Meteoryt Pułtusk

Pułtusk

Fragment meteorytu Pułtusk (wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie)
Sposób odkrycia	Spadły
Państwo	Polska
Miejsce znalezienia	Ponikiew (gmina Pułtusk)
Data znalezienia	30 stycznia 1868
Masa	8863 kg
Typ	meteoryt kamienny, chondryt
Klasa	oliwinowo-bronzytowy
Grupa	H5
Miejsce przechowywania	patrz w tekście
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pułtusk
52°46′00″N 21°16′00″E/52,766667 21,266667

Meteoryt Pułtusk – pozostałości ciała niebieskiego, które po rozpadnięciu się w atmosferze spadło w postaci deszczu meteorytowego na północny wschód od Pułtuska dnia 30 stycznia 1868^[1].

Należy do grupy chondrytów zwyczajnych (H5).

Wiadomości ogólne

• Obszar spadku – 127 km²
• Masa całkowita spadku – 8863 kg
• Liczba okazów – 68 780 (przeważnie po kilka gramów)
• Największy znaleziony okaz – 9095 g

Struktura

Meteoryt Pułtusk

Meteoryt Pułtusk ma strukturę brekcjowatą, co oznacza, że złożony jest z drobnych okruchów skalnych. Okruchy składają się z chondr piroksenowych albo oliwinowych rozmieszczonych w masie plagioklazowo–oliwinowej. Występuje też kamacyt (żelazo).

Skład chemiczny

Skład chemiczny i jego przeliczenie na udziały minerałów.

Skład meteorytu Pułtusk w % wagowych^[2]:

• SiO₂ 36,44
• TiO₂ 0,18
• Al₂O₃ 1,88 Fe metaliczne 17,62
• Cr₂O₃ 0,37
• FeO 9,48 Ni w żelazie meteorytowym 9,13
• MnO 0,25
• MgO 23,75 Fe jako siarczek żelaza 3,80
• CaO 1,82
• Na₂O 0,83 S jako siarczek żelaza 2,17
• K₂O 0,09
• P₂O₅ 0,22 Ogólna zawartość żelaza 27,19
• Fe 16,02
• Ni 1,61
• FeS 5,97
• Suma 98,91

Miejsce pochodzenia

Ciałem macierzystym meteorytu jest przypuszczalnie planetoida (6) Hebe^[3]. Pierwsze obliczenia w zakresie trajektorii lotu obiektu wykonał Johann Gottfried Galle. Doszedł on do wniosku, że ciało poruszało się wcześniej po hiperbolicznej orbicie, a zatem przybyło spoza Układu Słonecznego. Pogląd ten utrzymywał się do lat czterdziestych XX wieku. Dokładniejsze obliczenia zweryfikowały wcześniejsze ustalenia i stwierdzono, że orbitą obiektu była elipsa. Stąd wniosek, że miejsca pochodzenia meteorytu Pułtusk, należy szukać w Układzie Słonecznym. Była to również wskazówka, że ciała macierzystego należy poszukiwać wśród planetoid obiegających Słońce w wewnętrznej części pasa planetoid.

Elipsa spadku meteorytu Pułtusk

Kolekcje

Spadek widziano w całej ówczesnej Polsce aż po Lwów, a także we Wrocławiu i Królewcu. Okazy z tego spadku należą do najliczniejszych polskich meteorytów i są dostępne we wszystkich większych polskich muzeach geologicznych. Polska jest w posiadaniu ok. 700 fragmentów. Pozostała, zdecydowana większość znajduje się w muzeach i kolekcjach zagranicznych. Największe okazy spadły w okolicach Rzewnia^[4]. Spadek tego meteorytu opisywany jest jako najliczniejszy deszcz meteorytów kamiennych na świecie.

Przypisy

Bibliografia

• J. W. Kosiński, E. Kamińska: Upadek i rozmieszczenie fragmentów meteorytu Pułtusk, w: ACTA SOCIETATIS METHEORITICAE POLONORUM. Rocznik PTMet, vol. 2, Sosnowiec 2011. (Tekst artykułu w pdf)
• Meteoritical Bulletin Entry for Pultusk (ang.). The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science. [dostęp 2012-08-17].