Meir Dagan

Meir Dagan

‏מאיר דגן‎

Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1945 Chersoń, ZSRR
Data i miejsce śmierci	17 marca 2016 Izrael
Stanowisko	dyrektor
Pracodawca	Mosad
Odznaczenia

Gabi Aszkenazi, Szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela wręcza Me’irowi Daganowi pamiątkowy dyplom z okazji jego odejścia z funkcji szefa Mosadu

Pamiątkowe zdjęcie Me’ira Dagana i oficerów wojska i Mosadu (2011)

Meir Dagan, Me’ir Dagan (hebr. מאיר דגן, ur. jako Meir Huberman 30 stycznia 1945 w Chersoniu, zm. 17 marca 2016 w Izraelu^[1]) – izraelski wojskowy, dyrektor Mosadu w latach 2002–2011. Wcześniej komandos i dowódca tajnego oddziału komandosów działającego na terenach arabskich.

Życiorys

Młodość

Pochodził z rodziny polskich Żydów, większość jego krewnych zginęła podczas Holocaustu. Urodził się jako Meir Huberman w pociągu na przedmieściach Chersonia na dzisiejszej Ukrainie, podczas ucieczki jego rodziny z Syberii do Polski. Do 1950 mieszkał w PRL, kiedy to wraz z rodzicami wyemigrował do Izraela – zamieszkali najpierw w Lod, a następnie w Bat Jam^[2][3].

Kariera wojskowa

Mając w pamięci śmierć rodziny w Holocauście poświęcił życie obronie nowo powstałego państwa i niedopuszczeniu, aby Szoah się powtórzyło^[2]. Od 1963 służył w szeregach Sił Obronnych Izraela. Mimo niezwykłych umiejętności posługiwania się nożem oraz świetnych umiejętności strzeleckich nie dostał się do elitarnego oddziału Sajjeret Matkal i służył w oddziałach spadochroniarzy^[4]. Podczas wojny sześciodniowej został ranny po nadepnięciu na minę – od tego czasu utykał i często chodził o lasce^[5].

Na początku lat 70. wszedł w skład Rimonu – tajnego oddziału CaHaLu, dowodzonego przez generała Arika Szarona, a operującego w Strefie Gazy – zwłaszcza w opanowanych przez palestyńskie organizacje terrorystyczne obozach dla uchodźców^[5]. W styczniu 1971 w Dżabaliji wyrwał odbezpieczony granat z rąk terrorysty Abu Nimira, a następnie zabił go gołymi rękami – za wyczyn ten otrzymał Medal za Odwagę^[6].

Latem 1971, już jako kapitan, dowodził kilkuosobowym oddziałem, który w ramach operacji „Kameleon” zlikwidował w Bajt Lahiji przywódców organizacji terrorystycznej Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny^[7]. Miał wówczas dwadzieścia sześć lat, ale był już słynny w wojsku jako żołnierz śmiały i nieszablonowy. Jak określił Icchak Rabin: „wykazywał się niezwykłą umiejętnością planowania operacji antyterrorystycznych, które przebiegały jak w filmach sensacyjnych”^[4]. W swoich misjach specjalnych wielokrotnie przebierał się w stroje arabskie, ale chodził też po okupowanej Gazie, sam z psem dobermanem, uzbrojony w kilka pistoletów i karabin maszynowy^[5].

W 1973 podczas wojny Jom Kipur Dagan był w jednym z pierwszych oddziałów zwiadowczych, które przekroczyły Kanał Sueski^[2].

Podczas wojny libańskiej wkroczył na czele swojej brygady pancernej do Bejrutu. Następnie został dowódcą strefy bezpieczeństwa w południowym Libanie, gdzie powrócił do działań pod kamuflażem, czym zyskał przydomek „Króla Cieni”^[2]. Podczas intifady został przeniesiony na wybrzeże Izraela jako doradca szefa sztabu Ehuda Baraka, którego również namówił do osobistych akcji pod kamuflażem^[8].

W 1995 zakończył służbę wojskową w stopniu allufa (generała dywizji) po trzydziestu dwóch latach służby^[8].

