Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Sformowanie | 1928 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Tradycje | ||
| Rodowód | Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | mjr Karol Kurek | |
| Ostatni | mjr Jakub Chmura | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Ciechanów | |
| Formacja | Straż Graniczna | |
Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Formowanie i zmiany organizacyjne
20 czerwca 1927 roku prezes Rady Ministrów Józef Piłsudski delegował na stanowisko naczelnego inspektora Straży Celnej płk. Stefana Pasławskiego z zadaniem gruntownej rekonstrukcji tego organu[1]. Jesienią 1927 dokonano nowego podziału terytorialnego, a minister spraw wojskowych skierował do dyspozycji komendanta SC oficerów przewidzianych do obsadzenia nowo utworzonych stanowisk inspektorów okręgowych. Utworzono pięć nowych inspektoratów okręgowych, w tym między innymi Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej, z którego w prostej linii wywodzi się Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej. Kierownikiem inspektoratu mianowano mjr. Karola Kurka, a siedzibą inspektoratu był Ciechanów[2]. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[3]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu okręgowego[4]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej na Mazowiecki Okręg Straży Granicznej, dotychczasowy inspektorat okręgowy przemianował na komendę okręgu i wprowadził tytuł komendanta okręgu w miejsce dotychczasowego kierownika[5].
Służba graniczna
Ochraniał granicę państwową na odcinku: na zachodzie – kamień graniczny IV 089 w m. Mały Wełcz, włącznie ze wschodnim brzegiem Wisły, a na wschodzie kończył się na słupie granicznym 202 w okolicach Suchej Wsi. W 1928 roku obejmował zachodnią część powiatu augustowskiego, powiat Sokółka, powiaty: Białystok, Wysokie Mazowieckie, Łomża, Ostrołęka, Maków, Ciechanów, Sierpc, Rypin, Wąbrzeźno, Grudziądz, Lubawa, Brodnica, Działdowo, Mława, Przasnysz, Kolno i Szczuczyn. Zwiększenie długości zabezpieczanego odcinka nastąpiło w styczniu 1939 roku. Długość odcinka ochranianej granicy w styczniu 1938 roku wynosiła 429,5 km, czyli około 20% długości granic strzeżonych przez Straż Graniczną[a][6].
Struktura organizacyjna
Organizacja inspektoratu w 1928[4]:
- Komenda – Ciechanów
- Inspektorat Graniczny nr 1 Stawiski
- Inspektorat Graniczny nr 2 Przasnysz
- Inspektorat Graniczny nr 3 Brodnica
Organizacja inspektoratu w 1939[4]:
- Komenda – Ciechanów
- komenda Obwodu Straży Granicznej „Suwałki”
- komenda Obwodu Straży Granicznej „Łomża”
- komenda Obwodu Straży Granicznej „Przasnysz”
- komenda Obwodu Straży Granicznej „Brodnica”
Funkcjonariusze inspektoratu
| Stopień | Imię i nazwisko | Czasokres | Kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| major | Karol Kurek[7] | 1928 – 1931? | |
| Jan Zięba | -V 1929[8] | ||
| Henryk Sebera | – IV 1931[8] | ||
| inspektor | Marian Figler[9] | 1931 – VI 1931[8] | |
| major | Mieczysław Kulikowski | 1931 – 1937 | |
| mjr/ppłk | Jakub Witold Chmura[10] | 1 XIII 1937[11] – 1939 |
Uwagi
- ↑ Według D. Kiemozka długość odcinka wynosiła 387 km. → Polak 1998 ↓, s. 61.
Przypisy
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 41.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 13.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 125.
- ↑ a b Polak 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych (K) ↓.
- ↑ a b c Promińska 2012 ↓, s. 4.
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych (F) ↓.
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych (Ch) ↓.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/4.
Bibliografia
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Bogusław Polak, Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.
- Straż Graniczna 1928–1933 w V rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej. Replint, Warszawa: Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, 2011.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].
- Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Jakub Witold Chmura. [dostęp 2017-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)].
- Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Marian Figler. [dostęp 2017-08-17].
- Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Karol Kurek. [dostęp 2017-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-25)].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie Mazowieckiego Inspektoratu Straży Granicznej w 1929
Rozmieszczenie Mazowieckiego Inspektoratu Straży Granicznej w 1939
Rozmieszczenie Straży Granicznej w 1930 roku