBN 978-83-60660-26-3. [dostęp 2021-08-16].
  • Matylda Kretkowska, Kilka wspomnień, w: Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, Tom I, Warszawa 1994 ISBN 83-85618-09-0

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
Kretkowska.jpg
Autor: Czerwony64, Licencja: CC BY-SA 4.0
Matylda Kretkowska (1917-1988), działaczka PPS;
POL Order Krzyża Grunwaldu 3 Klasy BAR.svg
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy