Meritum (komputer)

Meritum

Meritum I z monitorem
Typ	Komputer osobisty
Premiera	1983; 39 lat temu
Koniec produkcji	1987
Procesor	Zilog Z80
Pamięć operacyjna	16–48 KiB
Nośnik danych	kaseta dyskietka
System operacyjny	BASIC MER-DOS CP/M 2.2
Ekran	tryb tekstowy 64×16 lub 32×16 znaki monochromatyczny

Meritum – rodzina^[1] komputerów osobistych wzorowana i kompatybilna z TRS-80 Model I (BASIC Level II)^[2][3][4][5] produkowana w latach 80. XX wieku przez Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera-Elzab w Zabrzu przy współpracy firmy polonijnej ITM^{[a][6][7][8][2]}. Wyprodukowano trzy modele komputera: Meritum I, Meritum II oraz tylko w serii próbnej Meritum III.

Był pierwszym masowo produkowanym małym komputerem w Polsce^[2]. Znalazł zastosowanie jako sterownik przemysłowy, w instytucjach badawczych, a w szkołach jako narzędzie nauczania informatyki. Nazwa komputera łączy w sobie Mera i ITM^[9].

Nigdy nie zdobył popularności^[10], głównie ze względu na małą liczbę wyprodukowanych egzemplarzy^[11], gorsze parametry techniczne od innych dostępnych na rynku urządzeń^[7] i małą dostępność oprogramowania^[12]. Często zarzucaną wadą był brak trybu graficznego^[7][9].

Komputer w momencie debiutu był już konstrukcją przestarzałą bazująca na projekcie z roku 1977. Był rozwiązaniem kompromisowym w czasach kryzysu i braku dostępu do nowoczesnych komponentów. Szczególnie w pierwszej połowie lat 80. XX wieku, kiedy nie było żadnej alternatywy^[7] był ciekawą propozycją dla odbiorców potrzebujących małego systemu komputerowego. Później wraz z pojawieniem się innych rozwiązań stawał się coraz bardziej archaiczny pomimo wprowadzanych modyfikacji. W ankiecie z 1987 roku czasopisma „Komputer”, 2% czytelników miało możliwość używania komputera Meritum i był to najniższy wynik^[10].

W materiałach producenta^[2][3], a potem powielana w literaturze znajduje się informacja, że komputer był wzorowany na TRS-80 Model II. Jest to nieścisłość, ponieważ chodzi o TRS-80 Model I, ale z drugą 12 KiB wersją ROM z BASIC licencjonowanym od Microsoft. Tandy Corporation używała oznaczenia tej wersji jako Level II w odróżnieniu od historycznie pierwszej 4 KiB wersji ROM Level I. Specyfikacja TRS-80 Model II znacząco odbiega od Meritum, w szczególności Model II posiadał tryb tekstowy 80×24, gdy Meritum 64×16 typowy jedynie dla urządzeń bazujących na Model I.

Historia

TRS-80

W roku 1977 firma Tandy Corporation wypuściła na rynek jeden z pierwszych komputerów osobistych przeznaczonych dla masowego odbiorcy TRS-80; później również nazywany TRS-80 Model I dla odróżnienia od innych produktów. Komputer zyskał sporą popularność w USA, gdzie dostępny był w sieci sprzedaży RadioShack należącej do Tandy. Dostępna była spora biblioteka programów. Z końcem 1980 roku produkcja została wstrzymana, model został zastąpiony przez TRS Model III. W roku 1983 Model III został zastąpiony przez TRS-80 Model 4 produkowany aż do 1991 roku.

Z początkiem lat 80. XX wieku w związku z dość szybkim rozwojem branży komputerowej, konstrukcja TRS-80 stała się przestarzała tym bardziej że reprezentował on wraz z Apple II i Commodore PET pierwszą generację komputerów osobistych. Popularność komputera malała, a w związku z tym malała liczba dostępnego oprogramowania.

W Polsce która znajdowała się w tym czasie w bloku państw socjalistycznych był zupełnie nieznany. Brak było dostępnego oprogramowania, jak i literatury^[9].

