Messier 5
 Gromada kulista M5 (HST) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | 5 maja 1702 |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ | kulista, klasa V |
| Rektascensja | 15h 18m 33,22s[1] |
| Deklinacja | +02° 04′ 51,7″[1] |
| Odległość | |
| Jasność obserwowana | |
| Rozmiar kątowy | 23'[2] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary | Ø 164 ly |
| Jasność absolutna | |
| Liczba gwiazd | 100 tys. |
| Alternatywne oznaczenia | |
| M5, NGC 5904, GCl 34, C 1516+022 | |
 Konstelacja Węża | |
Messier 5 (znana także jako M5 lub NGC 5904) – gromada kulista położona w gwiazdozbiorze Węża. Została odkryta 5 maja 1702 roku przez Gottfrieda Kircha oraz jego żonę Marię Margarethę jako „rozmazana gwiazda”[2]. Dopiero w 1764 została dostrzeżona niezależnie przez Messiera[2] i w 1781 umieszczona w jego katalogu jako mgławica[3]. Pierwszą osobą, która poprawnie opisała naturę M5, był William Herschel, który w 1791 rozdzielił gwiazdy gromady za pomocą teleskopu o ogniskowej 40 stóp[2].
Gromada jest jedną z największych w Galaktyce i ma średnicę około 164 lat świetlnych[4][3]. M5 jest oddalona od Ziemi o 24 500 lat świetlnych i zawiera ponad 100 000 gwiazd, z czego przynajmniej 100 to gwiazdy zmienne. Jest oddalona o około 20,2 tys. lat świetlnych od centrum Galaktyki[1]. Na naszym niebie widoczna jest jako obiekt o kątowej średnicy 23 minut[3]. Ukształtowana przed 10,6 miliardami lat jest jedną z najstarszych gromad kulistych w naszej Galaktyce[5][3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f William E. Harris: Katalog gromad kulistych Drogi Mlecznej 1996 (rewizja 2010). [dostęp 2014-06-09].
- ↑ a b c d Messier 5 w SEDS.org (ang.)
- ↑ a b c d Jan Desselberger. Kalendarz astronomiczny. W gromadzie raźniej. „Urania – Postępy Astronomii”. 3 (783), s. 60, lipiec-sierpień 2016. Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. (pol.).
- ↑ Kamil Złoczewski: Kosmos. Wąż. T. 78. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013, s. 22-23. ISBN 978-83-252-2118-8.
- ↑ Przemysław Mieszko Rudź: Niebo. Warszawa: Carta Blanca, 2008, s. 219. ISBN 978-83-60887-76-9.
Linki zewnętrzne
- Messier 5 w SEDS.org (ang.)
- Messier 5 w bazie SIMBAD (ang.)
- Messier 5 w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- Messier 5 w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia
Media użyte na tej stronie
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0
This sparkling jumble is Messier 5 – a globular cluster consisting of hundreds of thousands of stars bound together by their collective gravity.
But Messier 5 is no normal globular cluster. At 13 billion years old it is incredibly old, dating back to close to the beginning of the Universe, which is some 13.8 billion years of age. It is also one of the biggest clusters known, and at only 24 500 light-years away, it is no wonder that Messier 5 is a popular site for astronomers to train their telescopes on.
Messier 5 also presents a puzzle. Stars in globular clusters grow old and wise together. So Messier 5 should, by now, consist of old, low-mass red giants and other ancient stars. But it is actually teeming with young blue stars known as blue stragglers. These incongruous stars spring to life when stars collide, or rip material from one another.Autor: Oryginalnym przesyłającym był Blueshade z polskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ta mapa gwiazdozbioru została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Tłumaczenia na język polski oraz innych modyfikacji na potrzeby polskiej Wikipedii dokonał Przemysław 'BlueShade' Idzkiewicz. Grafika udostępniona jest na licencji GFDL w wersji 1.2 lub nowszej.
The globular cluster Messier 5, shown here in this NASA/ESA Hubble Space Telescope image, is one of the oldest belonging to the Milky Way. The majority of its stars formed more than 12 billion years ago, but there are some unexpected newcomers on the scene, adding some vitality to this aging population.
Stars in globular clusters form in the same stellar nursery and grow old together. The most massive stars age quickly, exhausting their fuel supply in less than a million years, and end their lives in spectacular supernovae explosions. This process should have left the ancient cluster Messier 5 with only old, low-mass stars, which, as they have aged and cooled, have become red giants, while the oldest stars have evolved even further into blue horizontal branch stars.
Yet astronomers have spotted many young, blue stars in this cluster, hiding amongst the much more luminous ancient stars. Astronomers think that these laggard youngsters, called blue stragglers, were created either by stellar collisions or by the transfer of mass between binary stars. Such events are easy to imagine in densely populated globular clusters, in which up to a few million stars are tightly packed together.
Messier 5 lies at a distance of about 25 000 light-years in the constellation of Serpens (The Snake). This image was taken with Wide Field Channel of Hubble’s Advanced Camera for Surveys. The picture was created from images taken through a blue filter (F435W, coloured blue), a red filter (F625W, coloured green) and a near-infrared filter (F814W, coloured red). The total exposure times per filter were 750 s, 400 s and 567 s, respectively. The field of view is about 2.6 arcminutes across.