Lata 1995–2002

Po odejściu z wojska, wraz ze swym przyjacielem – również allufem – Josim Ben Hananem udał się na półtoraroczną wyprawę motocyklową przez Azję, którą przerwał na wieść o zabójstwie premiera Icchaka Rabina. Przez pewien czas kierował działaniami antyterrorystycznymi^[8]. Następnie próbował sił w świecie biznesu, pomagał też swemu dawnemu dowódcy – Arielowi Szaronowi – w kampanii wyborczej^[8], w pierwszych bezpośrednich wyborach premiera w Izraelu, w lutym 2001 roku^[3]. W 2002 odszedł na emeryturę i osiadł w domu na wsi^[8].

Dyrektor Mosadu

Już w sierpniu tego roku został powołany przez Szarona na stanowisko dyrektora (ramsada) Mosadu zastępując Efraima Halewiego, byłego ambasadora Izraela przy UE^[8]. Izraelski wywiad przechodził wówczas kryzys, a Dagan – jako kolejny człowiek z zewnątrz – został początkowo źle przyjęty przez oficerów Mosadu, kilku złożyło nawet rezygnację^[9].

W jego gabinecie zawisło zdjęcie starego Żyda w tałesie, klęczącego między dwoma uzbrojonymi esesmanami. Był to dziadek Dagana – Ber Erlich Słuszny – zamordowany w Łukowie kilka sekund po zrobieniu zdjęcia. Dagan opowiadał swoim gościom, że to zdjęcie przypomina mu, jak zdeterminowanym powinien być w walce w obronie Izraela^[2]. Dawny Król Cieni odbudował siły operacyjne Mosadu i współpracę z zagranicznymi partnerami, osobiście zaangażował się w przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony Iranu, rozbudowującemu swój program nuklearny^[9].

Był określany jako „człowiek, który ocalił honor Mosadu” dzięki przeprowadzeniu serii niezwykłych akcji: zniszczenia syryjskiego programu nuklearnego (operacja Orchard) oraz wielu nieustępliwym akcjom przeciwko irańskiemu programowi budowy broni jądrowej, czy likwidacji najważniejszych przywódców terrorystycznych w Libanie i Syrii^[9]. Izraelski wywiad pod jego nadzorem przeprowadził również szereg działań wobec organizacji terrorystycznych, takich jak Hezbollah, Hamas i Islamski Dżihad^[10].

Jego następcą został Tamir Pardo, wieloletni agent Mosadu, przyjaciel Jonatana i Binjamina Netanjahu^[11][12]. Podczas uroczystości pożegnania Dagana premier Netanjahu podziękował mu „w imieniu narodu żydowskiego”, a członkowie rządu obdarzyli owacją na stojąco^[11]. Były szef Mosadu otrzymał również osobisty list z podziękowaniami od prezydenta Busha^[10].

Ostatnie lata

Po odejściu z Mosadu został członkiem rady nadzorczej organizacji pomocy medycznej Hatzalach^[13].

W 2012 media, powołujące się na izraelski serwis Walla!, podały informację, że podczas wizyty Tomasza Siemoniaka w Izraelu Meir Dagan otrzymał honorowe obywatelstwo Polski^[14], jednak informacja ta nie został ostatecznie potwierdzona. W tym samym roku poddał się transplantacji wątroby na Białorusi^[3]. Zmarł po wieloletniej walce z rakiem 17 marca 2016^[13]. Jego śmierć wywołała powszechny smutek w Izraelu, jego zasługi wspominali politycy wszelkich opcji politycznych oraz dawni towarzysze broni^[3][13].

Życie prywatne

Po wojnie sześciodniowej ożenił się z Binią – pielęgniarką, która opiekowała się nim w szpitalu^[5]. Mieli troje dzieci. Był krępej budowy ciała, w młodości był blondynem^[4]. Zajmował się malarstwem i rzeźbiarstwem^[8].

Nagrody i odznaczenia

Nagrody

• Nagroda im. Chaima Herzoga^[a] za wybitne zasługi dla Izraela (2011)^[15]
• Nagroda Mosskowiców^[b] za zasługi dla syjonizmu (2011)^[15]

Odznaczenia

• Medal za Odwagę^[6]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Micha’el Bar-Zohar, Nissim Miszal: Mossad. Najważniejsze misje izraelskich tajnych służb. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2012, s. 19. ISBN 978-83-7510-898-9.