Matylda Kretkowska

Matylda Kretkowska

Data i miejsce urodzenia	7 listopada 1917 Charków
Data śmierci	11 marca 1988
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Odznaczenia

Matylda Kretkowska z domu Gutkowska (ur. 7 listopada 1917 w Charkowie, zm. 11 marca 1988 w Warszawie) – działaczka socjalistyczna i niepodległościowa. Ppor. Magda.

Życiorys

Córka działacza socjalistycznego Jana Gutkowskiego. W 1918 rodzina powróciła do Warszawy, gdzie Kretkowska ukończyła szkołę powszechną, a w latach 1932 - 1937 Państwową Szkołę Przemysłową Żeńską. Do 1939 pracowała jako krawcowa w Spółdzielni Pracy „Inicjatywa”.

Z inspiracji brata Tadeusza, w 1930 wstąpiła do Czerwonego Harcerstwa TUR w Warszawie. Od 1933 kierowała XXI Gromadą żeńską na Czerniakowie^[1]. Od 1936 była hufcową Hufca Śródmieście i członkinią Rady Hufca w Warszawie. Od 1938 została członkinią Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR. Od 1933 była również członkiem zarządu koła OM TUR i dzielnicowej organizacji PPS.

We wrześniu 1939  wraz z innymi Czerwonymi harcerzami pracowała jako sanitariuszka w punkcie PCK, działała w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej.

Od października 1939 uczestniczka grupy konspiracyjnej Barykada Wolności, współpracownik „Biuletynu Informacyjnego” SZP. Na polecenie Stanisława Dubois koordynowała prace drukarni i organizacji kolportażu.

Od czerwca 1941 po wyjściu za mąż, za działacza Czerwonego Harcerstwa TUR Józefa Kretkowskiego wyjechała do Białej Podlaskiej. Oboje działali tam w konspiracji organizacji Polscy Socjaliści. Współorganizowała komitet okręgowy RPPS Podlasie. W latach 1943 - 1944 była łącznikiem z Komitetem Centralnym RPPS oraz odpowiadała za pracę polityczną w Milicji Ludowej RPPS i PAL. Od października 1944 zamieszkiwała wraz z mężem w Grójcu, gdzie w styczniu 1945 została ranna w trakcie bombardowania.

Od 1945 członek „lubelskiej” PPS awansowana do stopnia podporucznika. Weszła do Rady Kobiet CKW PPS. Od maja 1945 do maja 1946 pracowała w Komitecie PPS w Płocku, była również sekretarzem redakcji wydawanego przez PPS w Płocku „Robotnika Mazowieckiego”. Następnie wraz z mężem przeniosła się do Olsztyna, gdzie do lipca 1947 była sekretarzem okręgu Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości.

Po przeprowadzce do Warszawy pełniła funkcję instruktora, w wydziale prasowym Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości. Od 1949 do 1952 pracowała w centrali „Samopomocy Chłopskiej”. Później kierowała działami kadr w Instytucie Przemysłu Skórzanego i Warszawskich Zakładach Garbarskich.

Była członkiem PZPR. W latach 1950 - 1952 wchodziła w skład Komitetu dzielnicowego na Żoliborzu. W latach 1965 - 1973 r. pracowała w biurze kadr Polskiej Akademii Nauk. W związku z udziałem syna w wydarzeniach marcowych w 1968 została ukarana naganą partyjną.

Od początku lat sześćdziesiątych współpracowała z Wojciechem Ziembińskim, uczestnicząc m.in. w licznych akcjach plakatowych. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych była współpracownikiem KOR, KSS „KOR”, Niezależnej Oficyny Wydawniczej uczestniczyła w wydawaniu „Biuletynu Informacyjnego” i „Robotnika” KOR. Sporządzała makiety i matryce dla wielu pism, poczynając od „Komunikatu” KOR. Uczyła technik drukarskich.

Po 13 grudnia 1981 przez kilka lat pracowała na rzecz „Tygodnika Mazowsze”, „Praworządności” i wielu innych pism podziemia, przepisując na maszynie rękopisy i maszynopisy na matryce.

Od 1987 współpracowała z nielegalną PPS. Uczestniczyła w redagowaniu wychodzącego w Płocku „Robotnika Mazowieckiego. Umarła nad makietą „Robotnika”^[2]. Po jej śmierci w 1988 płockie wydawnictwa PPS do 1990 sygnowane były jako Wydawnictwo im. Matyldy Kretkowskiej „Magdy”^[3].

Odznaczona w 1947 Krzyżem Grunwaldu III klasy^[4], Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1973. W czerwcu 2008 Prezydent RP Lech Kaczyński, nadał jej pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jako współpracowniczce Niezależnej Oficyny Wydawniczej „za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce”^[5].

Jej synem był Sławomir Kretkowski, filmowiec, uczestnik wydarzeń marcowych w 1968, skazany wówczas na 1,5 roku więzienia. Współpracownik KOR.

Przypisy

Bibliografia

• Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, ŻannaŻ. Kormanowa (red.) i inni, t. 3, Warszawa: „Książka i Wiedza” : MN, 1992, ISBN 83-900412-7-8, OCLC 834044263 .
• noty bigraficzne - Matylda Kretkowska z d. Gutkowska 1917–1988. W: Stowarzyszenie Wolnego Słowa: Ludzie Nowej 1977–2007. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa, 2007, s. 84. ISBN 978-83-60660-26-3. [dostęp 2021-08-16].
• Matylda Kretkowska, Kilka wspomnień, w: Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, Tom I, Warszawa 1994 ISBN 83-85618-09-0