Melanoides tuberculata

Melanoides tuberculata[1]
(O. F. Müller, 1774)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	płucodyszne
Rząd	Neotaenioglossa
Podrząd	przodoskrzelne
Nadrodzina	Cerithioidea
Rodzina	Thiaridae
Podrodzina	Thiarinae
Rodzaj	Melanoides
Gatunek	Melanoides tuberculata
Synonimy
Melania tuberculata (Müller, 1774) Melanoides fasciolata Olivier, 1804 Melanoides tuberculatus (Müller, 1774) Nerita tuberculata Müller, 1774 Thiara tuberculata (Müller, 1774) Thiara tuberculatus (Müller, 1774)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Melanoides tuberculata

Melanoides tuberculata – inwazyjny gatunek małego, słodkowodnego, szeroko rozprzestrzenionego ślimaka płucodysznego z podrzędu przodoskrzelnych, w języku polskim znanego pod potoczną nazwą świderek. Bywa hodowany w akwariach. Może być wektorem wielu chorób, w tym również groźnych dla człowieka.

Taksonomia

Gatunek został opisany w Indiach pod nazwą Nerita tuberculata^[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Melanoides pojawił się problem nomenklatoryczny, ponieważ zgodnie z zasadami kodeksu nomenklatury zoologicznej, nazwy rodzajowe z końcówką -oides są rodzaju męskiego (jeśli autor nazwy nie ustalił inaczej, a autor nazwy Melanoides – Olivier, 1804 – tego nie zrobił), a dotychczasowy epitet gatunkowy tuberculata jest rodzaju żeńskiego. W literaturze pojawiły się dwie wersje nowej nazwy: Melanoides tuberculatus i Melanoides tuberculata. Pod koniec XX wieku taksonomowie uznali na podstawie analizy oryginalnego opisu Oliviera, że Melanoides jest rodzaju żeńskiego, ponieważ autor przyjął formę żeńską dla M. fasciolata – gatunku typowego nowego rodzaju. Tym samym poprawną nazwą gatunku jest Melanoides tuberculata^[4].

Występowanie

Występuje pospolicie w strefie słodkich wód zwrotnikowych Afryki (Algeria, Maroko, Liban, Egipt, Sudan, Etiopia, Kenia, Kongo, Burundi, Arabia Saudyjska), w Azji Południowej (Bangladesz, Indie, Sri Lanka) i Azji Południowo-Wschodniej (Chiny, Laos, Malezja, Tajlandia) i w Japonii).

Został zawleczony do Ameryki (na Hawaje) oraz do Polinezji (Polinezja Francuska, Tahiti, Fidżi, Tonga, Samoa, Wyspy Cooka)^[5].

Gatunek inwazyjny powodujący zanikanie innych gatunków w danym środowisku a nawet jego wymieranie np. Biomphalaria glabrata i B. straminea^[6].

W Polsce został odnotowany w Kanale Zrzutowym Elektrowni Pątnów^[7].

Morfologia

Wysokość muszli wynosi 30–45 mm^[7], spotykane są też większe – do 50 mm^[8]. Na terenie Stanów Zjednoczonych spotykano osobniki mierzące do 80 mm^[9]. Muszla podłużna spiralnie i prawoskrętnie skręcona, barwy od czarnej do jasnobrązowego, z ciemnymi czerwono-rdzawymi plamami.

Tryb życia

Przebywa w płytkich i wolno płynących wodach o piaszczystym lub lekko żwirowym podłożu. Aktywny głównie w nocy, przekopując dno odżywia się detrytusem. Parametry wody: odczyn pH 7–8, twardość 8–12°n, temperatura 20–28 °C, w części tropikalnej nawet do 35 °C. Krytyczną temperaturą, poniżej której giną jest 18 °C^[10].

Choroby

Melanoides tuberculatus jest pośrednim nosicielem przywr wywołujących choroby groźne również dla człowieka: Clonorchis sinensis wywołującej klonorchozę, Paragonimus westermani wywołującą paragonimozę^[11], oraz Metagonimus trematode i Diorchitrema formosanum^[2].

Hodowla w akwarium

W dzień zakopuje się w piasku lub żwirku na dnie zbiornika. W podłożu poszukuje odpadów roślinnych, zwierzęcych i resztek pokarmowych wzruszając go i napowietrzając. Drążenie to wpływa korzystnie na korzenie roślin.

W akwarium dożywają 4–5 lat^[12].

W akwarium tarliskowym (hodowlanym) ślimaków tych nie powinno się trzymać. Powodują one szkody wśród złożonej ikry, jak również wśród świeżo wylęgłego lecz jeszcze nie pływającego narybku^[13].

Rozmnażanie

Gatunek żyworodny, rozmnażanie może odbywać się płciowo jak i partenogenetycznie. Dojrzałość rozrodczą osiągają osobniki o długości ok. 3 cm i wieku 1 roku. Najchętniej rozmnaża się na miękkim, piaszczystym podłożu, gdzie młode ukrywają się przez 3–4 miesiące. Plenny, przy nadmiernym rozmnożeniu się może być uciążliwym mieszkańcem^[14]. Młode w chwili narodzin mają 1–2 mm długości. Dorosły świderek może urodzić do 70 młodych^[11].

Przypisy

Bibliografia

• Akwarium słodkowodne, Hans Frey, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa, 1990 ISBN 83-217-2777-8 str. 106.
• HenrykH. Jakubowski HenrykH., JerzyJ. Ring JerzyJ., Ryby w akwarium, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 84, ISBN 83-02-03493-2, OCLC 830085501 .
• AKWARIUM 4/76. akwa-mania.mud.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Linki zewnętrzne

• José G. B. Derraik: The potential significance to human health associated with the establishment of the snail Melanoides tuberculata in New Zealand. The New Zealand Medical Journal, 2008. [dostęp 2011-04-30]. (ang.).
• Wingard et al. Red-Rimmed Melania (Melanoides tuberculatus)— A Snail in Biscayne National Park, Florida— Harmful Invader or Just a Nuisance?. „U.S. Geological Survey Fact Sheet 2008–3006”, 2008. U.S. Geological Survey. (ang.).  (pdf)