Mccheta

Mccheta
მცხეთა
Ilustracja
Panorama Mcchety
Herb
Herb
Państwo

 Gruzja

Region

Mccheta-Mtianetia

Prawa miejskie

1956

Wysokość

460 m n.p.m.

Populacja (2014)
• liczba ludności


7940[1]

Nr kierunkowy

+995 32

Kod pocztowy

3300

Położenie na mapie Mcchety-Mtianetii
Położenie na mapie Gruzji
Mapa konturowa Gruzji, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Mccheta”
Ziemia41°51′N 44°43′E/41,850000 44,716667
Strona internetowa
Miasto-muzeum Mccheta[2][a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Katedra Sweti Cchoweli
Państwo

 Gruzja

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV

Numer ref.

708

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1994
na 18. sesji

Obiekt zagrożony

2009-2016

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

Mccheta (gruz. მცხეთა) – miasto we wschodniej Gruzji, przy ujściu rzeki Aragwy do Kury; stolica regionu Mccheta-Mtianetia.

Geografia

Mccheta leży przy ujściu rzeki Aragwa do Kury[3], ok. 16 km od Tbilisi, przy Gruzińskiej Drodze Wojennej[4].

Klimat

W mieście panuje klimat ciepły umiarkowany. Opady deszczu są znaczące, występują nawet podczas suchych miesięcy. Klimat w mieście został sklasyfikowany jako Cfa zgodnie z systemem Köppena-Geigera. W mieście średnia roczna temperatura wynosi 12,6 °C, zaś średnioroczne opady to 557 mm. Najsuchszym miesiącem jest styczeń z opadami na poziomie 25 mm, zaś największe opady występują w maju, ze średnią 85 mm. Różnica w opadach pomiędzy najsuchszym a najbardziej mokrym miesiącem wynosi 60 mm. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec ze średnią temperaturą 24,2 °C, z kolei najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą 0,9 °C. Wahania roczne temperatur wynoszą 23,3 °C[5].

Historia

Mccheta jest jednym z najstarszych miast Gruzji, położona na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, w regionie o żyznych glebach i łagodnym klimacie[3]. Badania archeologiczne wykazały istnienie osad ludzkich w tym miejscu w epoce brązu (3000–2000 p.n.e.)[3]. Miasto rozwinęło się w pierwszym tysiącleciu p.n.e.[4]. We wczesnym okresie istnienia miasto otoczono murami obronnymi. Prawdopodobnie od południowo-wschodniej strony znajdowała się twierdza Armazka, położona wysoko na górze Bagineti, na prawym brzegu rzeki Mtkwari (Kury), a od strony północnej miasto-twierdza Cycamuri, którą grecki poeta z I w. nazywa Sawsamoro[6]. Od III wieku p.n.e. do V wieku n.e. Mccheta była stolicą gruzińskiego Królestwa Iberii[4][7]. W roku 65 p.n.e. Mccheta została zniszczona przez rzymskiego wodza – Pompejusza[4] po tym, jak pokonał Mitrydatesa VI Eupatora[3]. Miasto zostało odbudowane[3].

W IV wieku Święta Nino przyniosła do Gruzji chrześcijaństwo[3]. W 337 roku w Mcchecie proklamowano religię chrześcijańską jako religię państwową. Mccheta do dziś jest siedzibą najwyższych władz Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego[3]. W VI wieku książę Dagi przeniósł stolicę do Tbilisi, ale pozostała jednak miejscem koronacji władców Gruzji oraz ich pochówków aż do XIX wieku[8]. W okresie XI–XIII w. pod panowaniem Bagratydów, w 1801 roku włączona wraz z Gruzją do Rosji[3].

W 2014 roku Katolikos-Patriarcha Gruzji Eliasz II nadał Mcchecie tytuł „Świętego Miasta”[9].

