Maud (statek)

Maud

Maud, 1918
Bandera	Norwegia
Dane podstawowe
Typ	barkentyna
Materiał	drewno
Historia
Data wodowania	1917
Dane techniczne
Długość całkowita (L)	36 m
Długość linii wodnej	30 m
Szerokość (B)	12 m

Wrak „Maud” w Kanadzie, 1998

Wrak „Maud” transportowany do Norwegii, 2018

Maud – norweski statek zbudowany dla Roalda Amundsena (1872–1928) na potrzeby ekspedycji Północną Drogą Morską (1918–1925).

Historia

Po powrocie z wyprawy Amundsena na biegun południowy w 1914 roku okazało się, że statek „Fram” spróchniał podczas pobytu w tropikach^[1]. Amundsen, który wzbogacił się w czasie I wojny światowej na transporcie morskim, przeznaczył zarobione pieniądze na budowę nowej jednostki dla potrzeb kolejnej wyprawy – ekspedycji Północną Drogą Morską i zlecił budowę nowego statku na podobieństwo „Frama”^[2].

Nowy statek został nazwany na cześć królowej Norwegii „Maud”^[2]. Jednostka była trójmasztową barkentyną o 36 m długości i 12 m szerokości, zanurzeniu 4,3 m, o nośności 380 BRT (w późniejszym czasie była zarejestrowana jako szkuner o nośności 385 BRT)^[3].

18 lipca 1918 roku „Maud” wyruszyła z Vardø na wody Arktyki^[1]. We wrześniu 1918 roku utknęła na prawie rok przy przylądku Czeluskin i dopiero 12 września 1919 roku udało się ją wypchnąć na otwarte wody^[1]. „Maud” popłynęła dalej na wschód, lecz było już zbyt późno, by przedostać się na północ^[1]. 21 września statek utknął ponownie w lodzie i załoga zmuszona była zimować na wybrzeżu wyspy Ajon^[1], ok. 800 km od krańca Północnej Drogi Morskiej^[2]. Wyprawa została wznowiona w lipcu 1920 roku i 28 lipca „Maud” dotarła do Nome na Alasce^[1]. W Nome czterech z ośmiu uczestników wyprawy zdecydowało się na powrót do domu^[1]. Amundsen planował wrócić na wybrzeże Syberii, by tam rekrutować nowych członków załogi i kontynuować wyprawę, jednak warunki lodowe były jeszcze gorsze niż wcześniej i po awarii wału napędowego Amundsen zmuszony był do ponownego, trzeciego zimowania^[1]. W lipcu 1922 roku „Maud” była wolna od lodu, lecz z powodu uszkodzenia śruby okrętowej Amundsen skierował statek ponownie do Stanów Zjednoczonych, by dokonać napraw i uzupełnić zapasy^[2]. Sam udał się do Norwegii, by załatwić sprawy finansowe^[2]. Po powrocie zdecydował się podzielić wyprawę: sam miał wziąć samolot i zimować na północnym wybrzeżu Alaski, by wystartować wiosną z lądu a „Maud” z Oscarem Wistingiem (1871–1936) i Haraldem Sverdrupem (1888–1957) miała podjąć kolejną próbę pokonania Północnej Drogi Morskiej^[2]. Statek wydostał się z lodu po dwóch latach na północ od Wysp Nowosyberyjskich i kierował się do Cieśniny Beringa^[1]. Kolejne zimowanie miało miejsce u ujścia Kołymy^[1]. W końcu ekspedycja „Maud” powróciła do Seattle w październiku 1925 roku^[1]. Dzięki bogactwu poczynionych obserwacji ekspedycja była naukowym sukcesem^[1].

Amundsen popadł w problemy finansowe^[2] i we wrześniu 1923 roku był zmuszony ogłosić bankructwo^[4]. W 1925 roku „Maud” została zajęta na poczet jego długów i sprzedana Kompanii Zatoki Hudsona (ang. Hudson's Bay Company, HBC)^[2]. Firma ochrzciła statek „Baymaud” i go przebudowała dla własnych potrzeb^[3]. W 1926 roku „Baymaud” pożeglowała z Vancouver w rejony arktyczne z zapasem drewna i paliwa, m.in. do budowy Fortu Harmon na Wyspie Wiktorii^[3]. W 1927 roku zakotwiczyła w zatoce w Cambridge Bay, gdzie HBC budowała kolejną stację^[3]. Statek, który okazał się zbyt duży na płytkie wody w regionie, pozostał zakotwiczony w zatoce i był używany jako warsztat, magazyn i stacja radiowa^[3]. W latach 30. XX w. zaczął przeciekać i został stopniowo rozebrany^[3].

W 1990 roku norweska gmina Asker zakupiła wrak za symbolicznego dolara, by wyremontować statek i sprowadzić go do Vollen^[3]. Wrak został wydobyty w 2016 roku, przygotowany do podróży przez Atlantyk i przeholowany do Norwegii w 2018 roku^[5]. Stanął w muzeum w Vollen^[5].

Przypisy

Bibliografia

• The Fram Museum: The Polar Ship Maud. frammuseum.no. [dostęp 2019-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].
• Susan Barr: Roald Amundsen. W: I Norsk biografisk leksikon. 2014-09-29. (norw.)
• Harald Ulrik Sverdrup: Roald Engelbregt Gravning Amundsen (1872–1928) (ang.). frammuseum.no. [dostęp 2019-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].
• Hans Olav Thyvold: Roald Amundsen. Font Forlag AS, 2012. ISBN 978-82-8169-179-7. [dostęp 2019-08-05]. (ang.)