Max van der Stoel
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych | |
| Okres | od 1 stycznia 1993 |
| Poprzednik | urząd utworzony w 1993 |
| Następca | Rolf Ekeus |
| Członek Raad van State | |
| Okres | od 1986 |
| Stały przedstawiciel Holandii przy ONZ | |
| Okres | od 1983 |
| Minister spraw zagranicznych Holandii | |
| Okres | od 1981 |
| Poprzednik | Chris van der Klaauw |
| Następca | |
| Minister spraw zagranicznych Holandii | |
| Okres | od 1973 |
| Poprzednik | |
| Następca | Chris van der Klaauw |
| Poseł do Parlamentu Europejskiego | |
| Okres | od 1971 |
| Członek Tweede Kamer w latach 1978–1981, 1977, 1967–1973, 1963–1965 | |
| Członek Eerste Kamer w latach 1960–1963 | |
| Przynależność polityczna | |
 | |
| Odznaczenia | |
     _-_ribbon_bar.png){kind=small}    | |
Max van der Stoel (ur. 3 sierpnia 1924 w Voorschoten[1], zm. 23 kwietnia 2011 w Hadze[2]) – holenderski polityk, dwukrotny minister spraw zagranicznych Holandii, pierwszy Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych.
Życiorys
Van der Stoel ukończył prawo na uniwersytecie w Lejdzie (1947, 1953)[1]. W latach 1953–1958 pracował w Wiardi Beckman Stichting – think tanku holenderskiej Partii Pracy[1]. W latach 1963–1965 był sekretarzem międzynarodowym Partii Pracy, a następnie z jej ramienia zasiadał w obydwu izbach holenderskiego parlamentu, w Eerste Kamer w latach 1960–1963 i w Tweede Kamer w latach 1963–1965, 1967–1973, 1977 i 1978–1981[3][1].
W latach 1971–1973 był posłem Parlamentu Europejskiego[3]. Dwukrotnie był członkiem Zgromadzenia Parlamentarnego NATO – w latach 1968–1973 i 1978–1981[3]. Członek Zgromadzenia Doradczego Rady Europy i Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej w latach 1967–1972[3]. W latach 1968–1970 był sprawozdawcą Zgromadzenia Doradczego Rady Europy ds. Grecji, ujawniając w swoim czteroczęściowym raporcie stosowanie tortur przez reżim wojskowy[1][4]. Po upadku dyktatury czarnych pułkowników, otrzymał Order Feniksa a w 1977 uniwersytet w Atenach przyznał mu tytuł doktora honoris causa[2].
Van der Stoel był zaangażowanym anty-nazistą i anty-komunistą, wspierał dysydentów w ZSRR i krajach ościennych[5]. Krytykował łamanie praw człowieka w ZSRR i w Polsce[5]. Jako jeden z pierwszych polityków zachodnich skontaktował się z czechosłowackimi działaczami na rzecz praw człowieka z inicjatywy Karta 77 i spotkał się z Janem Patočką[5][6].
Van der Stoel dwukrotnie sprawował funkcję ministra spraw zagranicznych Holandii – w latach 1973–1977 i 1981–1982[3]. Był jednym z inicjatorów deklaracji helsińskiej z 1975 roku[6].
W latach 1983–1986 pełnił funkcję stałego przedstawiciela Holandii przy ONZ[3]. Przyczynił się do wprowadzenia dobrowolnego embarga na import broni z Południowej Afryki w 1984 roku[5].
W 1991 roku został mianowany honorowym sekretarzem stanu – doradcą, do którego o radę może zwracać się zarówno premier, jak i królowa[1].
W latach 1992–1999 był specjalnym sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka ONZ ds. Iraku[3][1]. W swoich raportach opisywał łamanie praw człowieka, informował o torturach i egzekucjach, braku wolności słowa i zgromadzeń, prześladowaniach mniejszości etnicznych i religijnych[5].
W grudniu 1992 roku został pierwszym Wysokim Komisarzem OBWE ds. Mniejszości Narodowych, a jego mandat był przedłużany dwukrotnie[3]. Jako Wysoki Komisarz, Van der Stoel angażował się w działania prewencyjne i zapobieganie konfliktom poprzez integrację mniejszości narodowych z zachowaniem ich tożsamości, języka i kultury oraz poprzez edukację[7]. Zajmował się m.in. sytuacją rosyjskiej mniejszości narodowej w Estonii i na Łotwie[8].
