Mechanizm spustowy

Mechanizm spustowy rewolweru

Mechanizm spustowy – mechanizm broni miotającej służący do utrzymywania mechanizmu uderzeniowego w stanie napiętym (w broni neurobalistycznej mechanizm spustowy utrzymuje w stanie napiętym cięciwę). Wyzwolenie mechanizmu spustowego powoduje otwarcie ognia. W broni samoczynnej mechanizm spustowy służy także do przerywania ognia.

Mechanizm spustowy może być wyzwalany ręcznie poprzez ściągnięcie spustu lub elektromechanicznie (elektrospust). Mechanizmy spustowe dzielą się na:

• mechanizmy spustowe do ognia pojedynczego (stosowane w broni jednostrzałowej, broni powtarzalnej i samopowtarzalnej).
• mechanizmy spustowe do ognia seryjnego (stosowane w broni samoczynnej)
• mechanizmy spustowe do ognia pojedynczego i seryjnego (stosowane w broni samoczynno-samopowtarzalnej).

Innym powszechnie stosowanym podziałem jest klasyfikacja ze względu na sposób napinania mechanizmu uderzeniowego:

• SA (single action- pojedynczego działania)

-w broni jednostrzałowej i powtarzalnej: należy ręcznie napiąć mechanizm uderzeniowy lub jest on napinany podczas ręcznego przeładowania broni

-w rewolwerach: przed oddaniem każdego strzału należy ręcznie odciągnąć kurek, co powoduje również obrót bębna (Colt Single Action Army)

-w innej broni powtarzalnej: napięcie mechanizmu uderzeniowego zazwyczaj następuje na skutek ręcznego przeładowywania broni przed każdym strzałem poprzez manipulację zamkiem (Kar98k)

-w broni samopowtarzalnej:przed oddaniem pierwszego strzału należy ręcznie odciągnąć kurek, lub jest on odciągany podczas manipulacji zamkiem w trakcie przeładowywania broni (niekiedy broń nie posiada możliwego do manipulacji kurka-jak P08 Parabellum-w takim wypadku napięcie mechanizmu uderzeniowego jest możliwe tylko poprzez odciągnięcie zamka), po pierwszym wystrzale mechanizm uderzeniowy jest napinany w trakcie przeładowania energią ładunku miotającego (Vis)

-w broni samoczynnej: wstępne napięcie mechanizmu uderzeniowego jest możliwe zwykle tylko poprzez odciągnięcie zamka w trakcie przeładowywania (MP38), mechanizmy z zewnętrznym kurkiem są rzadkie (Mauser C96 w wersji samoczynnej). Napinanie mechanizmu uderzeniowego w trakcie dalszego strzelania następuje z wykorzystaniem energii ładunku miotającego.

Zaletą mechanizmu pojedynczego działania jest jego względna prostota, krótki skok spustu i niewielka siła potrzebna do ściągnięcia spustu (co przekłada się na zwiększenie celności), natomiast wadą jest konieczność dodatkowej manipulacji bronią przed oddaniem pierwszego strzału (w przypadku broni samopowtarzalnej) oraz konieczność stosowania zewnętrznych bezpieczników.

• DAO (double action only-wyłącznie podwójnego działania)

-w broni jednostrzałowej lub powtarzalnej: mechanizm uderzeniowy jest napinany podczas pierwszej fazy ściągania spustu, pod koniec ruchu spustu następuje zwolnienie mechanizmu uderzeniowego i wystrzał. Broń przeładowywana jest ręcznie i nie powoduje to napięcia mechanizmu uderzeniowego, ponadto nie jest możliwe jego napięcie w inny sposób, niż ściągnięciem spustu (specyficznym przykładem takiej broni jest COP .375 Derringer. Posiada on 4 lufy i obrotową iglicę odpalającą kolejno naboje-po jednym dla każdej lufy. Broń nie posiada zewnętrznego kurka, a napinanie mechanizmu uderzeniowego odbywa się wyłącznie metodą DAO. Naboje do luf ładowane są ręcznie, podobnie, jak ręcznie usuwane są łuski, co jest charakterystyczne dla broni jednostrzałowej.)

-w rewolwerach: tak, jak w broni powtarzalnej z tym, że podczas pierwszej fazy ściągania spustu następuje obrót bębna i ustawienie w osi lufy kolejnej komory nabojowej (S&W Centennial)

-w broni samopowtarzalnej: pierwszy nabój jest ładowany do komory nabojowej poprzez manipulację zamkiem, przy czym nie powoduje to napięcia mechanizmu uderzeniowego, którego napięcie jest możliwe wyłącznie poprzez ściąganie spustu. Broń nie posiada możliwego do odciągnięcia kurka a energia ładunku miotającego powoduje wyłącznie przeładowanie bez napinania mechanizmu uderzeniowego przed kolejnymi wystrzałami (Kel-Tec P11).

Zaletą (głównie w przypadku broni samopowtarzalnej) mechanizmu wyłącznie podwójnego działania jest łatwość i szybkość otwarcia ognia (broń nie musi posiadać zewnętrznego bezpiecznika, którym trzeba manipulować, ponadto nie trzeba manipulować kurkiem), wadą natomiast duża siła potrzebna do ściągnięcia spustu, co przekłada się na zmniejszenie celności (strzelec używa dużej siły, co może powodować naruszenie przyjętej pozycji i w konsekwencji utratę zgrania przyrządów celowniczych z celem) oraz bywa męczące dla strzelca.

• DA/SA (double action/single action-podwójnego/pojedynczego działania)

-w rewolwerach: mechanizm uderzeniowy można napinać, tak, jak w mechanizmach SA i DAO (Taurus Tracker)

-w broni samopowtarzalnej: mechanizm uderzeniowy przed pierwszym strzałem można napinać tak, jak w mechanizmie SA (nie we wszystkich konstrukcjach) i DAO, a napinanie przed kolejnymi wystrzałami następuje w trakcie przeładowania dzięki energii ładunku miotającego np. (MAG 98).

Zaletą mechanizmu DA/SA jest połączenie zalet mechanizmów SA i DAO: broń jest celna oraz umożliwia łatwe i szybkie otwarcie ognia, wadą natomiast jest zróżnicowana siła spustu (większa podczas oddawania pierwszego strzału metodą DA a podczas następnych strzałów znacząco mniejsza) oraz skomplikowanie mechanizmu.

Głównymi elementami mechanizmu spustowego są spust i zaczep spustowy.

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 139. ISBN 83-86028-01-7.
• Robert Adam: Najskuteczniejsza broń ręczna (oryg: Handguns and rifles). Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1999. ISBN 83-11-08954-X.
• http://www.eioba.pl/a/1jqq/mechanizmy-spustowe-w-pistoletach