Metafizyka krytyczna

Metafizyka krytyczna (niem. Kritische Metaphysik) – metafizyka rozwijana na bazie filozofii kantowskiej przez nurt metafizyczny w neokantyzmie.

Historia

Chociaż nastawienie Immanuela Kanta od metafizyki było krytyczne, to jednak nie odrzucał on jej całkowicie i uznawał potrzebę metafizyczną w człowieku[1]. Wielokrotnie rozważał pomysł reformy metafizyki jako nauki[2][3]. Problem zainspirował idealistów niemieckich do dyskusji nad nową krytyczną metafizyką. Johann Gottlieb Fichte stwierdza, że krytyka przygotowuje metafizykę jako teorię wiedzy[4]. Friedrich Wilhelm Joseph Schelling rozwija zasady idealizmu transcendentalnego Kanta i Fichtego w formie wielokrotnie modyfikowanego projektu systemu metafizycznego, który miał zawierać filozofię jaźni, filozofię przyrody i filozofię ducha ludzkiego[5]. Georga Wilhelma Friedricha Hegla uznaje, że nauka logiki „jest właściwą metafizyką albo filozofią czysto spekulatywną”[6].

Ostatecznie idea nowej metafizyki została rozwinięta przez filozofów należących do nurtu metafizycznego w neokantyzmie, takich jak Otto Liebmann, Friedrich Paulsen i Johannes Volkelt.

Pojęcie

Pojęcie metafizyki krytycznej pojawia się w rozprawie Ottona Liebmanna pt. Zarys metafizyki krytycznej[7]. Dla Liebmanna krytyczne podejście w metafizyce polega na akceptacji hipotetycznego statusu rzeczy samych w sobie i próbie wyprowadzenia z tego stanu rzeczy konsekwencji filozoficznych, pozostając przy tym w granicach ludzkiego rozumu[8]. Wszystko, co wykracza poza doświadczenie, metafizyka może potraktować tylko jako hipotetyczne przypuszczenia, które wymagają sprawdzianu pod względem ich wiarygodności, gdyż nawet metafizyczne twierdzenia mogą mieć różną wartość.

Zobacz też

Przypisy

  1. Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu. T.1, wyd. Wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1986, B XVI, ISBN 83-01-03669-9, OCLC 68676316 [dostęp 2019-08-09].
  2. Immanuel Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, wyd. Wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1993, ISBN 83-01-11368-5, OCLC 749448916 [dostęp 2019-08-09].
  3. Immanuel Kant, O postępach metafizyki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2007, ISBN 978-83-7453-793-3, OCLC 749757835 [dostęp 2019-08-09].
  4. J.G. Fichte, Teoria wiedzy : wybór pism. T. 1, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1996, s. 9-10, ISBN 83-01-12128-9, OCLC 749615280 [dostęp 2019-08-09].
  5. Honorata Jakuszko, NIEMIECKA FILOZOFIA KLASYCZNA.
  6. G.W.F. Hegel, Nauka logiki. Tom I, 2011, s. 6, ISBN 978-83-01-16814-8.
  7. Otto Liebmann, Grundriß der kritischen Metaphysik. In: Gedanken und Tatsachen. Bd. 2., Straßburg 1904.
  8. Tomasz. Kubalica, Metafizyka krytyczna Ottona Liebmanna, 2014, s. 59, OCLC 899939361 [dostęp 2019-08-02].