Mauretania

Islamska Republika Mauretańska
الجمهورية الإسلامية الموريتانية
République Islamique de Mauritanie
Flaga Mauretanii
Flaga MauretaniiGodło Mauretanii
Dewiza: (fr.) Honneur, Fraternité, Justice
(Honor, braterstwo, sprawiedliwość)
Hymn:
Hymn Mauretanii
Położenie Mauretanii
Język urzędowy

arabski (dialekt hassanija),
francuski

Stolica

Nawakszut

Ustrój polityczny

demokracja parlamentarna

Typ państwa

republika islamska

Głowa państwa

prezydent Muhammad wuld al-Ghazwani

Szef rządu

premier Muhammad wuld Bilal

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


1 030 700 km²
~0%

Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


3 758 571[1]
3,7 osób/km²

PKB (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


5,12 mld[2] USD
1318[2] USD

PKB (PSN) (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


17,3 mld[2] dolarów międzynar.
4328[2] dolarów międzynar.

Waluta

ugija (MRO)

Niepodległość

od Francji
28 listopada 1960

Religia dominująca

islam

Strefa czasowa

UTC +0

Kod ISO 3166

MR

Domena internetowa

.mr

Kod samochodowy

RIM

Kod samolotowy

5T

Kod telefoniczny

+222

Mapa Mauretanii
(c) OCHA, CC BY 3.0

Mauretania (arab. موريتانيا, Muritanija), nazwa oficjalna Islamska Republika Mauretańska (arab. الجمهورية الإسلامية الموريتانية, Al-Dżumhurija al-Islamija al-Muritanija) – państwo w północno-zachodniej Afryce, nad Atlantykiem. Graniczy z Senegalem, Mali, Algierią i Saharą Zachodnią. Znaczną część kraju stanowią pustynne terytoria saharyjskie.

Ustrój polityczny

Mauretania jest republiką parlamentarną, z prawem stanowiącym kombinację prawa islamu i francuskiego prawa cywilnego[3]. Według konstytucji uchwalonej w roku 1991 głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 6-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu: Zgromadzenia Narodowego (81 deputowanych z wyborów powszechnych na 5-letnią kadencję) i Senatu (56 senatorów z wyborów pośrednich na 6-letnią kadencję). Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem powoływanym przez prezydenta.

Geografia

Mauretania ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego (linia brzegowa to 1200 km). Większa część kraju to pustynia Sahara. Jedyną dużą rzeką, która nie wysycha, jest Senegal (graniczna). Najwyższe wzniesienie: Kudjat Idżdżil – 915 m n.p.m.

Na południu kraju, w strefie Sahelu, częstym elementem krajobrazu są sawanny porośnięte akacjami (guma arabska). Ku północy stają się coraz suchsze, przechodząc stopniowo w pustynie.

Podział administracyjny

Mauretania podzielona jest na 12 regionów administracyjnych i 1 dystrykt stołeczny. Regiony dzielą się dalej na 44 departamenty, noszące nazwy swoich stolic.

Historia

W starożytności tereny współczesnej Mauretanii zamieszkiwane były przez plemiona Bafour – przodków współczesnej czarnej ludności z grup etnicznych Soninke i Imraguen. W średniowieczu Bafour zostali w znacznej części wyparci przez koczownicze plemiona berberyjskie. W XI–XII wieku Mauretania, rządzona przez dynastię Almorawidów, była znaczącym państwem, potem podległa sułtanowi Maroka. W XV wieku na wybrzeżach powstały faktorie handlowe Portugalczyków, później także Holendrów, Francuzów i Brytyjczyków, którzy wzajemnie rywalizowali o wpływy w regionie. Od 1903 protektorat, a następnie kolonia francuska, od 1958 autonomiczna Mauretańska Republika Islamska w ramach Wspólnoty Francuskiej, a od 1960 niepodległa republika.

