McDonnell Douglas DC-10
.jpg) McDonnell Douglas DC-10-30 linii Biman Bangladesh Airlines | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | pasażerski i transportowy, dalekiego zasięgu |
| Konstrukcja | duralowo-kompozytowa, półskorupowa, kabina hermetyzowana, podwozie chowane |
| Załoga | 3 (2 pilotów i inżynier pokładowy) |
| Historia | |
| Data oblotu | 29 sierpnia 1970 |
| Lata produkcji | 1971-1989 |
| Liczba egzemplarzy | 446 w tym aktywnych 168[1] |
| Liczba wypadków • w tym katastrof | |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 3 turbowentylatorowe General Electric CF6-6D, Pratt & Whitney JT9D-20 |
| Ciąg | 218 kN |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 47,43 m |
| Długość | 55,55 m |
| Wysokość | 17,70 m |
| Powierzchnia nośna | 329,8 m² |
| Masa | |
| Własna | 110.710 kg |
| Użyteczna | 41.290 kg |
| Startowa | 186.025 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 982 km/h |
| Prędkość przelotowa | 908 km/h |
| Zasięg | 10.220 km |
| Promień działania | 4.355 km |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| od 265 do 380 (zależy od wersji) | |
| Użytkownicy | |
| FedEx, USAF | |
| Rzuty | |
 | |
McDonnell Douglas DC-10 – trójsilnikowy samolot średniego i dalekiego zasięgu, produkowany przez przedsiębiorstwo McDonnell Douglas. Porównywany do Airbusa A300, Boeinga 747 i Lockheed L-1011 TriStar. DC-10 został wyprodukowany w liczbie 446 egzemplarzy, natomiast w aktywnej służbie pozostaje 168 sztuk (38%). W United States Air Force jako latające cysterny służy 59 KC-10 Extender.
Historia
Samolot ten był pierwszym wspólnym dziełem po połączeniu się McDonnell Aircraft Corporation i Douglas Aircraft Company w jedno przedsiębiorstwo, przeznaczonym na rynek cywilny. Powstał na zlecenie American Airlines, która zapragnęła posiadać samolot mniejszy od Boeinga 747, ale o podobnym zasięgu i mogącego startować z mniejszych lotnisk. Przedsiębiorstwo sprostało wymaganiom zleceniodawcy tworząc właśnie DC-10.
Swój pierwszy lot DC-10 odbył 29 sierpnia 1970 roku i wszedł na rynek już rok później, tuż przed samolotem Lockheed L-1011 TriStar, który jest bardzo podobny pod względem parametrów. Pierwszymi odbiorcami byli United Airlines i American Airlines.
Pierwsza wersja DC-10 seria 10 (zwana domestic) o zasięgu 6112 km. Seria 30 miała znacznie zwiększony zasięg 10010 km, a z maksymalnym ładunkiem 7415km. Natomiast seria 40 dysponowała zasięgiem 9265 km przy normalnym załadunku i 7520 km przy maksymalnym. Jedną z najbardziej widocznych różnic było posiadanie przez serie 10 trzech kompletów podwozia, a 30 i 40 miała cztery. Dodatkowe dwa koła serie 30 i 40 otrzymały za sprawą zwiększonej ładowności.
Ostatni DC-10 z wyprodukowany egzemplarz zszedł z taśmy produkcyjnej w grudniu 1988 i został dostarczony na początku następnego roku.
