Melonowcowate

Melonowcowate

Melonowiec właściwy (Carica papaja)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

melonowcowate

Nazwa systematyczna
Caricaceae Dumort.
Anal. Fam. Pl.: 37, 42. 1829, nom. cons.

Melonowcowate (Caricaceae Dumort) – rodzina roślin należąca do rzędu kapustowców (Brassicales). Należy tu 6 rodzajów z 34[2]–35[3] gatunkami. Występują głównie w tropikalnej części Ameryki Południowej i Środkowej, tylko jeden rodzaj (Cylicomorpha) w tropikalnej Afryce[2][3]. Owoce wszystkich przedstawicieli są jadalne i lokalnie spożywane, jednak tylko melonowiec właściwy ma znaczenie ekonomiczne. Gatunek ten został szeroko rozprzestrzeniony w tropikach. Z rośliny tej pozyskuje się papainę – enzym powodujący rozkład białek. Wykorzystywany jest on w medycynie oraz w kuchni – do zmiękczania i nadawania kruchości daniom mięsnym[3].

Morfologia

Owoce Vasconcellea chilensis
Jacaratia spinosa
Pokrój
Drzewa i krzewy o często zgrubiałych i uzbrojonych w ciernie łodygach, rzadko pnącza (Jarilla). Pędy zawierają mleczny lub żółty sok mleczny. Pędy Horovitzia cnidoscoloides pokryte są kolącymi włoskami[3].
Liście
Skrętoległe, skupione na końcach pędów. Blaszka pojedyncza lub dłoniasto podzielona, całobrzega lub głęboko wcinana[3].
Kwiaty
Zwykle jednopłciowe (rośliny najczęściej dwupienne, rzadziej jednopienne). Wolnych działek kielicha jest 5. W kwiatach męskich korona powstaje z 5 płatków zrośniętych w wąską rurkę. U jej nasadę znajdują się miodniki. Pręcików jest 10, w dwóch okółkach. Często występują także płonne prątniczki. Korona kwiatów żeńskich składa się z pięciu szeroko rozpostartych płatków. Zalążnia górna zbudowana jest z 5 owocolistków tworzących pięć komór. Słupek zwieńczony jest rozgałęzionym znamieniem[3].
Owoce
Soczyste jagody z licznymi nasionami ułożonymi w 5 rzędach[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do moringowatych w obrębie rzędu kapustowców.

kapustowce


Akaniaceae



Tropaeolaceae – nasturcjowate






Moringaceae – moringowate



Caricaceae – melonowcowate





Setchellanthaceae




Limnanthaceae – limnantesowate





Koeberliniaceae




Tiganophytaceae




Bataceae



Salvadoraceae







Emblingiaceae




Pentadiplandraceae




Resedaceae – rezedowate



Gyrostemonaceae




Tovariaceae




Capparidaceae – kaparowate




Cleomaceae



Brassicaceae – kapustowate











Wykaz rodzajów[4]
  • Carica L. – melonowiec
  • Cylicomorpha Urb.
  • Horovitzia V. M. Badillo
  • Jacaratia A.DC.
  • Jarilla Rusby
  • Vasconcellea A. St-Hilaire
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd melonowce (Caricales L.D. Benson), rodzina melonowcowate (Caricaceae Dumort.)[5].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 404-405. ISBN 978-1-842466346.
  4. ↑ List of Genera in CARICACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-10-23] (ang.).
  5. ↑ Crescent Bloom: Caricaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-13].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Jacaratia spinosa (17140754155).jpg
Autor: Dick Culbert from Gibsons, B.C., Canada, Licencja: CC BY 2.0
A fruit tree of the Papaya Family. Photo from near the town of Iguazu, where it is known as Yacaratia.
Koeh-029.jpg
Melonenbaum. A weiblicher Baum mit zwei Seitenzweigen, verkleinert. 1 typische weibliche Blüte, natürliche Grösse; 2 dieselbe im Querschnitt, natürliche Grösse; 3 aufgeschnittene Frucht, 1/2 natürliche Grösse; 4 Samen vergrössert; 5 derselbe im Längsschnitt vergrössert.