Pierwszym prezydentem republiki został Muchtar wuld Dadda będący przywódcą jedynej legalnej Partii Ludu Mauretanii[4]. Początkowo większość krajów arabskich nie uznała niezależności Mauretanii i potwierdzała słuszność marokańskich pretensji do obszarów Mauretanii. Mauretania w rezultacie zmuszona była do zawiązania bliższych relacji z Francją i z państwami Czarnej Afryki. W 1969 roku Maroko uznało niepodległość Mauretanii co spowodowało zbliżenie kraju do państw arabskich. W 1975 roku Daddah wprowadził program reform zapowiadających ustanowienie demokracji islamskiej, narodowej, centralistycznej i socjalistycznej oraz wprowadził w życie porozumienie z Marokiem i Hiszpanią odnośnie do podziału Sahary Zachodniej[5]. W tym samym roku na północy Mauretanii doszło do wojny z siłami Frontu Polisario[6].

W latach 1978 i 1979 doszło do wojskowych zamachów stanu, w wyniku których władzę przejął Wojskowy Komitet Odrodzenia Narodowego a dotychczas rządząca Partia Ludu Mauretanii została zdelegalizowana[7]. Władzę w wyniku puczu objął Muhammad Chuna uld Hajdalla, który wprowadził w kraju islamskie prawo szariatu[8]. W 1979 roku Mauretania po nieudanych starciach z Frontem Polisario, zrzekła się pretensji do terenu Sahary Zachodniej, a w 1984 roku uznała niepodległość kraju[9]. W 1981 roku miał miejsce nieudany zamach stanu o którego organizacje rząd oskarżył Maroko[10]. W tym samym roku Mauretania jako ostatni kraj na świecie zdelegalizowała niewolnictwo[11], ale dopiero w 2007 roku wprowadzono przepisy pozwalające ścigać osoby korzystające z pracy niewolniczej, które jednak nie są przestrzegane, gdyż jest ono tolerowane przez duchowieństwo i urzędników[12]. W roku 1984 do władzy, w wyniku zamachu stanu doszedł Maawija uld Sid’Ahmad Taja[13][14]. Taja swoją władzę oparł na prawicowej Republikańskiej Partii Demokratycznej i Socjalnej[15]. Do połowy lat 90. prowadził proiracką politykę zagraniczną z której zrezygnować musiał na skutek międzynarodowej izolacji kraju po I wojnie w Zatoce Perskiej[5].

W 2005 roku doszło do puczu wojskowego który odsunął od władzy Taję. Do marca 2007 roku prezydentem kraju był pułkownik Ili uld Muhammad Fal. Wybory prezydenckie w marcu 2007 roku wygrał startujący jako niezależny, ale postrzegany zwykle jako popierany przez Wojskową Radę Sprawiedliwości i Demokracji polityk Sidi uld Szajch Abdallahi.

Rano 6 sierpnia 2008 prezydent Abdallahi odwołał ze stanowiska szefa straży prezydenckiej Abd al-Aziza oraz kilku innych wojskowych. W tym samym dniu generał Abd al-Aziz zainicjował zamach stanu, zajmując pałac prezydencki w Nawakszucie[16]. Prezydent i premier Jahja uld Ahmad al-Waghaf, i minister spraw wewnętrznych zostali zatrzymani. W swoim oświadczeniu Abd al-Aziz ogłosił unieważnienie dekretu prezydenta o odwołaniu straży bezpieczeństwa[17] oraz objęcie przywództwa w powołanej Radzie Państwa[18].

