Maxillopoda

Maxillopoda[1]
Dahl, 1956
Okres istnienia: kambr–dziś
Ilustracja
Różne wąsonogi; pośrodku krab spasożytowany przez worecznice
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Podtypskorupiaki
GromadaMaxillopoda

Maxillopoda – wyróżniana przez część autorów gromada skorupiaków. Przedstawiciele znani od kambru[2].

Należą tu skorupiaki wolno żyjące, prowadzące osiadły tryb życia oraz pasożytnicze[3], których tułów zbudowany jest z sześciu segmentów (tylko niekiedy z pięciu lub czterech), a odwłok z pięciu[2]. Dobrze wykształcone aparaty gębowe, często służą do odfiltrowywania cząstek pokarmowych. Odnóża tułowiowe pełnią funkcję lokomotoryczną lub powodują wytwarzanie prądów wodnych podprowadzających pokarm do otworu gębowego, nigdy nie pełnią funkcji oddechowych i nie mają wyrostków żujących. Odnóży odwłokowych brak.

Systematyka

Zakres grup wchodzących w skład Maxillopoda oraz monofiletyczność takiego taksonu są od początku przedmiotem kontrowersji. Dane morfologiczne i molekularne wspierające ich monofiletyzm są skąpe i od każdej z proponowanych synapomorfii znajduje się wyjątki, co może być jednak wynikiem miniaturyzacji i przystosowania do pasożytnictwa. Na korzyść Maxillopoda jako grupy naturalnej argumentowali m.in.[4]: w 1983 Newman[5] i Grygier[6], Walossek w 1993[7] i Wills w 1997[8]. Z wyróżniania Maxillopoda zrezygnowali m.in.: Grygier w 1996[9] i Gruner w 1993[10]. Martin i Davis w 2001 podtrzymali wyróżnianie tej gromady ze względu na jej użyteczność, jednak z zastrzeżeniami co do monofiletyzmu[4]. Maxillopoda w randze gromady wyróżnia również praca systematyczna Ahyonga i 12 innych autorów z 2011[11]. Z wyróżniania Maxillopoda zrezygnowali autorzy polskich podręczników: Jura (2005)[3], Jażdżewski i inni w: Błaszak (2011)[12] oraz Komosiński w: Boroń i Szlachciak (2013)[13]. Rezygnacja z Maxillopoda oznacza, że zaliczane doń podgromady uzyskują rangę gromad[4]. Zasadność tego kroku potwierdzają najnowsze analizy filogenetyczne. Według publikacji Oakleya i innych z 2012 poszczególne grupy Maxillopoda należą do dwóch różnych linii ewolucyjnych: Multicrustacea i Oligostraca[14]. Zgodnie z tą publikacją baza World Register of Marine Species zrezygnowała z Maxillopoda na rzecz Multicrustacea i Oligostraca w randze nadgromad, traktując jako gromady dawne podgromady Maxillopoda[15].

W przypadku uznawania Maxillopoda ich systematyka była różna w zależności od autora[4]. Newman w 1992 zaliczał tu 6 podgromad: widłonogi (Copepoda), wąsonogi (Cirripedia), workowce (Ascothoracica), tarczenice (Branchiura), wąsoraczki (Mystacocarida) i małżoraczki (Ostracoda)[2].

Martin i Davis w 2001 oraz Ahyong i inni w 2011 zaliczali tu 6 inaczej zdefiniowanych podgromad: Thecostraca, Tantulocarida, tarczenice, wrzęchy (Pentastomida), wąsoraczki, widłonogi[4][11].

