Mauretania

Islamska Republika Mauretańska

الجمهورية الإسلامية الموريتانية
République Islamique de Mauritanie

Flaga Mauretanii Godło Mauretanii
Dewiza: (fr.) Honneur, Fraternité, Justice (Honor, braterstwo, sprawiedliwość)
Hymn: Hymn Mauretanii
Język urzędowy	arabski (dialekt hassanija), francuski
Stolica	Nawakszut
Ustrój polityczny	demokracja parlamentarna
Typ państwa	republika islamska
Głowa państwa	prezydent Muhammad wuld al-Ghazwani
Szef rządu	premier Muhammad wuld Bilal
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	1 030 700 km² ~0%
Liczba ludności (2017)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	3 758 571[1] 3,7 osób/km²
PKB (2017)  • całkowite   • na osobę	5,12 mld[2] USD 1318[2] USD
PKB (PSN) (2017)  • całkowite   • na osobę	17,3 mld[2] dolarów międzynar. 4328[2] dolarów międzynar.
Waluta	ugija (MRO)
Niepodległość	od Francji 28 listopada 1960
Religia dominująca	islam
Strefa czasowa	UTC +0
Kod ISO 3166	MR
Domena internetowa	.mr
Kod samochodowy	RIM
Kod samolotowy	5T
Kod telefoniczny	+222
(c) OCHA, CC BY 3.0

Mauretania (arab. موريتانيا, Muritanija), nazwa oficjalna Islamska Republika Mauretańska (arab. الجمهورية الإسلامية الموريتانية, Al-Dżumhurija al-Islamija al-Muritanija) – państwo w północno-zachodniej Afryce, nad Atlantykiem. Graniczy z Senegalem, Mali, Algierią i Saharą Zachodnią. Znaczną część kraju stanowią pustynne terytoria saharyjskie.

Ustrój polityczny

Ten artykuł wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Mauretania jest republiką parlamentarną, z prawem stanowiącym kombinację prawa islamu i francuskiego prawa cywilnego^[3]. Według konstytucji uchwalonej w roku 1991 głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 6-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu: Zgromadzenia Narodowego (81 deputowanych z wyborów powszechnych na 5-letnią kadencję) i Senatu (56 senatorów z wyborów pośrednich na 6-letnią kadencję). Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem powoływanym przez prezydenta.

Geografia

Mauretania ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego (linia brzegowa to 1200 km). Większa część kraju to pustynia Sahara. Jedyną dużą rzeką, która nie wysycha, jest Senegal (graniczna). Najwyższe wzniesienie: Kudjat Idżdżil – 915 m n.p.m.

Na południu kraju, w strefie Sahelu, częstym elementem krajobrazu są sawanny porośnięte akacjami (guma arabska). Ku północy stają się coraz suchsze, przechodząc stopniowo w pustynie.

Podział administracyjny

Mauretania podzielona jest na 12 regionów administracyjnych i 1 dystrykt stołeczny. Regiony dzielą się dalej na 44 departamenty, noszące nazwy swoich stolic.

Historia

Meczet w Szinkicie

W starożytności tereny współczesnej Mauretanii zamieszkiwane były przez plemiona Bafour – przodków współczesnej czarnej ludności z grup etnicznych Soninke i Imraguen. W średniowieczu Bafour zostali w znacznej części wyparci przez koczownicze plemiona berberyjskie. W XI–XII wieku Mauretania, rządzona przez dynastię Almorawidów, była znaczącym państwem, potem podległa sułtanowi Maroka. W XV wieku na wybrzeżach powstały faktorie handlowe Portugalczyków, później także Holendrów, Francuzów i Brytyjczyków, którzy wzajemnie rywalizowali o wpływy w regionie. Od 1903 protektorat, a następnie kolonia francuska, od 1958 autonomiczna Mauretańska Republika Islamska w ramach Wspólnoty Francuskiej, a od 1960 niepodległa republika.

Pierwszym prezydentem republiki został Muchtar wuld Dadda będący przywódcą jedynej legalnej Partii Ludu Mauretanii^[4]. Początkowo większość krajów arabskich nie uznała niezależności Mauretanii i potwierdzała słuszność marokańskich pretensji do obszarów Mauretanii. Mauretania w rezultacie zmuszona była do zawiązania bliższych relacji z Francją i z państwami Czarnej Afryki. W 1969 roku Maroko uznało niepodległość Mauretanii co spowodowało zbliżenie kraju do państw arabskich. W 1975 roku Daddah wprowadził program reform zapowiadających ustanowienie demokracji islamskiej, narodowej, centralistycznej i socjalistycznej oraz wprowadził w życie porozumienie z Marokiem i Hiszpanią odnośnie do podziału Sahary Zachodniej^[5]. W tym samym roku na północy Mauretanii doszło do wojny z siłami Frontu Polisario^[6].