7 sierpnia 2008 ogłoszono skład 11-osobowej Rady Państwa na czele z Abd al-Azizem, która miała sprawować władzę w kraju. Rada Państwa ogłosiła Abdallahiego „byłym prezydentem” i zapowiedziała przeprowadzenie nowych wyborów prezydenckich „tak szybko jak to możliwe”[19]. 7 sierpnia 2008 w Nawakszut odbyła się demonstracja poparcia dla zamachu licząca tysiąc uczestników. Mieszkańcy stolicy wykrzykiwali imię Abd al-Aziza, nieśli jego portrety i maszerowali w stronę pałacu prezydenckiego. Tego samego dnia odbył się marsz protestacyjny, w którym uczestniczyło od 200 do 300 osób i który został rozpędzony przez policję[20]. Wkrótce Rada Państwa wydała oświadczenie, w którym zapowiedziała zachowanie zasad konstytucji i demokratycznych instytucji. Poinformowała również o utrzymaniu zezwolenia na działalność partii politycznych i wolność prasy. 8 sierpnia 2008 cztery partie, sprzeciwiające się zamachowi stanu (Narodowy Pakt na rzecz Demokracji i Rozwoju -PNDD-ADIL, Powszechny Sojusz Postępowy -APP, Unia Sił Postępu -UFP, Al-Mithaq), zawarły sojusz polityczny i utworzyły Narodowy Front Obrony Demokracji. Tego samego dnia w Nawakszut odbył się wiec protestacyjny przeciw juncie wojskowej[21].

11 sierpnia 2008 junta wojskowa zwolniła z aresztu domowego premiera al-Waghafa[22]. 14 sierpnia 2008 Abd al-Aziz mianował nowym premierem Mulaja uld Muhammada al-Aghzafa[23][24]. 21 grudnia 2008 junta wojskowa uwolniła z aresztu domowego prezydenta Abdallahiego[25]. 15 września 2008 Zgromadzenie Narodowe przyjęło plan zorganizowania wolnych i uczciwych wyborów w ciągu 12-14 miesięcy, wyznaczając ich datę graniczną na koniec 2009 roku[26]. W styczniu 2009 media państwowe ogłosiły, iż nowe wybory prezydenckie zostały zaplanowane przez Radę Narodową na 6 czerwca 2009[27]. W kwietniu generał Abd al-Aziz zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa, by wziąć udział w wyborach[28]. Ostatecznie, po wypracowaniu porozumienia z opozycją, wybory prezydenckie odbyły się 18 lipca 2009. Zdecydowane zwycięstwo w nich odniósł Muhammad uld Abd al-Aziz, zdobywając 52,6% głosów. Opozycja odrzuciła wyniki wyborów, uznając je za „prefabrykowane” oraz wezwała społeczność międzynarodową do wszczęcia dochodzenia w sprawie uczciwości przebiegu procesu wyborczego. Międzynarodowi obserwatorzy z Unii Afrykańskiej i Ligi Państw Arabskich nie stwierdzili jednak żadnych oszustw wyborczych[29][30].

Demografia

Populacja Mauretanii w milionach mieszkańców[31]

Około 40% ludności to czarni Maurowie (ludność pochodzenia afrykańskiego mówiąca w języku arabskim) zwani jako Haratyni, 30% mieszkańców to biali Maurowie, czyli Arabo-Berberowie, nad rzeką Senegal mieszkają ludy czarnoskóre (Wolofowie, Tukulerzy, Soninke, Fulanie), ok. 30% ludności[32]. Główną religią państwa jest islam. Przyrost naturalny 32,1‰ (2003), przy bardzo wysokim wskaźniku urodzeń 49,6‰ (1991); w północnej i wschodniej części kraju ludność skupiona w nielicznych oazach. W dolinie rzeki Senegal średnia gęstość zaludnienia ponad 10 mieszkańców na km², średnia gęstość zaludnienia kraju 2 mieszkańców na km² (1992). Susza lat 70. i 80. spowodowała masową wędrówkę ludności koczowniczej do miast (1963 Nomadowie stanowili 83% ogółu ludności). Ludność miejska 39%; gł. m. poza stolicą to Nawazibu i Kajhajdi, z rolnictwa utrzymuje się ok. 60% ludności.

