Mazurek (ptak)

Mazurek
	Passer montanus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wróble
Rodzaj	Passer
Gatunek	mazurek
Synonimy
	Fringilla montana Linnaeus, 1758;
	Fringilla montana Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	P. m. montanus (Linnaeus, 1758); P. m. dybowskii Domaniewski, 1915; P. m. transcaucasicus Buturlin, 1906; P. m. kansuensis Stresemann, 1932; P. m. dilutus Richmond, 1896; P. m. tibetanus E. C. S. Baker, 1925; P. m. saturatus Stejneger, 1885; P. m. hepaticus Ripley, 1948 ; P. m. malaccensis A. J. C. Dubois, 1887;
	P. m. montanus (Linnaeus, 1758); P. m. dybowskii Domaniewski, 1915; P. m. transcaucasicus Buturlin, 1906; P. m. kansuensis Stresemann, 1932; P. m. dilutus Richmond, 1896; P. m. tibetanus E. C. S. Baker, 1925; P. m. saturatus Stejneger, 1885; P. m. hepaticus Ripley, 1948 ; P. m. malaccensis A. J. C. Dubois, 1887;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Występuje latem, lęgowy Całoroczny, lęgowy Występuje zimą, nie odbywa lęgów

Mazurek^[4], wróbel mazurek, wróbel polny (Passer montanus) – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae), osiadły (tylko nielicznie koczujący lub przelotny), zamieszkujący Europę i Azję. Introdukowany w USA^[5] i Australii. W Polsce liczny ptak lęgowy^[6].

Systematyka

IOC wyróżnia 9 podgatunków P. montanus^[7]:

P. montanus montanus – Europa przez północną i środkową Azję do północno-wschodniej Syberii i północno-wschodniej Mongolii.
P. montanus dybowskii – południowo-wschodnia Syberia, północno-wschodnie Chiny i północna Korea.
P. montanus transcaucasicus – wschodnia Turcja, Kaukaz do Armenii i Iranu.
P. montanus kansuensis – północno-środkowe Chiny.
P. montanus dilutus – południowy Kazachstan i wschodni Iran do północno-zachodnich Chin i południowej Mongolii.
P. montanus tibetanus – Tybet do środkowych Chin.
P. montanus saturatus – Sachalin i Wyspy Kurylskie oraz Japonia, również wschodnie Chiny do Tajwanu i północne Filipiny.
P. montanus hepaticus – północno-wschodnie Indie, południowo-wschodni Tybet i północno-zachodnia Mjanma.
P. montanus malaccensis – południowe Chiny, Azja Południowo-Wschodnia, Sumatra, Jawa i południowe Filipiny. Obejmuje proponowany takson obscuratus zamieszkujący zachodni Nepal do Bhutanu i północno-wschodnich Indii.

Morfologia

Wygląd: Nieznacznie mniejszy od wróbla zwyczajnego, często z nim mylony. Najpewniejszą cechą rozpoznawczą jest czarna plamka na białym policzku (wróbel ma policzek jednolicie szary). Poza tym mazurek ma kasztanowobrązowy wierzch głowy (samiec wróbla – szary, samica wróbla – szarobrązowy), a na skrzydłach dwie białe pręgi (u wróbla pręga jest tylko jedna). Obie płci ubarwione jednakowo. Wierzch ciała ciemnobrązowy z paskowaniem, spód jednolicie brązowoszary. Wokół szyi biała obroża, na podgardlu mały czarny śliniaczek (u samca wróbla zwyczajnego jest on dużo większy). Dziób czarny, nogi jasnobrązowe. Młode podobne do dorosłych, ale nieco jaśniejsze.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 13,5–14,5 cm^[8]
masa ciała 22–25 g^[8]

Ekologia

Jaja z kolekcji muzealnej

Biotop: Tereny otwarte, pola uprawne (szczególnie zakrzewienia śródpolne)^[9], siedliska ludzkie (miasta, parki, ogrody)^[8].
Pożywienie: Głównie nasiona dziko rosnących roślin – bylic, traw, rdestu ptasiego, dzikiego prosa etc., w sezonie lęgowym (wiosna, lato) drobne owady. W sezonie lęgowym dziób wyraźnie dłuższy i cieńszy; nie wiadomo, czy ma to związek ze ścieraniem warstwy rogowej na nasionach, czy jest przystosowaniem do zmiennego pokarmu^[8].

Lęgi

Gniazdo: W dziuplach drzew, szczelinach budynków, skrzynkach lęgowych. W przeciwieństwie do bardzo podobnego do niego wróbla zwyczajnego nigdy nie buduje gniazd zewnętrznych^[10]. Gniazda rozbudowane, obficie wyściełane piórami. Ptaki mogą do nich wnosić młode liście krwawnika i wrotyczu, prawdopodobnie celem odstraszenia pcheł i roztoczy^[8].
Jaja: 2 lęgi w roku. Okres lęgowy od kwietnia do czerwca, po srogiej zimie może rozpocząć się w maju. W pierwszym lęgu składa 4–6 jaj, w drugim 4–5. Możliwy jest trzeci lęg w lipcu ze zniesieniem liczącym 3–4 jaja^[8].
Wysiadywanie, pisklęta: Od zniesienia przedostatniego jaja przez okres 13–14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 17 dniach. Kolejne dwa tygodnie są dokarmiane przez rodziców, głównie samca, ponieważ samica szykuje się do następnego lęgu^[8].

Status i ochrona

IUCN uznaje mazurka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 190–310 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)^[12]. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja mazurka na terenie kraju liczyła 2 428 000 – 2 767 000 par lęgowych^[13]. W latach 2007–2018 polska populacja tego ptaka odnotowała silny wzrost, szacowany na około 123%^[13].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Passer montanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Eurasian Tree Sparrow (Passer montanus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
↑ ^a ^b Passer montanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Passeridae Rafinesque, 1815 - wróble - Sparrows, snowfinches and allies (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-07].
↑ Eurasian Tree Sparrow. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 738. ISBN 83-919626-1-X. Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego liczny oznacza zagęszczenie 100–1000 par na 100 km².
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. Warszawa: Multico, 2007, s. 277. ISBN 978-83-7073-474-9.
↑ Frieder Sauer: Ptaki lądowe. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-193-0.
↑ Opinia ornitologiczna - Biuro analiz środowiskowych Krzysztof Janus "GEKON", inwentaryzacje-przyrodnicze.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
↑ ^a ^b Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Passer montanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[ibc-2] Eurasian Tree Sparrow (Passer montanus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).

[iucn-3] Passer montanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Passeridae Rafinesque, 1815 - wróble - Sparrows, snowfinches and allies (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-07].

[aab-5] Eurasian Tree Sparrow. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).

[6] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 738. ISBN 83-919626-1-X. Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego liczny oznacza zagęszczenie 100–1000 par na 100 km².

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-07]. (ang.).

[ak-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. Warszawa: Multico, 2007, s. 277. ISBN 978-83-7073-474-9.

[9] Frieder Sauer: Ptaki lądowe. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-193-0.

[10] Opinia ornitologiczna - Biuro analiz środowiskowych Krzysztof Janus "GEKON", inwentaryzacje-przyrodnicze.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02] (pol.).

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-12] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[biuletyn2019-13] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne