Maurice Gamelin

Maurice Gamelin

generał
Data i miejsce urodzenia	20 września 1872 Paryż
Data i miejsce śmierci	18 kwietnia 1958 Paryż
Przebieg służby
Lata służby	1891–1940
Siły zbrojne	Armée française
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa I bitwa nad Marną bitwa nad Sommą II wojna światowa ofensywa w Saarze dziwna wojna kampania francuska
Odznaczenia

Wizyta gen. Maurice'a Gamelina w Warszawie – uczestnicy uroczystości wręczenia Wielkiej wstęgi Orderu Polonia Restituta

Gen. Tadeusz Kasprzycki i Maurice Gamelin na ćwiczeniach na poligonie w Rembertowie, 14 sierpnia 1936

Maurice Gustave Gamelin (ur. 20 września 1872 w Paryżu, zm. 18 kwietnia 1958 tamże^[1]) – francuski wojskowy, generał armii Francuskich Sił Zbrojnych^[2].

Życiorys

Urodzony w stolicy Francji w 1872, pochodził z rodziny wojskowej^[3]. W 1893 ukończył akademię wojskową w Saint-Cyr^[1], z najlepszym wynikiem w swoim roczniku. Służył jako oficer piechoty w Algierii. Od 1906 był oficerem sztabowym^[3]. Uczestnik I wojny światowej, walczył w I bitwie nad Marną we wrześniu 1914, w której przyczynił się do zwycięstwa wojsk Ententy^[4]. Wziął również udział w bardzo ciężkiej i krwawej bitwie nad Sommą w 1916^[5]. W latach 1914-1917 oficer sztabowy naczelnego dowódcy wojsk francuskich, marszałka Josepha Joffre'a^[1]. W 1916 został najmłodszym francuskim generałem brygady^[5]. Później dowodził jednostkami liniowymi^[6]. W czasie tej wojny był dowódcą kolejno: brygady, dywizji i korpusu^[7].

Dwudziestolecie międzywojenne

Po zakończeniu I wojny światowej doradca wojskowy w Polsce podczas wojny polsko-bolszewickiej^[2]. Był wysyłany z misjami specjalnymi poza Europę. W latach 1919-1924 dowódca francuskiej misji wojskowej w Brazylii. W latach 1925-1926 walczył z Druzami w Syrii^[1] (tłumił powstanie)^[7]. Po powrocie do kraju zajmował wysokie i odpowiedzialne stanowiska^[3]. Od 1930 zastępca szefa sztabu generalnego armii, w latach 1931-1935 szef sztabu generalnego armii francuskiej, od 1935 inspektor generalny armii^[1] i przewodniczący Najwyższej Rady Wojennej^[8]. Miał znaczny wpływ na politykę zagraniczną Francji. Uważał, że niedostateczne przygotowanie armii francuskiej do wojny nie pozwala na prowadzenie zdecydowanej polityki wobec Niemiec^[6].

W 1935 kanclerz Rzeszy Adolf Hitler odrzucił traktat wersalski (przywrócił pobór do wojska i publicznie ogłosił remilitaryzację Niemiec)^[9]. Gdy w marcu 1936 Niemcy przeprowadzili remilitaryzację Nadrenii (przygranicznej strefy zdemilitaryzowanej), Gamelin bezskutecznie nalegał na francuski rząd, by pozwolił mu przeciwdziałać wkraczając do Nadrenii^[3].

W niedzielę 16 sierpnia 1936 na Zamku Królewskim w Warszawie Prezydent RP Ignacy Mościcki odznaczył go Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski^[10]. Po audiencji zwiedził Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, obserwował pokazowe ćwiczenia, a następnie uczestniczył w śniadaniu, wydanym w kasynie oficerskim przez ministra spraw wojskowych, generała dywizji Tadeusza Kasprzyckiego. Tego samego dnia o godz. 18:20 wyjechał do Krakowa w towarzystwie szefa Sztabu Głównego, generała brygady Wacława Stachiewicza, szefa Oddziału II Sztabu Głównego, pułkownika dyplomowanego Tadeusza Pełczyńskiego, attaché wojskowego w Paryżu, pułkownika dyplomowanego Wojciecha Fydy i francuskiego attaché wojskowego w Warszawie, generała dˈArbonneau^[11].