W zależności od szacunków przyjmuje się, że 140 tys. do 280 tys. mieszkańców kraju, tzw. Haratyni, to niewolnicy (10–20% populacji)[12].

Religie

Struktura religijna kraju w 2019 roku, według World Christian Database[33]:

Gospodarka

Rybacy na plaży w Nawakszucie
Pociąg kolei mauretańskiej, wyładowany rudą żelaza

Mauretania jest ubogim krajem rolniczym. Państwo to jest bardzo słabo rozwinięte (do końca lat 60. – koczownicze pasterstwo), silnie uzależnione od pomocy zagranicznej (gł. kapitał francuski). Podstawą gospodarki jest rybołówstwo (w latach 70. i 80. – górnictwo rud żelaza i miedzi). Roczne połowy morskie to ponad 90 tys. ton (głównie sardynki i tuńczyk).

  • Wskaźniki gospodarcze: (2009)
    • PKB: 3,029 mld USD
    • PKB na 1 mieszkańca: 975 USD
    • Tempo wzrostu gospodarczego: 1,5%
    • Inflacja: 7,0% (2007)
    • Stopa bezrobocia: 30% (2008)

Przemysł i górnictwo

W 2006 roku Mauretania dołącza do państw eksportujących ropę naftową. Państwo z podmorskich złóż na swoim terytorium ma wydobywać 27 mln baryłek ropy rocznie. Dochody z eksportu będą sięgać 1,7 mld USD.

Poza tym Mauretania posiada złoża rud żelaza, rud miedzi, złota i gipsu.

Rolnictwo

Uprawy

proso, sorgo, ryż, kukurydza

Hodowla

bydło, owce, kozy

Emisja gazów cieplarnianych

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Mauretanii wyniosła w 1990 roku 6,163 Mt, z czego tylko 0,684 Mt stanowił dwutlenek węgla, a głównym gazem cieplarnianym emitowanym przez ten kraj był metan, natomiast podtlenek azotu był drugi w kolejności. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 337 kg dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na tysiąc dolarów amerykańskich PKB – 120 kg. Od tego czasu emisje ogólne tych gazów zasadniczo rosną w niedużym tempie. Skokowy wzrost emisji samego dwutlenku węgla nastąpił w roku 1992 i od tego czasu proporcja jego i N2O jest podobna. Przez kolejne kilkanaście lat jego emisje pozostawały na zbliżonym poziomie, a po spadku w 2008 nastąpił dość szybki wzrost i powrót do poprzedniego poziomu. Głównym źródłem emisji dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego cały czas był transport. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wynosiła 3,239 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca wyniosła 714 kg i w przeliczeniu na tysiąc dolarów PKB – 198 kg[34].

Handel

Mauretania głównie importuje maszyny i materiały budowlane. Eksportuje ryby, ropę naftową i złoto.