Sytuacja w Polsce

W Polsce na początku lat 80. XX wieku pogłębiał się kryzys gospodarczy spowodowany m.in. zadłużeniem zagranicznym PRL, stanem wojennym w latach 1981–1983 oraz sankcjami gospodarczymi nałożonymi przez Stany Zjednoczone w wyniku stanu wojennego^[13]. Dostęp do najnowszych technologii był utrudniony przez politykę zachodu wobec krajów bloku wschodniego, embargo USA i podziały polityczne wewnątrz PRL. Oprócz tego zakup w tzw. II obszarze płatniczym (kraje zachodnie) wymagał posiadania obcych walut, a te były przydzielane wg uznania władz centralnych.

Centralnie sterowany przemysł nastawiony był na produkcję dużych komputerów typu mainframe, np. Odra i osprzętu do nich. Nie istniał żaden mały komputer w niskiej cenie dostępny dla indywidualnych odbiorców^[2]. Na początku lat 80. XX w. dostępny był w oficjalnych kanałach sprzedaży Sinclair ZX-81, inne komputery były dostępne tylko przez prywatny import. Przywóz urządzeń z krajów zachodnich, gdzie komputery osobiste pojawiły się pod koniec lat 70. XX w. był utrudniony zarówno przez kwestie polityczne – brak swobody wyjazdów, jak i finansowe – złotówka nie była wymienialna, a jej siła nabywcza niska.

Mera–Elzab

W początku lat 80. XX wieku firma znajdowała się w grupie 500 największych polskich przedsiębiorstw przemysłowych i 100 największych eksporterów^[9]. Produkowała terminale, monitory i komputery jak np. ComPAN 8^[8], nie zajmowała się jednak produkcją urządzeń dla masowego odbiorcy^[9].

Projekt Meritum

Założenia projektowe

Prace konstrukcyjne nad Meritum rozpoczęły się w 1982 roku^[11]. W Mera–Elzab analizowano możliwość podjęcia produkcji małego systemu komputerowego wzorowanego na jednym z istniejących zachodnich rozwiązań. Brano pod uwagę następujące aspekty^[3]:

1. Składowe systemu: procesor, układy peryferyjne i pamięci dostępne w krajach socjalistycznych.
2. Możliwość podłączenia do telewizora lub taniego monitora.
3. Oprogramowanie w pamięci stałej.
4. Magnetofon jako pamięć masowa.
5. Możliwość podłączenia istniejących urządzeń peryferyjnych (drukarka, czytnik i perforator taśmy dziurkowanej).

Przewidywano, że komputer ze względu na cenę będzie trudno dostępny dla użytkowników indywidualnych^[2]. Jego zastosowanie widziano raczej w instytucjach badawczych, na uczelniach lub przemyśle gdzie mógł być użyty jako sterownik przemysłowy^[2].

Na podstawie powyższych założeń wybrano TRS Model I z BASIC Level II. Był to komputer używający procesora Zilog Z80, który mógł być zastąpiony przez produkowany w NRD U880. Do Z80 i U880 mogły być użyte układy peryferyjne produkowane w Polsce przez zakłady CEMI dla procesora MCY7880 – odpowiednika Intel 8080. Początkowo rozważano również użycie polskich pamięci RAM^[2], ale ich produkcja nie wyszła nigdy z fazy planowania. Ostatecznie użyto pamięci produkcji ZSRR^[4].

Ponieważ żaden z krajów RWPG nie produkował odpowiednika procesora MOS 6502^[b] automatycznie eliminowało to oparte na nim inne popularne komputery takie jak Apple II i Commodore PET. Inny prosty komputer bazujący na Z80 – Sinclair ZX81 odrzucono uważając, że nie nadaje się do zastosowań profesjonalnych.

Pomysłodawcami komputera był Zygmunt Korga późniejszy dyrektor techniczny Mera–Elzab i Paweł Podsiadło pracownik firmy polonijnej ITM^[9]. Prywatnie znali się z czasów studiów na Politechnice Śląskiej, gdzie studiowali na jednym roku^[9].

Zawartość ROM z BASIC została zakupiona od firmy ITM^[9]. Była to kopia ROM z TRS-80 Model I BASIC Level II z niewielkimi zmianami^[9].