Zabytki

  • sobór katedralny Sweti Cchoweli z XI w. – zbudowany na miejscu pierwszej w Gruzji świątyni chrześcijańskiej z IV w.[10], miejsce koronacji i pochówku władców Gruzji m.in. Wachtanga Gorgasaliego i królów z dynastii Bagratydów[4]; siedziba najwyższych władz Gruzińskiego Prawosławnego Kościoła Apostolskiego[4]
  • monastyr Dżwari z VI w.[10]
  • żeński klasztor (monastyr) Samtawro (od IV do XVI w.) z cerkwiami św. Nino (IV w.) i Przemienienia Pańskiego (główny kościół zespołu, 1. poł. XI w., przebudowany w XIII i XV w.)
  • ruiny akropolu Armazisciche – na prawym brzegu rzeki Kury, rozbudowywana od III wiek p.n.e., z pozostałościami cytadeli, pałacu i grobowców
  • ruiny pałacu królów iberyjskich w Armazischewi (I–III w. n.e.)

W 1994 roku zabytki historyczne Mcchety zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[7]. W roku 2009 miasto zostało umieszczone na Liście Dziedzictwa Zagrożonego UNESCO z powodu postępującego zniszczenia murów oraz fresków[8][11].

Galeria

Przypisy

  1. ↑ საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ქართული უნივერსიტეტი – mkhositashvili.pdf (gruz.). dl.sangu.edu.ge, 2018. s. 134. [dostęp 2021-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-17)].
  2. ↑ Gruzja. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2018-06-26].
  3. ↑ a b c d e f g h unesco: World Heritage List Mtskheta No 708 (ang.). [dostęp 2016-04-16].
  4. ↑ a b c d e f Alexander Mikaberidze: Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield, 2015, s. 481. ISBN 978-1-4422-4146-6. [dostęp 2016-04-16].
  5. ↑ KLIMAT: MTSKHETA (pol.). climate-data.org. [dostęp 2016-04-18].
  6. ↑ Zwiedzanie Gruzji. W: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan - Magiczne Zakaukazie. Wyd. IV. Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2012, s. 109, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-7447-3.
  7. ↑ a b unesco: Historical Monuments of Mtskheta (ang.). [dostęp 2016-04-16].
  8. ↑ a b Gruzińska Droga Wojenna i okolice. W: Sławomir Adamczak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 141, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-141-4.
  9. ↑ Historical city Mtskheta becomes “Holy City” (ang.). W: Agenda.ge [on-line]. 2014-04-07. [dostęp 2016-04-16].
  10. ↑ a b Mccheta, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-17].
  11. ↑ Georgia’s Historical Monuments of Mtskheta inscribed on Danger List (ang.). 2009-06-28. [dostęp 2016-04-19].

Literatura

  • Szałwa Amiranaszwili: Sztuka gruzińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973
  • David Marshall Lang, Dawna Gruzja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972

Linki zewnętrzne

Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Gruzji

Flag of UNESCO.svg

Gruzja

Media użyte na tej stronie

Mtskheta, Jvari Monastery, Georgia.jpg
© Vyacheslav Argenberg / http://www.vascoplanet.com/, CC BY 4.0
Jvari Monastery, a 6th-century Georgian Orthodox monastery. Early Medieval Georgian Orthodox church. Mtskheta, Georgia.
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Mtskheta panorama with the Svetitskhoveli cathedral (January 2013).jpg
Autor: Vladimer Shioshvili, Licencja: CC BY-SA 2.0
The Mtskheta panorama with the Svetitskhoveli cathedral in January 2013
Mcxetis gerbi.jpg
Autor: State Council of Heraldry, Licencja: CC0
მცხეთის მუნიციპალიტეტის გერბი
Monasterio de Svetitskhoveli, Miskheta, Georgia, 2016-09-29, DD 52.jpg
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
This is a photo of a monument in Georgia identified by the ID
Sweti Cchoweli.JPG
Autor: Kroc, Łukasz Dzieżyc, Licencja: CC BY-SA 4.0
katedra Sweticchoweli, Mccheta