Transport

Przypisy

  1. The World Factbook – Central Intelligence Agency, cia.gov [dostęp 2017-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] (ang.).
  2. a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018. [dostęp 2018-06-28]. (ang.).
  3. Facts About Mauritania, worldfacts.us [dostęp 2017-11-25].
  4. Meredith, Martin (2005), The Fate of Africa: A History of Fifty Years of Independence, New York: Public Affairs Publishing, s. 69.
  5. a b Mauretania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-06-23].
  6. Haidalla, Mohamed Khouna Ould. rulers.org. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  7. Abdel Wedoud Ould Cheikh: Sozialstrukturen und politische Macht in Mauretanien, s. 4.
  8. Mauritania History. Encyclopædia of the Orient. [dostęp 2009-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-03)]. (ang.).
  9. Mauritania: Regional Security Concerns. Library of Congress Country Studies. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  10. THE HAIDALLA REGIME. Library of Congress Country Studies. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  11. anti-slavery. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
  12. a b Robert Stefanicki: Mauretania – nawet co piąty mieszkaniec może być niewolnikiem Cały. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2014-09-27. [dostęp 2014-09-27]. (pol.).
  13. Kontynenty i państwa: Afryka. Kraków: Fogra, 2000, s. 288. ISBN 83-7227-729-X.
  14. AROUND THE WORLD; Mauritania’s President Arrested by Coup Leader. The New York Times, 14 grudnia 1984. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  15. „Mauritania’s new junta keeps on winning friends”. middle-east-online.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-20)]., Middle East Online, 8 sierpnia 2005.
  16. Zamach stanu w Mauretanii. Władza w rękach strażników, Gazeta.pl, 6 sierpnia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-08-09].
  17. „Mauritania forces stage coup after officers sacked”, washingtonpost.com, 6 sierpnia 2008.
  18. „Troops stage coup in Mauritania”, BBC News, 6 sierpnia 2008.
  19. „Mauritanian junta promises polls”, BBC News, 7 sierpnia 2008.
  20. „Mauritania police break up anti-coup rally”. afp.google.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-10)]., AFP, 7 sierpnia 2008.
  21. „Hundreds attend anti-coup rally in Mauritania”. afp.google.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-12)]., AFP, 8 sierpnia 2008.
  22. „Mauritania’s toppled PM released”, BBC News, 11 sierpnia 2008.
  23. „Mauritania junta names respected diplomat as PM”, Reuters, 14 sierpnia 2008.
  24. „New Mauritanian Prime Minister Moulaye Ould Mohamed Laghdaf”, yahoo.com, 14 sierpnia 2008.
  25. „Mauritania frees deposed leader”, BBC News, 21 grudnia 2008.
  26. „Reactions Are Mixed After Mauritania Election Date Announcement”, VOA News, 15 września 2008.
  27. „Mauritanian junta plans elections on June 6”, AFP, 23 stycznia 2009.
  28. „Mauritania’s Military Ruler Steps Down to Run for President”. voanews.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-18)]., VOA News, 16 kwietnia 2009.
  29. „Junta leader wins vote, opposition calls results 'prefabricated'”. france24.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-24)]., France24, 20 lipca 2009.
  30. „Junta leader declared Mauritania president”, AFP, 20 lipca 2009.
  31. World Population Prospects – Population Division – United Nations (dostęp 2017-11-08).
  32. CIA Factbook. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-10)]..
  33. WWL 2020 Country Dossier Mauritania, Open Doors USA [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13].
  34. Mauritania, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report - Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 158, DOI10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Mauritania.svg
Flag of Mauritania, adopted in 2017. The National Assembly added red stripes to the top and bottom edges to represent “the blood shed by the martyrs of independence”.
Ambox outdated serious.svg
An outdated clock with a serious icon
Africa (orthographic projection).svg
Autor: Martin23230, Licencja: CC BY-SA 3.0
Orthographic map of Africa
WTO members and observers.svg
Map of World Trade Organization members and observers.
 
Members
 
Members, dually represented by the European Union
 
Observers
 
Non-members
Emblem of the Arab League.svg
Autor: Jeff Dahl, Licencja: CC BY-SA 4.0
Emblem of the League of Arab States
Flag of Niger.svg
Please do not replace the simplified code by a version created with Inkscape or another vector graphics editor
PêcheNouakchott.JPG
Net fishing, Nouakchott beach (Mauritania)
Seal of Mauritania.svg
Seal of Mauritania
Chinguetti mosquee.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mauritania-demography.svg
Autor: MagHoxpox, Licencja: CC BY-SA 4.0
Population of Mauritania (1950-2019)

from United Nations, DESA/Population Division https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/

Y-axis : Number of inhabitants in millions.

Created with Python and Matplotlib.
G5 Sahel map.svg
Autor: JayCoop, Licencja: CC BY-SA 4.0
Member states of G5 Sahel.
IronOreMauritaniaSahara2007.jpg
Autor: TheMoonIsBlue, Licencja: CC BY 3.0
Train carrying iron ore through the western part of Sahara in Mauritania.