Melania Kierczyńska

Melania Kierczyńska

Imię i nazwisko	Melania Cukier
Data i miejsce urodzenia	12 października 1888 Warszawa
Data i miejsce śmierci	4 lipca 1962 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Zawód, zajęcie	polonistka, krytyk literacki, tłumaczka
Partia	Komunistyczna Partia Polski Polska Partia Robotnicza Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia

Grób działaczki komunistycznej Melanii Kierczyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Melania Kierczyńska, właśc. Melania Cukier (ur. 12 października 1888 w Warszawie, zm. 4 lipca 1962 tamże) – działaczka komunistyczna, polonistka, krytyk literacki, tłumaczka.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie żydowskiej, jako córka Szymona, właściciela sklepu. Uczennica IV Gimnazjum w Warszawie, podczas strajku powszechnego w 1905 porzuciła naukę, następnie uczestniczyła w kursach pedagogicznych, po czym wstąpiła na wydział matematyczno-przyrodniczy Towarzystwa Kursów Naukowych. Od 1906 była członkiem SDKPiL, kolporterką i agitatorką, przyjaźniła się m.in. z Zofią Muszkat, późniejszą żoną Feliksa Dzierżyńskiego. Od 1908 przebywała w Szwajcarii, w Bernie i Zurychu studiowała chemię i filozofię. Była współpracownicą zuryskiej sekcji SDKPiL. W 1909 wróciła do Warszawy, gdzie została aresztowana i do 1910 była więziona. Od 1914 była nauczycielką języka polskiego w chełmskim gimnazjum, następnie w Tomaszowie Mazowieckim.

Od grudnia 1918 była członkiem KPRP/KPP. W latach 1922–1927 nauczała języka i literatury niemieckiej w warszawskim gimnazjum, a 1926–1927 języka i literatury polskiej 3 Seminarium Ochroniarskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich. W latach 1928–1931 wykładała metodykę nauczania języka polskiego na Rocznych Kursach Nauczycielskich dla maturzystów prowadzonych przez Gminę Żydowską w Warszawie. Należała do nauczycielskiej komórki KPP; w jej mieszkaniu odbywały się zebrania działaczy partyjnych. Była aktywnym członkiem lewicy nauczycielskiej w Związku Zawodowym Nauczycieli Średnich Szkół Żydowskich i w Zawodowym Zrzeszeniu Nauczycieli Szkół Powszechnych RP. Brała udział w wielu akcjach i kampaniach oświatowych. Uczestniczka prac Uniwersytetu Ludowego przy ul. Oboźnej i działaczka Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich, zwłaszcza jego „skrzydła proletariackiego”, i MOPR. W latach 1927–1930 studiowała polonistykę, którą ukończyła z pracą magisterską „Powstanie styczniowe w twórczości Stefana Żeromskiego”. Jednocześnie pisała prace literackie i publicystyczne do czasopism komunistycznych, m.in. „Przekroju”, „Lewara” i „Miesięcznika Literackiego”. Pozbawiona prawa nauczania w szkolnictwie za działalność komunistyczną na początku lat 30., prowadziła lekcje prywatne. W latach 1931–1935 była nauczycielką w Przedsiębiorstwie Handlowym ZSRR. Wspólnie z J. Kociełł przełożyła pracę Engelsa „Anti-Dühring” (1936); wówczas po raz pierwszy użyła swojego literackiego pseudonimu „Kierczyńska”, który w PRL stał się jej nazwiskiem. Prelegentka i dyskutantka w radykalnym Kole Polonistów UW i Kole krytyków-marksistów (zorganizowanym w 1936 przez KPP).

Od października 1939 przebywała w ZSRR, jako nauczycielka języka polskiego w szkole średniej w Białymstoku, a od jesieni 1940 pracowała we Lwowie nad sowieckimi podręcznikami szkolnymi. W styczniu 1940 roku weszła w skład 16 osobowej brygady autorów, powołanej za zgodą Ministerstwa Oświaty Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej dla zredagowania 3-tomowego podręcznika historii literatury polskiej^[1]. Współautor i redaktor „Historii literatury polskiej”, redaktor „Dzieł wybranych” Elizy Orzeszkowej, współwydawca „Pism wybranych” Karola Marksa. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 przebywała w Kijowie, następnie w obwodzie kujbyszewskim. Była pracownicą polskiej redakcji Radia ZSRR w Kujbyszewie, przygotowała cykl audycji poświęconych polskiej literaturze. Od października 1943 w Moskwie, gdzie pracowała w Komitecie, a potem w Rozgłośni im. Tadeusza Kościuszki oraz w polskiej redakcji Wydawnictwa Literatury w Językach Obcych jako tłumacz sowieckiej literatury pięknej. Była członkiem ZPP, a następnie PPR.

W październiku 1945 wróciła do Polski i w Warszawie kierowała działem kulturalno-literackim „Trybuny Wolności” – tygodnika PPR. W 1948 wstąpiła do ZLP i Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (późniejszego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich). Była działaczką koła literatów-peperowców. Tłumaczyła sowiecką literaturę piękną, współpracowała z Wydziałem Kultury i Oświaty Komisji Centralnej Związków Zawodowych (KCZZ), redakcją literacką Polskiego Radia i ze Szkołą Partyjną przy KC PZPR. W latach 1949–1952 była członkiem egzekutywy organizacji partyjnej ZLP. Brała udział w V Zjeździe ZLP w czerwcu 1950, na którym została wybrana do Zarządu Głównego. Od 1952 przewodnicząca komisji ds. krytyki literackiej. Była zdecydowanym zwolennikiem socrealizmu. Konsultantka Centralnej Komisji Wydawniczej przy Prezydium Rady Ministrów, a w latach 1951–1955 była członkinią sekcji literatury w Komitecie Nagród Państwowych. Publikowała eseje krytyczno-literackie, m.in. o twórczości Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Jerzego Andrzejewskiego w „Kuźnicy”, „Lewym Torze”, „Nowej Kulturze” i „Nowych Drogach”, a w 1951 wydała zbiór „Spór o realizm”, zamieszczając w niej krytykę z najbardziej dogmatycznej, marksistowsko-leninowskiej pozycji. W 1950 otrzymała nagrodę ZLP w dziedzinie krytyki literackiej, a w 1955 nagrodę państwową II stopnia. W 1957 przeszła na emeryturę.

Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C 2-7-14)^[2].

Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (15 lipca 1954)^[3],
• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[4],
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (12 stycznia 1955)^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 3, Warszawa 1992.

Linki zewnętrzne

• „Pchli Targ. Dziennik roku przestępnego 2000”. marianowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-31)].