Produkcja

Meritum zaprezentowano publicznie po raz pierwszy na Międzynarodowych Targach Poznańskich jesienią 1983 roku. Produkcję rozpoczęto latem 1984 roku. Wdrożenie do produkcji kosztowało 10 milionów złotych^[11].

W ciągu pierwszego roku wyprodukowano tysiąc kilkaset egzemplarzy^[9]. Pomiędzy 1984 a 1986 rokiem, w którym nastąpił koniec produkcji, w Mera–Elzab wyprodukowano 2500 sztuk Meritum^[11]. Maksymalna zdolność produkcyjna zakładu wynosiła 4000 sztuk rocznie^[7].

Produkcja odbywała się w jednym pomieszczeniu, gdzie pracowało 5 osób: 2 montażystów i 3 osoby odpowiedzialne za uruchomienie urządzenia^[11]. Jeden egzemplarz pochłaniał 20 roboczogodzin^[11].

Komputer stanowił 1%^[7][11] wartości produkcji, a w najlepszym momencie nie więcej niż 3%^[9]. W 1985 roku przy cenie 100 000 złotych profit firmy wynosił 6%^[7].

W roku 1986 licencja została sprzedana do zakładów Elwro^[11][14][15]. Główną przyczyną był brak mocy przerobowych w związku z dużym zamówieniem na terminale z ZSRR^[9]. W roku 1987 Zakład Elektroniki Użytkowej i Podzespołów w Płakowicach (oddział Elwro) ogłosił zaprzestanie produkcji Meritum^[14].

Porównanie z innymi komputerami

Ceny giełdowe z roku 1986^[c] (oprócz ceny Meritum). Średnia płaca w tym roku wynosiła 24 095 PLZ^[16].

Specyfikacja

Wszystkie modele bazowały na tej samej architekturze różniąc się jedynie dodatkowymi interfejsami i zmianami w ROM. Istniało kilka wariantów ROM. Dla użytkownika najbardziej widoczne były zmiany dodające polskie znaki i zmieniony komunikat BASIC MEMORY SIZE na ROZMIAR PAO (inne komunikaty bez zmian).

Producent nigdy nie opublikował szczegółowych informacji o procedurach w pamięci stałej^[9][18].

Meritum I

Użycie języka BASIC. Wersja bez przetłumaczonego komunikatu MEMORY SIZE?. Dostępne polskie znaki. Widoczny napis MERA ELZAB-ITM BASIC PC zamiast RADIO SHACK LEVEL II BASIC w TRS-80.

Komputer umieszczony był w jednej obudowie z klawiaturą i wszystkimi łączami o wymiarach 380×250×90mm^[4]. Z zewnątrz przypominał inny produkt Mera–Elzab – klawiaturę MERA 7947^[19]. Do zestawu dołączony był zewnętrzny zasilacz wizualnie dopasowany do komputera. Zasilacz dostarczał napięć: +5V/3A, +12V/1A i -5V/0,2A^[4][5].

Wyposażony był w solidną kontaktronową klawiaturę QWERTY z 55 klawiszami bez bloku numerycznego i przyciskiem RESET^[5]. Brak było klawiszy z polskimi znakami. W stosunku do TRS-80 Model I posiadał klawisz Ctrl i klawisz NMI który pozwalał na przerwanie programu z zachowaniem zawartości pamięci i rejestrów procesora^[20].

Posiadał 17 KiB^[4][2] pamięci RAM w tym 16 KiB pamięci dynamicznej^[4][2] i 1 KiB pamięci statycznej^[4][2]. Istniała też wersja 16 KiB^[6]. Na pamięć video przeznaczone było osobne 1 KiB statycznej pamięci RAM^[2].

Komputer posiadał 14 KiB ROM^[2][5]. Znajdował się w nim interpreter języka BASIC o rozmiarze 12 KiB^[5][20]. Była to nieznacznie zmodyfikowana kopia ROM z TRS-80 zawierająca BASIC Level II. Tandy użyło licencjonowanej wersji 16k Microsoft BASIC zmniejszonej do 12 KiB. W pozostałych 2 KiB znajdował się program monitora i procedury obsługi portów I/O i przerwań^[5]. Monitor był cechą unikalną dla Meritum I (w modelach produkowanych do sierpnia 1985^[21]) jako że TRS-80 posiadał tylko 12 KiB ROM w wersji z BASIC Level II, a w Meritum II zastąpiono go procedurami obsługi stacji dysków^[5][21].

