Maurycy Ignacy Poznański

Maurycy Ignacy Poznański
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1881
Łódź

Data i miejsce śmierci

1941
Wilno

Zawód, zajęcie

fabrykant, wydawca, publicysta

Rodzice

Ignacy
i Bela Poznańscy

Krewni i powinowaci

rodzeństwo:
Alfred, Felicja
stryjowie: Maurycy, Karol, Herman

Maurycy Ignacy Poznański (ur. 18 kwietnia 1881 w Łodzi, zm. 1941 w Wilnie) – łódzki fabrykant, wydawca, publicysta; syn Ignacego Poznańskiego oraz wnuk Izraela Poznańskiego.

Życiorys

Chodził do szkoły średniej w Łodzi, a następnie odbył ochotniczą służbę wojskową. Na studia wyjechał do Berlina, gdzie podjął kierunek nauk politycznych[1]. Później uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Monachium[2].

Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Bawełnianych I.K. Poznańskiego

Od 1909 zasiadał w kierownictwie rodzinnej firmy Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych I.K. Poznańskiego[2]; w 1919 wszedł do zarządu spółki, a niecały rok później do rady nadzorczej[1]. W 1924 firma zawiązała umowę z włoskim holdingiem Società Italiana Commercio Materie Tessili (Sicmat), który udzielił przedsiębiorstwu Poznańskich pożyczkę na 18% w skali roku oraz zastrzegł prawo wyłączności w dostarczaniu spółce bawełny ze Stanów Zjednoczonych. Sytuacja finansowa firmy stawała się coraz trudniejsza, co potęgował dodatkowo rodzinny konflikt pomiędzy zasiadającymi w zarządzie spółki. Od stycznia 1929 w pozycji wierzyciela zakładów znalazł się włoski bank Banca Commerciale Italiana(wł.), który zajął miejsce zbankrutowanego Sicmat. Wówczas akcjonariusze firmy Poznańskich założyli Syndykat Akcjonariuszy Spółki Akcyjnej Wyrobów Bawełnianych I.K. Poznańskiego w Łodzi i zadecydowali o kontynuowaniu działalności firmy. Porozumiano się ze Stanisławem Sebastianem Lubomirskim oraz Andrzejem Wierzbickim z Centralnego Związku Polskiego Przemysłu Górnictwa Handlu i Finansistów „Lewiatan”, aby wynegocjować korzystne warunki we włoskim banku. Doszło do porozumienia nazwanego „umową mediolańską”. Powstała grupa, która wyemitowała uprzywilejowane akcje, z których 1800 zostało przejęte przez holding związany z BCI, a 800 zakupiła rodzina Poznańskich. Poza tym syndykat przekazał 5 tysięcy zwykłych akcji w depozyt do Banku Handlowego, które to pozostawały do dyspozycji włoskiemu bankowi. Przez takie rozwiązanie BCI stał się głównym udziałowcem łódzkiej spółki, a z czasem prawie całkowicie przejął zakłady. Maurycy Ignacy od 1937 piastował funkcję wiceprezesa jako reprezentant polskich akcjonariuszy w zdominowanej przez Włochów spółce[3].

Koncern „Republika”

Nagłówek „Expressu wieczornego” z 1936

Maurycy Ignacy Poznański był jednym ze współzałożycieli akcyjnego wydawnictwa prasowego „Republika”, m.in. razem z dziennikarzami Władysławem Polakiem, Leszkiem Kirkienem i Marianem Nusbaum-Ołtaszewskim oraz przedsiębiorą kinowym Sergiuszem Cynamonem. Kapitał początkowy wyniósł 5 milionów marek polskich, a umowę zawiązania spółki podpisano 23 stycznia 1923, chociaż pierwszy numer dziennika „Republika” (w 1925 nazwę zmieniono na „Ilustrowaną Republikę”) wydano już 6 stycznia 1923. Miała to być gazeta poruszająca tematykę polityczną, społeczną, literacką i handlową, skierowana przede wszystkim do środowisk przemysłowo-handlowych[4]. Z czasem koncern zaczął wydawać kolejne tytuły (m.in. liczne dodatki – „Panorama”, „Republika dla Dzieci”, „Dodatek Literacko-Naukowy”, „Kurier Handlowy” oraz samodzielne dzienniki – „Express Ilustrowany”, „Express Wieczorny Ilustrowany”, „Gazeta za 5 groszy dla Wszystkich”). W 1932 wydawany przez przedsiębiorstwo „Express” miał niemal w całym kraju 20 różnych mutacji. Od 1935 rozpoczęto wydawanie tzw. zeszytów powieściowych, których nakład wynosił 50–60 tysięcy egzemplarzy. Po unowocześnieniu drukarni w 1937 zaczęto także wydawać popularne tygodniki ilustrowane. W ówczesnej Polsce spółka „Republika” stanowiła największy koncern prasowy. W 1938 emitowała 13 stałych tytułów[2][5].

Maurycy Ignacy Poznański sprawował funkcję prezesa koncernu „Republika” w latach 1923–1925 oraz 1931–1939. Formalnie nie był związany z żadną partią ani stowarzyszeniem politycznym. Swemu wydawnictwu początkowo nadał orientację centrolewicową, a następnie zbliżoną do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Sam pisywał artykuły poświęcone problematyce politycznej oraz gospodarczej[5]. Opublikował również kilka oddzielnych pozycji: Współczesna polityka Anglii i jej znaczenie dla Polski (1921); Polityka radykalnego centrum w Polsce (1922); O ideę państwową w przemyśle polskim (1933). Po najeździe niemieckim na Polskę w 1939 uciekł do Wilna[2], gdzie w 1941 po wkroczeniu Niemców do Wilna został przez nich rozstrzelany[6].

Publikacje

  • Współczesna polityka Anglii i jej znaczenie dla Polski (1921)
  • Polityka radykalnego centrum w Polsce (1922)
  • O ideę państwową w przemyśle polskim (1933)

Przypisy

  1. ↑ a b Poznański Maurycy Ignacy | Wirtualny Sztetl, 28 września 2017 [dostęp 2017-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-28].
  2. ↑ a b c d Żydowski Instytut Historyczny, 28 września 2017 [dostęp 2017-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-28].
  3. ↑ Poznańscy, [w:] Marcin Jakub Szymański, Błażej Torański, Fabrykanci. Burzliwe dzieje rodów łódzkich przemysłowców, Warszawa: Zona Zero, 28 października 2016, s. 110–116, ISBN 978-83-935847-8-9.
  4. ↑ Robert Urbaniak, Z dziejów pracy łódzkiej – „Republika” 1923-1925, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 82, 2008, s. 41–43, ISSN 0208-6050 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-28].
  5. ↑ a b Miłosz Hrycek, Stosunki w łódzkiej prasie okresu międzywojennego. Polemika prasowa na łamach łódzkich dzienników na przykładzie „Głosu Polskiego” i koncernu Republiki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, 14, 2011, s. 10–11, ISSN 1505-9057 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-28].
  6. ↑ Maurycy Ignacy Poznański, www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2022-01-09] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Express wieczorny ilustrowany 1936.tif
nagłówek Ekspressu Wieczornego Ilustrowanego (1936)