W latach 1978 i 1979 doszło do wojskowych zamachów stanu, w wyniku których władzę przejął Wojskowy Komitet Odrodzenia Narodowego a dotychczas rządząca Partia Ludu Mauretanii została zdelegalizowana^[7]. Władzę w wyniku puczu objął Muhammad Chuna uld Hajdalla, który wprowadził w kraju islamskie prawo szariatu^[8]. W 1979 roku Mauretania po nieudanych starciach z Frontem Polisario, zrzekła się pretensji do terenu Sahary Zachodniej, a w 1984 roku uznała niepodległość kraju^[9]. W 1981 roku miał miejsce nieudany zamach stanu o którego organizacje rząd oskarżył Maroko^[10]. W tym samym roku Mauretania jako ostatni kraj na świecie zdelegalizowała niewolnictwo^[11], ale dopiero w 2007 roku wprowadzono przepisy pozwalające ścigać osoby korzystające z pracy niewolniczej, które jednak nie są przestrzegane, gdyż jest ono tolerowane przez duchowieństwo i urzędników^[12]. W roku 1984 do władzy, w wyniku zamachu stanu doszedł Maawija uld Sid’Ahmad Taja^[13][14]. Taja swoją władzę oparł na prawicowej Republikańskiej Partii Demokratycznej i Socjalnej^[15]. Do połowy lat 90. prowadził proiracką politykę zagraniczną z której zrezygnować musiał na skutek międzynarodowej izolacji kraju po I wojnie w Zatoce Perskiej^[5].

W 2005 roku doszło do puczu wojskowego który odsunął od władzy Taję. Do marca 2007 roku prezydentem kraju był pułkownik Ili uld Muhammad Fal. Wybory prezydenckie w marcu 2007 roku wygrał startujący jako niezależny, ale postrzegany zwykle jako popierany przez Wojskową Radę Sprawiedliwości i Demokracji polityk Sidi uld Szajch Abdallahi.

Rano 6 sierpnia 2008 prezydent Abdallahi odwołał ze stanowiska szefa straży prezydenckiej Abd al-Aziza oraz kilku innych wojskowych. W tym samym dniu generał Abd al-Aziz zainicjował zamach stanu, zajmując pałac prezydencki w Nawakszucie^[16]. Prezydent i premier Jahja uld Ahmad al-Waghaf, i minister spraw wewnętrznych zostali zatrzymani. W swoim oświadczeniu Abd al-Aziz ogłosił unieważnienie dekretu prezydenta o odwołaniu straży bezpieczeństwa^[17] oraz objęcie przywództwa w powołanej Radzie Państwa^[18].

7 sierpnia 2008 ogłoszono skład 11-osobowej Rady Państwa na czele z Abd al-Azizem, która miała sprawować władzę w kraju. Rada Państwa ogłosiła Abdallahiego „byłym prezydentem” i zapowiedziała przeprowadzenie nowych wyborów prezydenckich „tak szybko jak to możliwe”^[19]. 7 sierpnia 2008 w Nawakszut odbyła się demonstracja poparcia dla zamachu licząca tysiąc uczestników. Mieszkańcy stolicy wykrzykiwali imię Abd al-Aziza, nieśli jego portrety i maszerowali w stronę pałacu prezydenckiego. Tego samego dnia odbył się marsz protestacyjny, w którym uczestniczyło od 200 do 300 osób i który został rozpędzony przez policję^[20]. Wkrótce Rada Państwa wydała oświadczenie, w którym zapowiedziała zachowanie zasad konstytucji i demokratycznych instytucji. Poinformowała również o utrzymaniu zezwolenia na działalność partii politycznych i wolność prasy. 8 sierpnia 2008 cztery partie, sprzeciwiające się zamachowi stanu (Narodowy Pakt na rzecz Demokracji i Rozwoju -PNDD-ADIL, Powszechny Sojusz Postępowy -APP, Unia Sił Postępu -UFP, Al-Mithaq), zawarły sojusz polityczny i utworzyły Narodowy Front Obrony Demokracji. Tego samego dnia w Nawakszut odbył się wiec protestacyjny przeciw juncie wojskowej^[21].

11 sierpnia 2008 junta wojskowa zwolniła z aresztu domowego premiera al-Waghafa^[22]. 14 sierpnia 2008 Abd al-Aziz mianował nowym premierem Mulaja uld Muhammada al-Aghzafa^[23][24]. 21 grudnia 2008 junta wojskowa uwolniła z aresztu domowego prezydenta Abdallahiego^[25]. 15 września 2008 Zgromadzenie Narodowe przyjęło plan zorganizowania wolnych i uczciwych wyborów w ciągu 12-14 miesięcy, wyznaczając ich datę graniczną na koniec 2009 roku^[26]. W styczniu 2009 media państwowe ogłosiły, iż nowe wybory prezydenckie zostały zaplanowane przez Radę Narodową na 6 czerwca 2009^[27]. W kwietniu generał Abd al-Aziz zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa, by wziąć udział w wyborach^[28]. Ostatecznie, po wypracowaniu porozumienia z opozycją, wybory prezydenckie odbyły się 18 lipca 2009. Zdecydowane zwycięstwo w nich odniósł Muhammad uld Abd al-Aziz, zdobywając 52,6% głosów. Opozycja odrzuciła wyniki wyborów, uznając je za „prefabrykowane” oraz wezwała społeczność międzynarodową do wszczęcia dochodzenia w sprawie uczciwości przebiegu procesu wyborczego. Międzynarodowi obserwatorzy z Unii Afrykańskiej i Ligi Państw Arabskich nie stwierdzili jednak żadnych oszustw wyborczych^[29][30].

