Mencjusz

Mencjusz
Ilustracja
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone

孟子

Pismo tradycyjne

孟子

Hanyu pinyin

Mèngzǐ

Wade-Giles

Meng-tzu

Wymowa (IPA)

[mə̂ŋtsɨ̀]

Mencjusz (371-ok. 289 p.n.e.) – filozof chiński, jeden z najważniejszych interpretatorów Konfucjusza.

Urodził się jako Meng Ke (孟軻) w Okresie Walczących Królestw, w małym państwie Zou, położonym w dzisiejszej prowincji Shandong. Pobierał nauki u uczniów wnuka Konfucjusza, Zisi[1]. Wzorem Konfucjusza podróżował po chińskich królestwach. Przez pewien czas przebywał na dworze króla Xuana w Qi i króla Hui w Liang. Ostatecznie rozczarowany niemożnością wcielenia swoich poglądów w życie, wycofał się z życia publicznego i oddał nauczaniu[1].

Nauczanie

Poglądy Mencjusza zostały wyłożone w przypisywanej mu księdze nazwanej jego imieniem, wchodzącej w skład czteroksięgu konfucjańskiego[2].

Mencjusz uważał, że człowiek jest z natury dobry, podstawy cnót mają wrodzony charakter, ale człowiek musi ich strzec i je rozwijać. Każdy człowiek ma takie same możliwości doskonalenia cnót moralnych, a zło jest wynikiem niewłaściwego wychowania i wpływu otoczenia[2]. Rozwijanie cnót u młodych ludzi jest zadaniem rodziców, nauczycieli i uczonych. O stanie państwa rozstrzyga moralność władcy i jego otoczenia. Wyróżniał dwa rodzaje władców: dobrego króla-mędrca i tyrana rządzącego przy użyciu siły[1]. Ludzie mają obowiązek podporządkowywać się cnotliwemu władcy, natomiast władca postępujący niemoralnie traci mandat Niebios i poddani mają prawo do buntu przeciw niemu[2].

Zdaniem Mencjusza współczucie jest początkiem humanitarności, wstyd z powodu złych uczynków jest zaczątkiem prawości, skromność i ustępliwość są zaczątkiem właściwego zachowania, a poczucie dobra i zła zaczątkiem mądrości. Człowiek posiada te 4 zaczątki i powinien je rozwijać. Jeśli je rozwinie staną się 4 cnotami. Rozwój zaczątków następuje naturalnie, chyba że zostałyby zablokowane i stłumione przez warunki zewnętrzne. Te 4 zaczątki odróżniają człowieka od zwierząt.

Zalecał stopniowanie miłości (należy kochać rodzinę, a dla ludu być humanitarnym)

Mencjusz traktował wszechświat jako kosmos moralny, a człowieka jako jego część. Człowiek dzięki samodoskonaleniu się może odkryć doskonałość w moralności i kompletności istnienia. Nauczał o Wielkim Morale (Haoranzhi qi), odnoszącym się do relacji człowieka z kosmosem, co ma wartość nadmoralną.

  • Metoda kształtowania w sobie Wielkiego morale obejmowała: rozumienie drogi, zasady prowadzącej do doskonałości,
  • gromadzenie prawości – czyli czynienie to co człowiek musi pełnić, wykonywać jako obywatel wszechświata.

Połączenie tych dwóch aspektów Mencjusz zwie połączeniem Dao i prawości.

Tłumaczenia na język polski

  • Mencjusz z wybranymi komentarzami (tłumaczenie, wstęp i opracowanie Małgorzata Religa), Państwowy Instytut Wydawniczy 2021, ISBN 978-83-8196-333-6

Przypisy

  1. a b c Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000, s. 278. ISBN 83-85909-61-3.
  2. a b c Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 153. ISBN 83-05-13407-5.

Bibliografia


Media użyte na tej stronie

Mencius.jpg

Myths & Legends of China By E.T.C. Werner H.B.M. Consul Foochow (Retired) Barrister-at-law Middle Temple Late Member of The Chinese Government Historiographical Bureau Peking Author of “Descriptive Sociology: Chinese” “China of the Chinese” Etc. With Thirty-two Illustrations In Colours By Chinese Artists George G. Harrap & Co. Ltd. London Bombay Sydney

In Memoriam

Gladys Nina Chalmers Werner Page 7 Preface

The chief literary sources of Chinese myths are the Li tai shên hsien t’ung chien, in thirty-two volumes, the Shên hsien lieh chuan, in eight volumes, the Fêng shên yen i, in eight volumes, and the Sou shên chi, in ten volumes. In writing the following pages I have translated or paraphrased largely from these works. I have also consulted and at times quoted from the excellent volumes on Chinese Superstitions by Père Henri Doré, comprised in the valuable series Variétés Sinologiques, published by the Catholic Mission Press at Shanghai. The native works contained in the Ssŭ K’u Ch’üan Shu, one of the few public libraries in Peking, have proved useful for purposes of reference. My heartiest thanks are due to my good friend Mr Mu Hsüeh-hsün, a scholar of wide learning and generous disposition, for having kindly allowed me to use his very large and useful library of Chinese books. The late Dr G.E. Morrison also, until he sold it to a Japanese baron, was good enough to let me consult his extensive collection of foreign works relating to China whenever I wished, but owing to the fact that so very little work has been done in Chinese mythology by Western writers I found it better in dealing with this subject to go direct to the original Chinese texts. I am indebted to Professor H.A. Giles, and to his publishers, Messrs Kelly and Walsh, Shanghai, for permission to reprint from Strange Stories from a Chinese Studio the fox legends given in Chapter XV.

This is, so far as I know, the only monograph on Chinese mythology in any non-Chinese language. Nor do the native works include any scientific analysis or philosophical treatment of their myths. Page 8

My aim, after summarizing the sociology of the Chinese as a prerequisite to the understanding of their ideas and sentiments, and dealing as fully as possible, consistently with limitations of space (limitations which have necessitated the presentation of a very large and intricate topic in a highly compressed form), with the philosophy of the subject, has been to set forth in English dress those myths which may be regarded as the accredited representatives of Chinese mythology—those which live in the minds of the people and are referred to most frequently in their literature, not those which are merely diverting without being typical or instructive—in short, a true, not a distorted image.

Edward Theodore Chalmers Werner

Peking

February 1922