Maurice d’Elbée
 Maurice Joseph Louis Gigost d’Elbée, na obrazie Guérina. | |
| Generalissimus | |
| Data i miejsce urodzenia | 21 marca 1752 Drezno |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 6 stycznia 1794 Noirmoutier |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | * 1777 – 1783
|
| Siły zbrojne | * Królestwo Francji |
| Stanowiska | głównodowodzący armii powstańczej (lipiec 1793 – październik 1793) |
| Główne wojny i bitwy | Powstanie w Wandei |
Maurice Joseph Louis Gigost d’Elbée (ur. 21 marca 1752 w Dreźnie, zm. 6 stycznia 1794 w Noirmoutier) – generał powstańców wandejskich.
Życiorys
Urodzony w Saksonii, był naturalizowanym Francuzem zamieszkałym w tym kraju od 1777. W tym samym roku wstąpił do regimentu kawalerii, z którego odszedł sześć lat później w stopniu porucznika. Zamieszkał w majątku Beaupréau, który opuścił w momencie rozpoczęcia się Wielkiej Rewolucji Francuskiej, zdecydował się jednak na powrót z Koblencji, gdy Konwent Narodowy nakazał emigrantom powrót pod groźbą utraty praw obywatelskich i pozostawionych majątków.
W 1793 zdecydował się przyłączyć do improwizowanej armii zbuntowanych wandejskich chłopów. Jego oddział połączył się z grupami pod wodzą Jacques’a Cathelineau, Stoffleta i Bonchampsa. Początkowo d’Elbée pełnił funkcję zastępcy okrzykniętego wodzem naczelnym Cathelineau, następnie, po jego śmierci pod Nantes przejął komendę. Dwukrotnie pokonał armię republikańską pod Coron i Beaulieu, otrzymując nieformalny stopień generała. Po tych bitwach nie pozwolił chłopom wandejskim wymordować jeńców republikańskich, których puścił wolno zgodnie ze swoimi przekonaniami religijnymi. W starciu z wzmocnionymi siłami republikańskimi jego wojska, źle wyszkolone i niezdyscyplinowane, nie miały jednak większych szans.
30 lipca 1793 d’Elbée przegrał bitwę pod Luçon, w której dawał swoim żołnierzom przykład osobistej odwagi oraz talentu dowódczego, organizując naprędce odwrót i ratując armię od całkowitego rozbicia. To ostatnie stało się jednak udziałem jego armii po kolejnej klęsce pod Cholet, w której Elbée został ciężko ranny. Wobec niezgody co do jego dalszego losu został przetransportowany do Beaupréau, a następnie do Noirmoutier. Gdy w trzy miesiące później dominacja republikanów w regionie była już bezdyskusyjna, d’Elbée został publicznie rozstrzelany. Jego ciężkie rany uczyniły z niego inwalidę; na miejsce stracenia musiał zostać przyniesiony w fotelu.
W oczach współczesnych i historyków
D’Elbée pod wieloma względami był postacią w szeregach Wandejczyków kluczową. To on zamienił zupełnie bezładne szeregi zbuntowanych chłopów we względnie poprawnie funkcjonującą, choć nadal ograniczoną pod względem możliwości, armię. Podziw u jego żołnierzy budziła jego głęboka religijność i odwaga, dzięki którym zyskał przydomek Generała Opatrzności. Turreau, generał republikański, wspominał po latach, iż pojmani do niewoli Wandejczycy niezwykle emocjonalnie reagowali nie tylko na wiadomości o losach uwięzionego dowódcy, ale płakali, słysząc samo jego nazwisko.
Bibliografia
- red. A. Soboul, Dictionnaire historique de la Révolution française, Paris, PUF, 1989
Media użyte na tej stronie
Execution of general d'Elbée. Elbée had been severely wounded at the battle of Cholet in 1793. He was removed to the island of Noirmoutier to be executed. However, his injuries were such that he had to be seated in an armchair to face the execution squad