Mennonici

Mennonici
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Protestantyzm
   └ Anabaptyzm
Kościół mennonicki w Goessel (Kansas, USA)
Kościół mennonicki w Norden (Niemcy)
Kościół mennonicki w Amsterdamie (Holandia)
Kościół pomennonicki w Gdańsku

Mennoniciwyznanie chrześcijańskie zaliczane do protestantyzmu, powstałe w roku 1539[1] w Holandii. Jest jednym z nurtów anabaptyzmu, nazwę wywodzi od swego założyciela – Menno Simonsa.

Charakterystyka

Podstawą wiary mennonitów jest Biblia, uznawana za nieomylne, objawione Słowo Boże. Mennonici wierzą, że człowiek został oddzielony od Boga przez grzech, a jego zbawienie możliwe jest tylko dzięki niezasłużonej łasce Boga. Łaska ta dostępna jest dzięki śmierci Jezusa na krzyżu i może być przyjęta tylko wiarą. Zbawienia nie można osiągnąć poprzez dobre uczynki lub obrzędy religijne.

Główne zasady wiary mennonitów zostały wyłożone w piśmie Fondamentboek autorstwa Simonsa. Obejmują one:

Wnętrze kościoła mennonickiego we Friedrichstadt (po prawej stronie widoczna chrzcielnica z naczyniem do polewania głowy katechumena)
  • chrzest młodzieży od 14. roku życia (jako świadomie wierzących w Chrystusa) najczęściej przez polanie wodą głowy;
  • możliwość wykluczenia z gminy mennonickiej grzeszników;
  • kolegialność wyrażająca się w możliwości wyboru pastorów przez wiernych;
  • całkowity zakaz noszenia i używania broni;
  • zakaz przysięgania na cokolwiek;
  • zakaz sprawowania wysokich urzędów.
Część mennonitów zgadzała się na zastępczą służbę wojskową. Na zdjęciu mennonici w armii Cesarstwa Rosyjskiego (1907)

W Ameryce Północnej mennonici żyją np. w okolicach Kitchener i St. Jacobs w Ontario w Kanadzie.

Osadnictwo mennonickie na ziemiach polskich

W wyniku prześladowań część wspólnoty mennonickiej opuściła Holandię w 1555 i szukała przyjaznego miejsca do osiedlenia się w całej Europie.

W Polsce mennonici osiedlali się, między innymi, na Żuławach w Dolinie Dolnej Wisły oraz w Kazuniu koło Warszawy, na terenach dotychczas niezamieszkanych, dając początek tzw. kolonizacji olęderskiej. Byli pracowici, wykazywali się kunsztem w osuszaniu bagien. Ich gminy dzieliły się zasadniczo na flamandzkie i fryzyjskie. Stworzyli kulturę o surowych obyczajach i zasadach, praca stanowiła dla nich istotną wartość.

W 1542 do mennonitów osiedlonych na dzisiejszym terytorium Polski przybył Menno Simons w celu rozstrzygnięcia sporu religijnego[2].

Po I rozbiorze Polski w 1772 musieli uchodzić przed militaryzmem pruskim (mennonici nie uznają służby wojskowej). Część z nich udała się do Ameryki Północnej lub Rosji, dając początek ruskim mennonitom, pozostali szybko ulegli germanizacji (czemu sprzyjało podobieństwo języków niderlandzkiego i niemieckiego).

Pod koniec XVIII stulecia w ramach kolonizacji józefińskiej osadnictwo mennonickie rozpoczęło się na terenie Galicji (głównie w okolicach Lwowa). Większość wiernych skupiła się później w chrześcijańsko-mennonickiej Gminie Kiernica-Lwów[3].

W II Rzeczypospolitej istniało 6 gmin mennonickich (informacja z podaniem nazw miejscowości i powiatów sprzed 1939):

Gminy mennonickie w Polsce w okresie międzywojennym nie tworzyły jednej organizacji. Okazją do wspólnego spotkania ich przedstawicieli była światowa konferencja mennonitów mająca miejsce w Gdańsku w dniach od 31 sierpnia do 3 września 1930[3].