Samoloty DC-9 i DC-10 w latach 1978-1979 były planowane do zakupu przez Polskie Linie Lotnicze „Lot”. Początkowo McDonnell Douglas był zainteresowany zakupem wyłącznie polskich obrabiarek od firmy Polish-American Machinery Corporation (Polamco). Z czasem wyrażono zainteresowanie sprzedażą samolotów dla Polski. Planowany był offset na polski węgiel i miedź. Wytwórca McDonnell Douglas zapewnił, że w razie zakupu, PLL „Lot” uzyska prawo do lądowania w Chicago, co byłoby bardzo korzystne dla Polski z racji licznej Polonii w Chicago. Przygotowano wizualizację DC-9 w barwach „Lotu” oraz porównanie wszystkich danych DC-10 z samolotem Ił-62[4]. Katastrofa samolotu DC-10 w 1979 roku negatywnie odbiła się na postrzeganiu tego samolotu[5] i ostatecznie z tego powodu nie doszło do sprzedaży samolotów DC-9 i DC-10 do Polski[6].
Przez krótki czas (czerwiec-wrzesień 1995) Polskie Linie Lotnicze LOT eksploatowały 1 egzemplarz DC-10 (nr fabryczny 46933) na trasie Warszawa-Nowy Jork. Samolot ten był wyleasingowany z Malaysia Airlines.
Ostatni komercyjny lot odbył się 24 lutego 2014 roku[7].
Warianty
.jpg)
Wersje cywilne
- DC-10-10: Oryginalna wersja produkowana od 1970. Odbiorcami byli American Airlines i United Airlines. Był wyposażony w silniki General Electric GE CF6-6.
- DC-10-10F: Wersja przeznaczona do transportu zwiększonej ilości ładunku.
- DC-10-15: Również znany jako DC-10 Sport. Posiadał silniki General Electric CF6-50. Produkowany od 1979.
- DC-10-20: zobacz DC-10-40.
- DC-10-30: Najbardziej powszechny model, zamontowano w nim silniki turbowentylatorowe General Electric CF6-50 i większe zbiorniki paliwa zwiększające zasięg, oraz dodatkową parę podwozia potrzebną po zwiększeniu ładowności. Była to druga po DC-10-40 wersja o dużym zasięgu, bardzo popularna wśród europejskich przewoźników. Produkowany od 1972. Ostatni, pasażerski, latający egzemplarz tej wersji, wykonujący loty rejsowe, należący do Biman Bangladesh Airlines samolot o znakach S2-ACR, swój ostatni lot wykonał 7 grudnia 2013 roku[8].
- DC-10-30CF: Ładunkowo/pasażerska wersja.
- DC-10-30ER: Wersja o zwiększonym zasięgu.
- DC-10-30F: Ogólnoprzewozowa wersja.
- DC-10-40: Pierwsza wersja o dużym zasięgu, zaopatrzona w silniki Pratt & Whitney JT9D. Początkowo nosił nazwę DC-10-20, został przemianowany na DC-10-40 po specjalnych wymaganiach od przedsiębiorstwa Northwest Airlines dotyczących względów marketingowych. Northwest sądził, że ich klienci uznają, że oznaczenie 40 będzie równoznaczne z wrażeniem, że konstrukcja jest bardziej zaawansowana. Produkowany od 1972.
- DC-10 Super 60: Niezrealizowana wersja samolotu z wydłużonym kadłubem i zmodernizowanym wyposażeniem.
- DC-10-61: Niezrealizowana wersja z wydłużonym o 12,2 m kadłubem, przeznaczona na trasy krajowe i przystosowana do przewozu 390 pasażerów.
- DC-10-62: Niezrealizowana wersja z wydłużonym o 8,1 m kadłubem, przeznaczona na trasy międzykontynentalne i przystosowana do przewozu 350 pasażerów.
- DC-10-63: Niezrealizowana wersja wykorzystująca kadłub samolotu DC-10-61 oraz skrzydła i silniki z wersji DC-10-62.
McDonnell Douglas później wyprodukował większy wariant nazwany MD-11. MD-11 wyposażony został w nowsze silniki i szklany kokpit; wyeliminowało to konieczność obecności inżyniera lotu na pokładzie. MD-11 wszedł na wyposażenie linii lotniczych w 1991. W dodatku niektóre DC-10 zostały ulepszone przez Boeinga i zostały nazwane MD-10. W MD-10 został poprawiony przede wszystkim kokpit. Oba te modele wprowadził na swoje wyposażenie FedEx.