Od stycznia 1938 szef sztabu generalnego obrony narodowej. Rzecznik strategii defensywnej Francji, wynikającej z istnienia ochronnej linii Maginota^[1]. Rozpoczął unowocześnianie i reorganizację armii francuskiej, na co rząd francuski wyasygnował 14 mld franków^[7]. W 1938 nalegał jeszcze na premiera Édouarda Daladiera, by pozwolił mu podjąć działania przeciwko Niemcom związane ze sprawą Niemców sudeckich w Czechosłowacji, zakończoną układem monachijskim (29-30 września 1938). Gamelin bardzo nisko oceniał siłę militarną faszystowskich Włoch^[3], sojusznika Niemiec. W maju 1939 podpisał z polskim ministrem spraw wojskowych, generałem Tadeuszem Kasprzyckim tajny protokół, na mocy którego Francja zobowiązała się, że w razie agresji niemieckiej na Polskę ma przyjść jej z pomocą, tj. wspierać ją akcjami bojowymi lotnictwa francuskiego od pierwszego dnia wojny, ograniczonymi działaniami zaczepnymi od trzeciego dnia wojny, a piętnastego dnia od mobilizacji generalną ofensywą^[12].

Od II wojny światowej

Kwatera Gamelina mieściła się na terenie podparyskiego Zamku Vincennes^[13]. W czasie II wojny światowej (od września 1939) był głównodowodzącym wojsk francuskich i brytyjskich^[4] (sił sprzymierzonych na Zachodzie). Po ataku w 1939 Niemiec na Polskę (zob. kampania wrześniowa), po uzgodnieniach z Wielką Brytanią w Abbeville (zob. konferencja w Abbeville)^[14][15] współautor tzw. dziwnej wojny, która doprowadziła ostatecznie do wstrzymania jakichkolwiek akcji przeciwko Niemcom na Zachodzie^[1]. Jego strategia polegała na oczekiwaniu na atak Niemców, a następnie zniszczeniu ich^[3]. Był raczej już wojskowym biurokratą niż żołnierzem. W tej wojnie okazał się dowódcą nieudolnym, który nie potrafił dostatecznie szybko reagować na niebezpieczeństwo^[16]. Nie rozumiał nowoczesnej wojny^[2]. Był współodpowiedzialny za klęskę Francji w 1940 (zob. kampania francuska 1940). Za porażkę z Niemcami i błędy w dowodzeniu odwołany 19 maja 1940 ze stanowiska naczelnego wodza, został zastąpiony przez starszego o pięć lat generała Maxime'a Weyganda. We wrześniu 1940, po upadku Francji aresztowany przez władze Vichy^[1]. W 1942 stanął przed sądem w Riom (zob. proces w Riom), oskarżony o dopuszczenie do klęski Francji w 1940^[6], jednak nie został skazany. W listopadzie 1942 r. został internowany w Niemczech w pobliżu obozu koncentracyjnego Buchenwald, gdzie przebywał w zarezerwowanych i ogrzewanych barakach z Léonem Jouhaux. Gamelin i Jouhaux zostanali szybko przeniesieni do zamku Itter w Austrii. Został uwolniony przez wojska amerykańskie 5 maja 1945 roku. Swoje wspomnienia na temat wojny pozostawił w trzytomowych pamiętnikach Servir (1946-1947)^[6]. Zmarł w 1958^[3] i został pochowany na paryskim cmentarzu Passy.

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Legii Honorowej^[17][18]
• Medal Wojskowy^[18]
• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (1936)^[10]
• Krzyż Wielki Orderu Łaźni (1939)^[17]
• Krzyż Wielki Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (1938)^[17]
• Kawaler Order św. Michała i św. Jerzego (1915)^[17]
• Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (1918)^[19]

Przypisy