Doradzał wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Javierowi Solanie w sprawach Macedonii[1]. Przyczynił się do powstania Uniwersytetu Europy Południowo-Wschodniej w macedońskim Tetovie[6].
Odznaczenia
- 1966 – Order Lwa Niderlandzkiego kl.[2]
- 1974 – Medal Honorowy za Przedsiębiorczość i Talent Orderu Domowego Orańskiego[2]
- 1978 – Order Oranje-Nassau III kl.[2]
- 1982 – Order Oranje-Nassau II kl.[2]
- 1999 – Order Domowy Nassauski Lwa Złotego[3]
- Order Honorowy Palm Surinamu I kl. (daw. Gujana Holenderska)[2]
- Order św. Michała i św. Jerzego II kl. (Wielka Brytania)[2]
- Order Feniksa I kl. (Grecja)[2]
Upamiętnienie
W 2001 roku ministerstwo spraw zagranicznych Holandii ustanowiło przyznawaną co dwa lata nagrodę im. Maxa van der Stoela za zasługi w działalności na rzecz mniejszości narodowych w krajach OBWE[9].
W 2012 roku na Uniwersytecie Europy Południowo-Wschodniej otwarto Instytut im. Maxa van der Stoela[10].
W 2014 roku w Pradze imieniem Maxa van der Stoela nazwano jeden z parków[11].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Peter R. Baehr: Max van der Stoel. W: David P. Forsythe: Encyclopedia of Human Rights. Oxford University Press, 2009, s. 275. ISBN 978-0-19-533402-9. [dostęp 2015-12-11].
- ↑ a b c d e f g h i Parlement & Politiek: Dr. M. (Max) van der Stoel. [dostęp 2015-12-11]. (niderl.).
- ↑ a b c d e f g h i OBWE: The first OSCE High Commissioner on National Minorities Max van der Stoel. [dostęp 2015-12-11]. (ang.).
- ↑ Thomas Doulis: The Iron Storm: The Impact on Greek Culture of the Military Junta, 1967-1974. Xlibris Corporation, 2011, s. 85. ISBN 978-1-4568-3842-3. [dostęp 2015-12-11].
- ↑ a b c d e Peter R. Baehr: Max van der Stoel. W: David P. Forsythe: Encyclopedia of Human Rights. Oxford University Press, 2009, s. 276. ISBN 978-0-19-533402-9. [dostęp 2015-12-11].
- ↑ a b c Walter Kemp: Max van der Stoel: 1924-2011. [w:] OSCE [on-line]. 2011-06-03. [dostęp 2015-12-11]. (ang.).
- ↑ Jean-Christophe Merle: Spheres of Global Justice. T. 1: Global Challenges to Liberal Democracy. Political Participation, Minorities and Migrations. Springer Science & Business Media, 2013, s. 196. ISBN 978-94-007-5998-5. [dostęp 2015-12-11].
- ↑ Jan Zielonka, Alex Pravda: Democratic Consolidation in Eastern Europe:. T. 2: International and Transnational Factors. OUP Oxford, 2001, s. 267. ISBN 978-0-19-152919-1. [dostęp 2015-12-11].
- ↑ Max van der Stoel Award: What is the Max van der Stoel Award?. [dostęp 2015-12-11]. (ang.).
- ↑ South East European University: Max van der Stoel Institute. [dostęp 2015-12-11]. (ang.).
- ↑ Praha.eu: Park for Everybody. 2014-09-29. [dostęp 2015-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Ribbon of the Order of the golden Lion of the House of Nassau - Netherlands
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Baretka (Holandia):
– Złoty Medal Honorowy za Sztukę i Wiedzę (1905-1969);
– Złoty Medal Honorowy za Przedsiębiorczość i Talent (1917-1969);
– Medal Honorowy za Sztukę i Wiedzę (1969-dziś);
– Medal Honorowy za Przedsiębiorczość i Talent (1969-dziś).
Autor: Macesito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of Orange-Nassau - Commander Ribbon
Signature of Max van der Stoel
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Kawalera Orderu Lwa Niderlandzkiego
Autor: Rob Croes for Anefo, Licencja: CC BY-SA 3.0 nl
Vergadering in Den Haag van de Kamercommissie BuiZa over uitwerking en toepassing van de verdragen tot oprichting van EEG en Eurotom over 1980. Minister Van der Stoel (PvdA) tijdens de vergadering
- 30 november 1981
Autor: Macesito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of Orange-Nassau - Grand Officer Ribbon
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Honorary Order of the Palm (Suriname)