Jako pamięć masową można było podłączyć tylko magnetofon do gniazda DIN. Szybkość transmisji wynosiła 500 baud; transmisja całej pamięci trwała około 4 minut^[20].

Możliwości graficzne były identyczne jak w TRS-80 Model I. Brak trybu graficznego^[20]. Dostępny tylko monochromatyczny tryb tekstowy 64×16 lub 32×16 znaków (przełączany z klawiatury)^[2][5]. Przy użyciu semigrafiki (64 symbole^[20]) możliwa symulacja grafiki rastrowej niskiej rozdzielczości 128×48 pikseli^[5]. Generator znaków znajdował się w osobnej pamięci stałej która umieszczona była w układzie generowania sygnału video i nie była dostępna dla procesora^[5]. Jedyną możliwością zmiany tablicy znaków było użycie przeprogramowanego układu pamięci^[5]. Brak znaków charakterystycznych dla języka polskiego i małych liter^[1] (jak w TRS-80 Model I).

Układ klawiatury Meritum I model 1.

Zintegrowany sygnał wideo wyprowadzony był na kablu na standardowy wtyk DIN dzięki któremu możliwe było podpięcie monitora (często Neptun 156). Później dodano również sygnał fonii. Z powodu braku wbudowanego modulatora TV nie jest możliwe bezpośrednie podłączenie do telewizora przez gniazdo antenowe^[20][5][4]. Dostępny był zewnętrzny adapter TV^[20][5] bazujący na układzie MC1374 pracujący w kanałach 1–6^[5].

Zestaw znaków w wersji z polskimi literami. Widoczny brak małych liter. Znaki w matrycy 6×12 pikseli.

Meritum umożliwiał generowanie jednokanałowego dźwięku^[5] (brak tej opcji w TRS-80). Początkowo przez wbudowany głośnik później przez sygnał fonii monitora. Funkcjonalność ta nie znajdowała się w oficjalnej dokumentacji^[22].

Dodatkowo komputer posiadał wbudowany sprzętowy układ czasowy Intel 8253 dostarczający 3 sprzętowe liczniki^[2][5].

Porty rozszerzeń

Do podłączania urządzeń peryferyjnych służyły dwa porty: port szeregowy RS-232 i port równoległy. Nie były one kompatybilne z odpowiednikami w module Expansion Interface dla TRS-80 Model I^[23].

Port szeregowy zbudowany był o typowy układ Intel 8251, a właściwie jego odpowiednik produkowany w Polsce MCY7851. Umożliwiał transmisję z szybkością od 75 do 9600 baud^[5].

Port równoległy używał układu MCY7855 polskiego odpowiednika popularnego Intel 8255(ang.)^[5]. Producent podawał, że komputer wyposażony jest w 3 interfejsy równoległe^[2]. W praktyce odnosiło się to do trzech portów^[1] każdy po 8 linii w układzie 8255 które dawały 24 konfigurowalne linie I/O.

Drukarka mogła być podłączona do portu szeregowego (standardowo 1200 bps)^[24]. Brak programowego wsparcia dla drukarki połączonej do portu równoległego.

Modyfikacje

Pod koniec pierwszego roku produkcji komputer nieco zmodyfikowano dodając obsługę polskich znaków na ekranie, klawiaturę z polskimi znakami i rozszerzono pamięć^[9]. Polskie znaki umieszczone były w miejscu małych liter w generatorze znaków, ich wprowadzanie było możliwe z klawiszem ⇧ Shift. Taki sposób implementacji polskich znaków powodował, że wykluczało to możliwość równoczesnej obsługi małych liter.

Lista głównych komponentów^[3]

Mapa pamięci^[5]

Adresy portów I/O^[3][25]

Meritum II

Zestaw Meritum II z monitorem i drukarką.

Meritum II tworzy komputer Meritum I model 2 i zewnętrzna jednostka dysków elastycznych z dwoma napędami 5¼″^[5][26][27].