Demografia

Populacja Mauretanii w milionach mieszkańców^[31]

Około 40% ludności to czarni Maurowie (ludność pochodzenia afrykańskiego mówiąca w języku arabskim) zwani jako Haratyni, 30% mieszkańców to biali Maurowie, czyli Arabo-Berberowie, nad rzeką Senegal mieszkają ludy czarnoskóre (Wolofowie, Tukulerzy, Soninke, Fulanie), ok. 30% ludności^[32]. Główną religią państwa jest islam. Przyrost naturalny 32,1‰ (2003), przy bardzo wysokim wskaźniku urodzeń 49,6‰ (1991); w północnej i wschodniej części kraju ludność skupiona w nielicznych oazach. W dolinie rzeki Senegal średnia gęstość zaludnienia ponad 10 mieszkańców na km², średnia gęstość zaludnienia kraju 2 mieszkańców na km² (1992). Susza lat 70. i 80. spowodowała masową wędrówkę ludności koczowniczej do miast (1963 Nomadowie stanowili 83% ogółu ludności). Ludność miejska 39%; gł. m. poza stolicą to Nawazibu i Kajhajdi, z rolnictwa utrzymuje się ok. 60% ludności.

W zależności od szacunków przyjmuje się, że 140 tys. do 280 tys. mieszkańców kraju, tzw. Haratyni, to niewolnicy (10–20% populacji)^[12].

Religie

Struktura religijna kraju w 2019 roku, według World Christian Database^[33]:

• islam – 99,3% (4627 tys.)
• tradycyjne religie plemienne – 0,4% (19,1 tys.)
• chrześcijaństwo – 0,2% (10 tys.):
  • katolicyzm (5200)
  • protestantyzm i pozostali chrześcijanie (4740)
• brak religii – 0,1% (4890)
• bahaizm – 0,01% (440).

Gospodarka

Rybacy na plaży w Nawakszucie

Pociąg kolei mauretańskiej, wyładowany rudą żelaza

Mauretania jest ubogim krajem rolniczym. Państwo to jest bardzo słabo rozwinięte (do końca lat 60. – koczownicze pasterstwo), silnie uzależnione od pomocy zagranicznej (gł. kapitał francuski). Podstawą gospodarki jest rybołówstwo (w latach 70. i 80. – górnictwo rud żelaza i miedzi). Roczne połowy morskie to ponad 90 tys. ton (głównie sardynki i tuńczyk).

• Wskaźniki gospodarcze: (2009)
  • PKB: 3,029 mld USD
  • PKB na 1 mieszkańca: 975 USD
  • Tempo wzrostu gospodarczego: 1,5%
  • Inflacja: 7,0% (2007)
  • Stopa bezrobocia: 30% (2008)

Przemysł i górnictwo

Ten artykuł wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

W 2006 roku Mauretania dołącza do państw eksportujących ropę naftową. Państwo z podmorskich złóż na swoim terytorium ma wydobywać 27 mln baryłek ropy rocznie. Dochody z eksportu będą sięgać 1,7 mld USD.

Poza tym Mauretania posiada złoża rud żelaza, rud miedzi, złota i gipsu.

Rolnictwo

Uprawy

proso, sorgo, ryż, kukurydza

Hodowla

bydło, owce, kozy

Emisja gazów cieplarnianych

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Mauretanii wyniosła w 1990 roku 6,163 Mt, z czego tylko 0,684 Mt stanowił dwutlenek węgla, a głównym gazem cieplarnianym emitowanym przez ten kraj był metan, natomiast podtlenek azotu był drugi w kolejności. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 337 kg dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na tysiąc dolarów amerykańskich PKB – 120 kg. Od tego czasu emisje ogólne tych gazów zasadniczo rosną w niedużym tempie. Skokowy wzrost emisji samego dwutlenku węgla nastąpił w roku 1992 i od tego czasu proporcja jego i N₂O jest podobna. Przez kolejne kilkanaście lat jego emisje pozostawały na zbliżonym poziomie, a po spadku w 2008 nastąpił dość szybki wzrost i powrót do poprzedniego poziomu. Głównym źródłem emisji dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego cały czas był transport. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wynosiła 3,239 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca wyniosła 714 kg i w przeliczeniu na tysiąc dolarów PKB – 198 kg^[34].

Handel

Mauretania głównie importuje maszyny i materiały budowlane. Eksportuje ryby, ropę naftową i złoto.

Transport

• Sieć dróg liczy ok. 8900 km
• długość dróg utwardzonych: 901 km (2002)
• główne porty lotnicze: Nawakszut, Nawazibu
• główne porty morskie: Rosso, Gouraye
• Mauretania ma tylko jedną linię kolejową (zob. transport kolejowy w Mauretanii), którą przewozi rudę żelaza z Zuwiratu do nadmorskiego Nawazibu (675 km)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona rządowa (fr.)