W 1945 mennonici musieli opuścić tereny Żuław z powodu zbliżającej się Armii Czerwonej. Reszta tutejszej ludności została wysiedlona do Niemiec po włączeniu Żuław do Polski. Zalanie polderów oraz pozbawienie konserwacji i stałego nadzoru urządzeń hydrotechnicznych spowodowało wyłączenie na wiele lat części Żuław z eksploatacji rolniczej.

Mennonici pozostawili po sobie w Polsce zadbane wioski, schludne chałupy, a także liczne cmentarze o fantazyjnych nagrobkach (można je zobaczyć m.in. w Stogach i Karwieńskich Błotach).

Na terenie Polski zachowały się dawne świątynie mennonickie, choć wszystkie z nich przestały służyć wiernym tego wyznania. Są to np.:

Współczesna działalność mennonitów w Polsce

Działalność mennonitów w Polsce koncentruje się wokół Fundacji „Dziedzictwo”, mającej siedzibę w Mińsku Mazowieckim. Prowadzi ona kursy języka angielskiego i organizuje spotkania poświęcone sprawom wychowania chrześcijańskiego oraz etyki. W Mińsku Mazowieckim działa również wspólnota mennonitów. W latach 2004, 2006, 2008, 2010 oraz 2012, dzięki jej staraniom, trasę koncertową po Polsce odbył amerykański chór mennonitów „Hope Singers”.

Wydają oni bezpłatny miesięcznik Ziarno Prawdy, poświęcony nauczaniu biblijnemu[4].

Według państw

W 2018 roku było na świecie ponad 2,1 mln ochrzczonych mennonitów[5]:

W Europie największą społeczność mennonitów mają Niemcy – 47,5 tys.

Zobacz też

Przypisy

  1. Zygmunt Pawłowicz: Leksykon Kościołów, ruchów religijnych i sekt w Polsce. Częstochowa: Kuria Metropolitalna, Tygodnik Katolicki „Niedziela”, 2008. ISBN 978-83-60134-33-7.
  2. Part one: Low German Mennonite History. From the Netherlands to Poland. mennopolitan.com, 23 grudnia 2013. [dostęp 2019-09-08].
  3. a b c D. Lewandowska: Księgi metrykalne i akta parafii i gmin różnych wyznań i obrządków (Ormianie, Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna, Baptyści, Mennonici, Ewangeliczni Chrześcijanie) z terenów tzw. zabużańskich Inwentarz zespołu PL, 1456 Opracowała D. Lewandowska. agad.gov.pl. [dostęp 2019-09-06].
  4. Ziarno Prawdy. W: Międzynarodowa Misja Anabaptystyczna [on-line]. ziarnoprawdy.pl. [dostęp 2020-05-10].
  5. Map & Statistics, mwc-cmm.org [dostęp 2019-08-30].

Media użyte na tej stronie

Alexanderwohl-church.jpg
Autor: JonHarder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Alexanderwohl Mennonite Church, Goessel, Kansas, United States
Mennonitenkirche Friedrichstadt 2.JPG
Mennonite Church of Friedrichstadt, Schleswig-Holstein, Germany
Mennonites at the alternative service in Russian Empire, 1907.jpg
Mennonites at the alternative service in Russian Empire, 1907
Doopsgezinde-Gemeente-exterior.jpg
Autor: Jon Harder, Licencja: CC BY 2.5
Doopsgezinde Gemeente exterior view, Amsterdam
Mennonite-Norden.jpg
Mennonite church in Norden (Germany)
Pentecostal Church Gdansk.jpg
Autor: Sensej314, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zabytkowa kaplica pomenonicka (zbudowana 1818-1819), obecnie kaplica zboru Kościoła Zielonoświątkowego w Gdańsku