Meritum I model 2

Pamięć została rozszerzona do 32 KiB lub 48 KiB^[5][27]. W tym drugim przypadku montowane było 64 KiB, ale adresy pokrywające się z pamięcią stałą są niedostępne^[5].

Dodano drugi uniwersalny układ wejścia/wyjścia 8255 (MCY7855) do podłączenia jednostki dysków^[5][27].

Na klawiaturze znajdują się symbole polskich znaków które są również poprawnie wyświetlane^[20]. Nadal nie można wyświetlać małych liter, choć w teorii możliwe były alternatywna zestawy znaków jak cyrylica i dodatkowe małe litery^[27].

Planowane było rozszerzenie w postaci dodatkowego układu 8253 który miał służyć za trójkanałowy generator dźwięku (dawałoby to w sumie 4 kanały)^[5].

Układ klawiatury Meritum 1 model 2. Polskie znaki uzyskiwano naciskając klawisz SHIFT z odpowiednią literą łacińską.

W pamięci ROM umieszczono procedury obsługi stacji dysków, spowodowało to usunięcie programu monitora. Ponadto znalazły się w niej procedury obsługi drukarki z interfejsem Centronics. Jej obsługa była aktywowana przez każdorazowe naciśnięcie klawisza P podczas startu systemu^[24].

Istniała też wersja z 8 KiB ROM. Znajdowały się w niej tylko procedury ładujące automatycznie program z dyskietki przy starcie. Komputer mógł pracować pod kontrolą systemu CP/M 2.2 lub MER-DOS (kompatybilny z TRSDOS(ang.) 2.3). BASIC wczytywany był z dyskietki.

Jednostka dysków elastycznych

Umieszczona w sporych rozmiarów obudowie 360×192×315 mm i wadze 12,5 kg (wraz z zasilaczem dla obu urządzeń)^[26].

Jest to osobny specjalizowany komputer bazujący na procesorze Z80 taktowany zegarem 2MHz z 2 KiB EPROM (2716) i 1 KiB RAM (2114)^[26].

Jako kontroler dysków użyto układu 8272^[26] który potrafił obsługiwać dyski pojedynczej i podwójnej gęstości^[27].

Wyposażony był w dwa napędy 5¼″ typowo produkcji NRD K5600^[27] (użytkownicy skarżyli się na jakość tych napędów) o pojemności około 100 KiB^[20]. Ale mogły też być użyte napędy innych producentów, np. Bułgarskie IZOT 5255E^[26]. Obsługiwane pojemności dysków to 100 KiB (pojedyncza gęstość) lub 180 KiB podwójnej gęstości.

Z komputerem dostarczana była dyskietka z językiem Disk-BASIC^[27] który był rozszerzeniem standardowego BASICa^[26] (podobnie jak TRS-80 Model I).

Do komunikacji z komputerem Meritum wykorzystywany jest układ 8255. Transmisja danych odbywa się z szybkością 250 kbit/s dla dysków podwójnej gęstości lub 125 kbit/s dla pojedynczej gęstości^[26]. Komputer i jednostka dysków połączone są 25 żyłowym kablem^[26].

Meritum III

Meritum 3. Widoczny zmieniony układ klawiszy.

Dodano tryb graficzny monochromatyczny w rozdzielczości 512×192 lub kolorowy (4 kolory) 256×192^[28][24]. BASIC został zmodyfikowany – dodano funkcje obsługi nowej grafiki^[24].

Częstotliwość procesora podniesiono do 3,5 MHz.

Komputer wyposażono w dodatkowe interfejsy:

• drugi interfejs szeregowy
• złącze dla dżojstika DB9
• złącze RGB dla kolorowego monitora

Podobnie jak Meritum I model 2 mógł współpracować z jednostką dyskową.

Wersja sieciowa

Menu z funkcjami sieciowymi po wykonaniu komendy NET.

W 1985 Mera–Elzab złożyło Ministerstwu Edukacji propozycję dostarczenia zestawu 8 komputerów Meritum połączonych w sieć. Ofertę odrzucono ze względu na cenę^[11]. Ostatecznie jako komputer dla szkół wybrano Elwro 800 Junior.

