Melonowiec właściwy

Melonowiec właściwy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

melonowcowate

Rodzaj

melonowiec

Gatunek

melonowiec właściwy

Nazwa systematyczna
Carica papaya L.
Sp. pl. 2:1036. 1753
Synonimy
  • Carica peltata Hook. & Arn.
  • Carica posoposa L.
  • Papaya carica Gaertn[3].
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status none DD.svg
brak danych

Melonowiec właściwy (Carica papaya L.), nazywany przeważnie papają, czasami nieściśle drzewem melonowym – gatunek rośliny z rodziny melonowcowatych (Caricaceae). Pochodzi z Ameryki Południowej, Środkowej i południowych rejonów Ameryki Północnej (Meksyk, Floryda)[3]. Obecnie uprawiany w tropikach i subtropikach.

Morfologia

Pokrój
Bylina o drzewiastym pokroju. Ma "pień" o wysokości 5-10 m, ale bez "gałęzi". Dolna część łodygi posiada charakterystyczne „blizny” po starych (opadłych) liściach i owocach.
Liście
Długie liście są spiralnie rozmieszczone na szczycie "pnia". Długoogonkowe liście o średnicy 50-70 cm mają siedem długich „wcięć”.
Kwiaty
Roślina jest zasadniczo dwupienna. Kwiaty wyrastają w zagłębieniach liści (na połączeniu z łodygą). Drobniejsze kwiaty męskie zebrane są w grona, większe żeńskie wyrastają po 3. Mają 5-krotny kielich, białawą koronę (w męskich kwiatach jest lejkowata, 5-płatkowa, w żeńskich 5-płatkowa), 1 słupek.
Owoc
Owalne lub gruszkowate jagody o długości do 45 cm i średnicy do 30 cm. Owoce kiedy są dojrzałe stają się miękkie i zmieniają kolor z zielonego na pomarańczowy lub ciemnożółty. Wnętrze owocu zawiera dużą liczbę małych, kulistych i jadalnych nasion.

Zastosowanie

  • Rośliny owocowe. Jest powszechnie uprawiana w krajach tropikalnych. Owoce dojrzewają już na jednorocznych roślinach.
  • Kulinaria. Jadalne są zarówno miąższ jak i skórka owoców. Owoce mogą być spożywane na surowo, nadają się również na przetwory. Wytwarza się z nich marmoladę, napój alkoholowy, kandyzuje się je oraz konserwuje w puszkach. Jadalne są także niedojrzałe owoce, które przed spożyciem należy ugotować.

Miąższ owocu jest bogaty w witaminy i ubogi w kwasy. Dzięki dużej zawartości papainy ułatwia trawienie. Wspomnieć należy też o znacznej zawartości alaniny (116 mg na 100 g) oraz β-karotenu (1,2 mg na 100 g)[5].

Wartość odżywcza
Papaja, owoc surowy
(100 g)
Wartość energetyczna186 kJ (44 kcal)
Białka0,6 g
Węglowodany11,1 g
Tłuszcze0,1 g
Woda87,6 g
Dane liczbowe na podstawie: [5]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[6]
Owoc w całości oraz w przekroju poprzecznym i podłużnym
Owoce na "drzewie"
Owoce po zbiorze
Siewka

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  4. Carica papaya, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. a b Hanna Kunachowicz i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 621, ISBN 978-83-200-5311-1.
  6. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)

Bibliografia

  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  • Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

Media użyte na tej stronie

Status none DD.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Koeh-029.jpg
Melonenbaum. A weiblicher Baum mit zwei Seitenzweigen, verkleinert. 1 typische weibliche Blüte, natürliche Grösse; 2 dieselbe im Querschnitt, natürliche Grösse; 3 aufgeschnittene Frucht, 1/2 natürliche Grösse; 4 Samen vergrössert; 5 derselbe im Längsschnitt vergrössert.
Carica papaya dsc07806.jpg
Autor: David Monniaux, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fruits of Carica papaya on sale in Réunion Island
Carica papaya seedling.jpg
Autor: Traper Bemowski, Licencja: CC BY 3.0
Siewka melonowca właściwego