Mennica we Wrocławiu

Mennica we Wrocławiu – wytwórnia monet we Wrocławiu, która zakończyła działalność w XIX wieku.

Historia

Czasy piastowskie

Mennica we Wrocławiu zaistniała w pierwszej połowie XI wieku. Wraz z powstaniem biskupstwa wrocławskiego bito monety z napisem SCS JOHANNIS (łac. Sanctus Johannis – Święty Jan) odnoszącym się do patrona katedry i diecezji[1].

W okresie rozbicia dzielnicowego (XII-XIV wiek) we Wrocławiu swoje monety bili:

W owym czasie bito:

  • duże brakteaty (pierwsza połowa XIII wieku), które wyróżniały się większą zawartością srebra
  • kwartnik śląski (przełom XIII i XIV wieku) – pierwsza „grubsza” moneta w Europie Środkowej. Zakończenie emisji kwartników wiązało się z przejściem księstwa pod panowanie czeskie w 1335 roku
  • halerz wrocławski (lata 60. XIV wieku) – odmiana denara. Monety nosiły godło miasta lub inicjały (V,W)

W 1360 cesarz Karol IV przyznał miastu prawo bicia złotych monet, a rok później srebrnych[2] halerzy[3].

W obrębie murów istniały dwa zakłądy mennicze, dawny książęcy na wschód od Rynku zarządzany między 1360 a 1662 przez radę miejską, oraz drugi przy obecnej ulicy Menniczej istniejący do 1500 roku[2].

W królestwie czeskim

Od XVI wieku Mennica Wrocławska emitowała między innymi:

Do 1531 roku na wrocławskich dukatach na awersie znajdował się zwrócony w lewo czeski lew otoczony napisem ·MO·AVR·VRATISLAV· (łac. moneta aurea vratislaviensis – złota moneta wrocławska) z rokiem emisji. W górnej części znajdowała się tarcza z ozdobną literą W. Na rewersie widniała postać Wacława, patrona Czech w zbroi płytowej z proporcem (na proporcu orzeł śląski ze zgorzelcem), mieczem i tarczą z wizerunkiem głowy Jana Ewangelisty[a] w otoce napisu: ·S·WENCES·LAVS·D·B (łac. Sanctus Wenceslaus Dux Bohemiae — święty Wacław książę Czech)[4].

Na awersie jedynej emisji wrocławskiego goldguldena[b] wybitego w 1531 roku znajduje się tarcza herbowa miasta w napisie ·MO·AVR·VRATISLAVIEN·1531·. Na rewersie półpostać Jana Chrzciciela z barankiem na ręku oraz napis S·BAPTISTA·IOHANNIS· (łac. Sanctus Baptista Iohannis – Święty Jan Chrzciciel). Zachowały się jedynie 3–4 egzemplarze, z których jeden jest w posiadaniu Muzeum Narodowego w Warszawie[4].

Po 1531 mennica wciąż biła dukaty jednak zmieniając wzorzec awersu na zapoczątkowany emisją guldena, gdzie lew czeski ustąpił miejsca pełnemu herbowi miejskiemu[4].

Okres pruski

W 1741 Fryderyk II Wielki, król Prus, zdobył większość Śląska oraz Wrocław. Od tego czasu mennica pracowała na potrzeby królestwa.

Wybijano wówczas:

Mennica we Wrocławiu zakończyła swoją działalność w latach 40. XIX wieku.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Tym samym na monecie znajdują się zdekomponowane 4 z 5 pól herbu Wrocławia (w kolejności herbowej): lew czeski, orzeł śląski, głowa Jana Ewangelisty i litera W. Brakuje jedynie wizerunku Jana Chrzciciela.
  2. ↑ Określenie to „goldgulden” jest tautologią, bowiem już sama nazwa gulden oznacza złotą monetę, jest jednak stosowane w literaturze przedmiotu dla guldenów tego okresu funkcjonujących obok bitych w srebrze guldinerów, monet o równowartości guldena.

Przypisy

  1. ↑ Gelles 1996 ↓, s. 10.
  2. ↑ a b Davies 2002 ↓, s. 145.
  3. ↑ Gelles 1996 ↓, s. 18.
  4. ↑ a b c d e Dutkowski 2010 ↓, s. 317–320.

Bibliografia

  • W. Długoborski, J. Gierowski, K. Maleczyński: Dzieje Wrocławia do roku 1807, Warszawa 1958
  • Beata Maciejewska: Dzieje miasta Wrocław, Wrocław 2002
  • Dariusz Ejzenhart, Herby i znaki mennicze na trojakach polskich, Wrocław: GS Media Grzegorz Szajuk, 2008, ISBN 978-83-926876-0-3, OCLC 749672048.
  • Dariusz Ejzenhart, Ryszard Miller, Monety 24-krajcarowe z mennic śląskich, Wrocław: [Dariusz Ejzenhart], 2009, ISBN 978-83-926876-4-1, OCLC 751145067.
  • Dariusz Ejzenhart, Ryszard Miller, Monety 3-krajcarowe z mennic śląskich, Wrocław: [Dariusz Ejzenhart], 2012, ISBN 978-83-926876-1-0, OCLC 838608441.
  • Dariusz Ejzenhart, Ryszard Miller, Złota moneta z mennicy wrocławskiej na aukcjach europejskich, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2013, ISBN 978-83-937143-0-8, OCLC 864210548.
  • Jarosław Dutkowski: Złoto czasów dynastii Jagiellonów. Gdańsk: Stowarzyszenie Numizmatyków Profesjonalnych, 2010. ISBN 978-83-927453-4-1.
  • Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romual Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996.
  • Norman Davies: Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002.