Projekt sieci przeznaczonej do użycia w klasach szkolnych został opracowany przez pracowników Centrum Obliczeniowego Politechniki Śląskiej^[9][29]. W projecie brali udział: J. Burski, K. Wilczek, B. Kempny, E.Kosek, M. Piaskowski, M. Całka i G. Smolik^[29].

Przy projektowaniu sieci przanalizowano istniejące rozwiązania dla komputerów: Prawec, Thompson, ZX Spectrum i Yamaha MSX (najbliższe sieci Meritum)^[29].

Elementy składowe sieci

Standardowe komponenty^[29]:

• Meritum II z 64 KiB pamięci RAM i stacją dysków
• Meritum I model 2 z 48 KiB RAM jako terminal
• Drukarka D-100
• Interfejs szeregowy V24 (RS232)
• Adaptery do fizycznego podłączenia sieci z komputerem

Maksymalnie można było podłączyć 20 komputerów. Transmisja odbywała się z szybkością 9600 bps na maksymalną odległość 700 m^[29].

Usługi

Sieć oferowała następujące usługi^[29]:

• przesyłanie wiadomości lub zawartości ekranu
• przesyłanie obszaru pamięci
• przesyłanie danych do drukarki lub plotera
• odczyt i zapis plików na dyskietkę
• testowanie sieci

Do pracy w sieci na maszynach klienckich przystosowano kilka języków programowania: Pascal, C, Logo, Prolog i Basic. Ponadto były dostępne dwie proste bazy danych^[29].

Możliwe było również użycie kompilatorów działających w systemie CP/M 2.2 (Pascal, Fortran, MBasic, CBasic, Forth, Asembler). W takim wypadku kod źródłowy był przesyłany do Meritum II z CP/M, gdzie był kompilowany, a następnie kod wynikowy przesyłany z powrotem do maszyny klienckiej. Każdy komputer klienta miał swój podkatalog w systemie plików CP/M^[29].

Ciekawostką było to, że z sieci klasowej przewidywano dostęp do „otwartej sieci zewnętrznej” lub komputera Odra przy pomocy modemu^[29].

Do sieci można było również podłączyć monitor graficzny o rozdzielczości 514×256 (sam komputer Meritum nie posiadał trybu graficznego). Dostępna była biblioteka graficzna Pascala do współpracy z tym monitorem^[29].

Wersje sieciowe Meritum I posiadały zmodyfikowany ROM. W szczególności dostępna była komenda BASIC NET udostępniająca funkcje sieciowe. Po włączeniu komputer wyświetlał komunikat OETO POL.SL.NET-BASIC-V2.0.

Zmiany w stosunku do TRS-80

Układ generowania video był podobny do tego z TRS-80 z tym że został przystosowany do odświeżania 50 Hz zamiast standardowego 60 Hz w USA. Jako że komputery nie oferowały kolorowego obrazu nie było konieczne dostosowanie z amerykańskiego systemu NTSC do SECAM.

Meritum posiadał możliwość generowania dźwięku którego brak w TRS-80, najpierw przez wbudowany głośniczek potem przez wzmacniacz w monitorze. Realizowane było to za pomocą dodatkowego układu 74175.

Interfejs magnetofonu pozostał niezmieniony i oferował te same możliwości jak w TRS-80.

Klawiatura wyposażona była w dodatkowe klawisze: Ctrl, NMI, a także dwa nieopisane. W Meritum III pojawiły się ponadto klawisz Esc i dwa Alt.

ROM został rozszerzony o 2 KiB z 12 do 14 KiB. W związku z tym zawartość pamięci PROM która służyła jako dekoder pamięci musiała zostać zmieniona.

Pamięć RAM rozpoczynała się pod tym samym adresem 0x4000. Jej rozmiar różnił się podobnie jak w TRS-80 w zależności od wykonania. Od strony programowej nie było różnic.

TRS-80 oprócz interfejsu magnetofonu i video nie posiadał żadnych dodatkowych portów rozszerzeń poza szyną systemową^[30]. By dodać interfejs równoległy, szeregowy i obsługę stacji dysków należało podłączyć zewnętrzne urządzenie External Interface.