Wersje wojskowe
.jpg)
- KC-10 Extender: Wojskowa wersja DC-10-30 używana jako latająca cysterna. Samolot został skonstruowany na potrzeby USAF. W latach 1979–1987 wyprodukowano 60 sztuk.
- KDC-10: Również latająca cysterna wykorzystywana przez Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne i linie Omega, są to DC-10 po konwersji.
Dane techniczne poszczególnych wersji
| Wersja | DC-10-10 | DC-10-30 | DC-10-40 |
|---|---|---|---|
| Rozpiętość | 47,43 m | 50,39 m | 50,39 m |
| Długość | 55,55 m | 55,06 m | 55,04 m |
| Wysokość | 17,70 m | 17,70 m | 17,70 m |
| Powierzchnia nośna | 329,8 m² | 338,8 m² | 338,8 m² |
| Masa startowa | 186.025 kg | 251.815 kg | 251.815 kg |
| Masa własna | 110.710 kg | 122.960 kg | 123.640 kg |
| Masa użyteczna | 41.290 kg | 44.010 kg | 43.330 kg |
| Prędkość maksymalna | 960 km/h | 960 km/h | 960 km/h |
| Maksymalny zasięg | 10.220 km | 10.500 km | 11.190 km |
| Zasięg z maksymalnym obciążeniem | 4.355 km | 7.415 km | 6.485 km |
| Pasażerowie | 265 (typowo) do 380 (maksymalnie) | 265 (typowo) do 380 (maksymalnie) | 265 (typowo) do 380 (maksymalnie) |
| Silniki | 3 turbowentylatorowe General Electric CF6-6D | 3 turbowentylatorowe General Electric CF6-50C2 z ciągiem 226,8 kN | 3 × turbowentylatorowe Pratt & Whitney JT9D-20 |
Katastrofy
Przypisy
- ↑ McDonnell Douglas DC-10 Production summary | Airfleets aviation. Airfleets.net. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
- ↑ McDonnell Douglas DC-10. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
- ↑ McDonnell Douglas DC-10 Statistics. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
- ↑ Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 92-93
- ↑ Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 144
- ↑ Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 202
- ↑ Ben Mutzabaugh, The DC-10 makes its final scheduled passenger flight, USA TODAY [dostęp 2020-01-24] (ang.).
- ↑ DC-10 Farewell, „Jets”, nr January/February (2014), s. 9, ISSN 2045-6490.
Linki zewnętrzne
- DC-10. Boeing.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)]. (ang.).
- McDonnell Douglas DC-10. Aircraft-Info.net. [dostęp 2006-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-01)]. (ang.).
- McDonnell Douglas DC-10 & Boeing MD-10. Airliners.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-30)]. (ang.).
- Investigation: American 191. AirDisaster.com. [dostęp 2006-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-13)]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
An F-16 Fighting Falcon from the 40th Flight Test Squadron, Eglin Air Force Base, Florida, refuels from a KC-10 Extender during Air & Space Power Expo '99. The Expo was put on for Congress to show how ready the US Air Force is for the next millenium. An F-15 Eagle and another F-16 Fighting Falcon are pictured in the background.
Autor: Faisal Akram from Dhaka, Bangladesh, Licencja: CC BY-SA 2.0
S2-ACP McDonnell Douglas DC-10-30 Biman Bangladesh Airlines Landing at Hazrat Shahjalal International Airport Dhaka DAC / VGHS
Autor: Julien.scavini, Licencja: CC BY-SA 3.0
Schematics of DC10-30. Side, top, front, section.
Autor: Pieter van Marion from Netherlands, Licencja: CC BY-SA 2.0
McDonnell Douglas DC-10-30(ER) Amsterdam schiphol EHAM (19-02-2005)