Max Frisch

Ten artykuł od 2021-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Max Frisch

Max Frisch (1961)
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1911 Zurych
Data i miejsce śmierci	4 kwietnia 1991 Zurych
Narodowość	Szwajcar
Alma Mater	Uniwersytet Zuryski
Dziedzina sztuki	literatura piękna

Max Frisch (ur. 15 maja 1911 w Zurychu, zm. 4 kwietnia 1991 tamże) – szwajcarski architekt, pisarz i dramaturg, członek założyciel „Gruppe Olten” (1970), laureat Neustadt International Prize for Literature (1986).

Życiorys

Był synem architekta. Zaczął studiować germanistykę na uniwersytecie w Zurychu, lecz po śmierci ojca ze względów materialnych musiał przerwać studia. Pracował w redakcji dziennika „Neue Zürcher Zeitung”. W latach 1933–1935 podróżował po wschodniej i południowej Europie, a także po raz pierwszy odwiedził Niemcy. W latach 1936–1941 studiował architekturę; po ukończeniu studiów z powodzeniem zajął się architekturą i otworzył własne biuro architektoniczne. W 1947 poznał w Zurychu Bertolta Brechta, a w 1951 wyjechał na stypendium Fundacji Rockefellera do Stanów Zjednoczonych.

Max Frisch uczestniczył w 1948 w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. W 1955 ostatecznie zamknął swoje biuro architektoniczne i odtąd zajmował się wyłącznie twórczością literacką. W toku swej kariery był wielokrotnie nagradzany, między innymi w 1989 został uhonorowany Nagrodą im. Hermanna Hessego. W twórczości Max Frisch piętnował faszyzm i inne przejawy totalitaryzmu. Przedstawiał sytuację współczesnego człowieka z jego uwarunkowaniami i ograniczeniami społecznymi oraz wpływ na jego życie technokratycznej cywilizacji.

Utrzymywał kontakty z Zespołem Realizatorów Filmowych „Kamera” prowadzonym przez Jerzego Bossaka. Zachwycony scenariuszem będącym adaptacją powieści Homo Faber (1957) autorstwa Wojciecha Hasa (twierdził, iż próba adaptacji dokonana przez Viscontiego nie dorównuje finezji adaptacji Hasowskiej), zamierzał ten film z nim realizować; główną rolę miał grać Anthony Quinn^[1]. Z nieznanych przyczyn do realizacji filmu nie doszło.

Recepcja w Polsce

W Polsce powstało wiele prac dotyczących twórczości Frischa. Problemem osamotnienia głównego bohatera zajmowała się prof. Olga Dobijanka-Witczkowa (Bohater powieści Maksa Frischa). Z kolei wpływ, jaki wywarła tragedia grecka na twórczość epicką Frischa, opisała Grażyna Rompel-Kwiatkowska w Elementach tragedii antycznej w powieściach Maksa Frischa.

Twórczość (wybór)

Max Frisch z Oskarem Wälterlinem podczas próby do Biedermanna i podpalaczy (1958)

Powieści

• Stiller (Stiller) (1954, wyd. polskie 1960)
• Homo Faber: relacja (Homo faber. Ein Bericht, 1957, wyd. polskie 1959)
• Powiedzmy Gantenbein (Mein Name sei Gantenbein, 1964, wyd. polskie 1965)
• Montauk (1975, wyd. polskie 1978)

Opowiadania

• Sinobrody (Blaubart) (wybór opowiadań, wyd. polskie 2002)

Dramaty

• Santa Cruz (Santa Cruz) (1944)
• Teraz śpiewają oni znowu (Nun singen sie wieder) (1946)
• Chiński mur (Die chinesische Mauer) (1947)
• Kiedy wojna zbliżała się do końca (Als der Krieg zu Ende war) (1949)
• Hrabia Öderland (Graf Öderland) (1951)
• Don Juan, czyli miłość do geometrii (Don Juan oder Die Liebe zur Geometrie) (1953)
• Rip van Winkle (Rip van Winkle) (1953)
• Biedermann i podpalacze (Biedermann und die Brandstifter, 1958)
• Szewska pasja Filipa Hotza (Die große Wut des Philipp Hotz) (1958)
• Andorra (Andorra)(1961)
• Biografia (Biographie: Ein Spiel) (1967)
• Tryptyk (Triptychon. Drei szenische Bilder)(1978)

Inne

• Blätter aus dem Brotsack (1940) (dziennik wojenny)
• Dziennik 1946-1949 (Das Tagebuch 1946-1949, 1950)
• Tagebuch 1966-1971 (1972)

Polska edycja dzieł zebranych

• Max Frisch: Dramaty zebrane. Tom I pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2016, ISBN 978-83-60699-31-7.
• Max Frisch: Dramaty zebrane. Tom II pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2016, ISBN 978-83-60699-32-4.

Przypisy

Bibliografia

• Kronika 1991. Warszawa: Wydawnictwo „Kronika” – Marian B. Michalik, 1991, ISBN 83-900331-1-9, s. 134