W Meritum umieszczono dodatkowe układy których brak w TRS-80. Były to układy wejścia/wyjścia Intel 8255 (port równoległy) i Intel 8251 (port szeregowy)^[5]. External Interface używał innych podzespołów, również ich obsługa była inna. W TRS-80 oba interfejsy były dostępne w przestrzeni adresowej pamięci w obszarze pomiędzy końcem 12 KiB ROM a startem pamięci RAM^[30], czyli tam gdzie w Meritum była dodatkowa pamięć ROM. W Meritum układy te obsługiwane były nie jako pamięć, ale porty wejścia/wyjścia przy użyciu instrukcji IN i OUT. Powodowało to konieczność modyfikacji ROM tak aby procedury drukowania i wysyłania danych przez port szeregowy używały innych układów.

Ponadto Meritum dysponowało dodatkowym układem czasowym 8253 który służył do generowania przerwania NMI i INT, a także sygnału zegarowego dla układu 8251 (port szeregowy)^[5].

Meritum I model 2 posiadał drugi układ 8255 do komunikacji z zewnętrzną stacją dysków^[5]. Było to inne rozwiązanie niż to stosowane w TRS-80. Procedury dostępu do stacji dysków musiały być napisane od nowa. Z tego względu zarówno TRSDOS (jak i inne DOSy) oraz system CP/M nie mogły być użyte bez modyfikacji.

Język BASIC oferował te same możliwości w obu komputerach. Zmieniono komunikat TRS-80 z RADIO SHACK LEVEL II BASIC na MERA ELZAB-ITM BASIC PC. Niektóre wersje ROM miały również zmieniony komunikat MEMORY SIZE? na ROZMIAR PAO? (PAO to skrót od pamięć operacyjna^[1]). Pozostałe komunikaty i lista słów kluczowych była niezmieniona.

Kompatybilność z TRS-80

Komputer mógł uruchamiać większość programów napisanych dla TRS-80^[5]. W literaturze tematu brak jest jakiejkolwiek dokładnej analizy stopnia zgodności z TRS-80 i liczby działających programów.

Można domniemywać, że wszystkie programy nie odwołujące się bezpośrednio do sprzętu w tym programy BASIC powinny działać poprawnie. Układy obsługujące port równoległy i szeregowy, a także sposób obsługi stacji dysków był inny niż w TRS-80 i wymaga innych procedur obsługi. Z pewnością powodowało to problemy w oprogramowaniu korzystających bezpośrednio z peryferiów.

Brak informacji czy zakłady Mera–Elzab lub PZ ITM licencjonowały zawartość ROM lub inne programy rozpowszechniane z komputerem (kompilatory, systemy operacyjne). Można przypuszczać z dużą dozą prawdopodobieństwa że zarówno ROM, jak i oprogramowanie były dystrybuowane bez wiedzy oryginalnego producenta i odpowiednich umów licencyjnych. Było to typowe dla tamtego okresu i nie rodziło poważniejszych konsekwencji prawnych lub moralnych.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• dr inż. Henryk Małysiak, mgr inż. Sławomir Piekoszewski, dr inż. Bolesław Pochopień, mgr inż. Paweł Podsiadło, mgr inż. Antoni Starczynowski, dr inż. Eugeniusz Wróbel: Mikrokomputer Meritum. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988. ISBN 83-02-03608-0.
• Sacha Krzysztof, Misiurewicz Piotr, Kręglewski Tomasz: Przewodnik po technice mikrokomputerowej. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1988, s. 42. ISBN 83-204-0986-1.
• Link Wolfgang: Jak mierzyć sterować i regulować za pomocą Basicu. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1988. ISBN 83-204-0934-9.
• Dokumentacja Techniczno–Rozruchowa Stacja Dysków Elastycznych Meritum nr 44290000. Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera–Elzab. (pol.).
• Basic – Meritum podręcznik programowania i użytkowania 44990001. Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera–Elzab. (pol.).

Linki zewnętrzne

• MERA ELZAB Meritum – Historia na stronie Polskie Komputery
• Historia powstania mikrokomputera Meritum na stronie Polskie Komputery