Menelaos z Aleksandrii
 | |
| Data urodzenia | ok. 70 n.e. |
|---|---|
| Data śmierci | ok. 140 n.e. |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
Menelaos z Aleksandrii (stgr. Μενέλαος ὁ Αλεξανδρεύς, Menelaos Aleksandreus; ur. ok. 70, zm. ok. 140) – grecki[1] astronom i matematyk. Autor antycznego traktatu[2] z dziedziny geometrii sferycznej[3].
Życiorys
Menelaosa opisał współczesny mu historyk Plutarch w dialogu O obliczu widniejącym na tarczy Księżyca[4]. Klaudiusz Ptolemeusz w Almageście[5] wspomniał o jego dwóch obserwacjach astronomicznych[a] zanotowanych w Rzymie w pierwszym roku rządów cesarza Trajana[b]. Pappus[6] i Proklos[7] nazywali go jednak Aleksandryjczkiem, dlatego też przyjmuje się, że urodził się i wychował w Aleksandrii, a później przeniósł do Rzymu[8]. Niestety to wszystko co wiemy o jego życiu.
Sphaerica
Jedyna z zachowanych prac Menelaosa to Sphaerica, która dotrwała do naszych czasów dzięki arabskiemu tłumaczeniu[9]. Jest to traktat składający się z trzech ksiąg:
- w Księdze I przedstawiona została definicja trójkąta sferycznego[10].
- Księga II to próba zaadaptowania geometrii sferycznej do potrzeb astronomii[c].
- Księga III traktuje o wykorzystaniu tzw. twierdzenia Menelaosa w trygonometrii sferycznej. Dla geometrii płaskiej zasada współliniowości punktów na bokach trójkąta znana była jeszcze przed Menelaosem[8].
Tytuły pozostałych prac znamy z przekazów arabskiego uczonego Thabit'a b. Qurra, jednakże Elementy geometrii, O trójkątach i O wadze i rozpadzie różnych ciał nie zachowały się do naszych czasów[10].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Okultacje gwiazd Spica i Beta Scorpi przez Księżyc
- ↑ 98 n.e.
- ↑ Kontynuacja prac Teodoziusza z Bitynii
Przypisy
- ↑ Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2013-01-06] (ang.).
- ↑ Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Menelaos z Aleksandrii, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-02].
- ↑ Plutarch: De facie in orbe lunae apparet, 17. [w:] Moralia [on-line]. www.perseus.tufts.edu. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L. Heiberg (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Pappi Alexandrini, Collectionis, F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Procli Diadochi, Commentari, [w:] G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06].
- ↑ a b Menelaus of Alexandria. www-history.mcs.st-andrews.ac.uk (The MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews). [dostęp 2013-01-06].
- ↑ F.J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 [dostęp 2013-01-04].
- ↑ a b T. Heath, A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04].
Bibliografia
- Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758.
- Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L. Heiberg (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903.
- Pappi Alexandrini, Collectionis, F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877.
- Procli Diadochi, Commentari, [w:] G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06].
- T. Heath, A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04].
- F.J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22.
Linki zewnętrzne
- Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2013-01-06] (ang.).
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Menelaos z Aleksandrii w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-07-13].- Plutarch, De facie in orbe lunae apparet, 17, [w:] Moralia [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2013-01-06].
Media użyte na tej stronie
Menelai Sphaericorum libri 3. Quos olim, collatis mss. Hebraeis & Arabicis, typis exprimendos curavit vir Cl.Ed. Halleius ... Praefationem addidit G. Costard. - Oxonii : sumptibus Academicis, 1758. - [2], VIII, 112 p. : ill. ; 8º .
a right-angled spherical triangle.