Przypisy

  1. ↑ Maxillopoda, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b c William Anderson Newman. Origin of Maxillopoda. „Acta Zoologica”. 73, s. 271–392, 1992. 
  3. ↑ a b Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
  4. ↑ a b c d e Joel W. Martin, George E. Davis: An Updated Classification of the Recent Crustacea. Natural History Museum of Los Angeles County, 2001. [dostęp 2016-04-03].
  5. ↑ William Anderson Newman: Origin of the Maxillopoda; urmalacostracan ontogeny and progenesis. W: Crustacean issues 1. Crustacean phylogeny. F. R. Schram (red.). Rotterdam: A. A. Balkema Press, 1983, s. 105–119.
  6. ↑ M .J. Grygier: Ascothoracida and the unity of Maxillopoda. W: Crustacean issues 1. Crustacean phylogeny. F. R. Schram (red.). Rotterdam: A. A. Balkema Press, 1983, s. 73–104.
  7. ↑ D. Walossek. The Upper Cambrian Rehbachiella kinnekullensis and the phylogeny of Branchiopoda and Crustacea. „Fossils and Strata”. 32, s. 1–202, 1993. 
  8. ↑ M. A. Wills. A phylogeny of recent and fossil Crustacea derived from morphological characters. In Arthropod relationships. „Systematics Association Special Volume Series”. 55, s. 189–209, 1997. London: Chapman and Hall. 
  9. ↑ M .J. Grygier: Sous-classe des Facetotecta (Facetotecta Grygier, 1985). W: In Traite´ de Zoologie. Anatomie, Syste´matique, Biologie. Crustace´s. Tome VII, Fascicule II. Ge´ne´ralite´s (suite) et Syste´matique. J. Forest (red.). Paris: Masson, 1996, s. 425–432.
  10. ↑ H. E. Gruner: Lehrbuch der Speziellen Zoologie begru ¨ ndet von Alfred Kaestner. Band. 1:Wirbellose Tiere. Teil 4: Arthropoda (ohne Insecta). Jena: Gustav Fischer Verlag, 1993.
  11. ↑ a b Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191.???
  12. ↑ Krzysztof Jażdżewski: Podtyp: skorupiaki — Crustacea. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
  13. ↑ Karol Komosińsk: Podtyp: skorupiaki (skrzelodyszne) Crustacea (Branchiata). W: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt Tom 1. Charakterystyka i systematyka zwierząt. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2013.
  14. ↑ Todd H. Oakley, Joanna M. Wolfe, Annie R. Lindgren, Alexander K. Zaharoff. Phylotranscriptomics to Bring the Understudied into the Fold: Monophyletic Ostracoda, Fossil Placement, and Pancrustacean Phylogeny. „Mol. Biol. Evol.”. 30 (1), s. 215-233, 2013. DOI: 10.1093/molbev/mss216. 
  15. ↑ Maxillopoda. W: World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-04-03].
Współczesne gromady stawonogów
szczękoczułkopodobne

kikutnice

szczękoczułkowce
wije
tyłopłciowe
przodopłciowe
dwuprzysadkowe
Pancrustacea
Oligostraca
Ichthyostraca
Altocrustacea
Multicrustacea

pancerzowce

Hexanauplia
Allotriocarida
Labiocarida

łopatonogi

sześcionogi
Ellipura
Cercophora

Hipotezy na temat pokrewieństwa między podtypami: żuwaczkowce, Myriochelata, pajęczakokształtne, Cormogonida
Taksony niemonofiletyczne: skorupiaki, Maxillopoda, skrytoszczękie, staroraki, tchawkowce, jednogałęziowce, skrzelodyszne, bezżuwaczkowce
Żródło: Gonzalo Giribet, Gregory Edgecombe: The Invertebrate Tree of Life. Princeton University Press, 2020. ISBN 978-0-691-17025-1.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Haeckel Cirripedia.jpg

See here for index to numbers.

  1. Lepas anatifera (Linné) = Lepas anatifera Linnaeus, 1758, habitus of adult
  2. Lepas anatifera (Linné) = Lepas anatifera Linnaeus, 1758, adult with left half of shell removed
  3. Conchoderma auritum (Olfers) = Conchoderma auritum (Linnaeus, 1758), group of adults on Coronula diadema shell
  4. Pentalasmis vitrea (Leach) = Lepas fascicularis Ellis & Solander, 1786, adult without shell from below
  5. Scalpellum eximium (Hoek) = Arcoscalpellum michelottianum (Seguenza, 1876), adult from the side
  6. Scalpellum eximium (Hoek) = Arcoscalpellum michelottianum (Seguenza, 1876), adult from above
  7. Scalpellum vitreum (Hoek) = Arcoscalpellum vitreum (Hoek, 1883), adult from the side
  8. Scalpellum vitreum (Hoek) = Arcoscalpellum vitreum (Hoek, 1883), adult from above
  9. Coronula diadema (Lamarck) = Coronula diadema (Linnaeus, 1767), shell from above
  10. Coronula diadema (Lamarck) = Coronula diadema (Linnaeus, 1767), shell from the side
  11. Coronula reginae (Darwin) = Coronula reginae Darwin, 1854, shell from above
  12. Chthamalus antennatus (Darwin) = Chthamalus antennatus Darwin, 1854, adult from above
  13. Catophragmus polymerus (Darwin) = Catomerus polymerus (Darwin, 1854), adult from above
  14. Octomeris angulosa (Sowerby) = Octomeris angulosa Sowerby, 1825, adult from above
  15. Sacculina carcini (Thompson) = Sacculina carcini Thompson, 1836, adult female parasitizing Carcinus maenas, showing externa and indicating network of interna