Metoda retrogresywna

Metoda retrogresywna – metoda badawcza polegająca na rekonstrukcji faktów na podstawie źródeł i zjawisk z okresów późniejszych[1].

W historii

Jerzy Topolski scharakteryzował metodę retrogresywną jako wersję chronologiczną metody porównawczej. Stosowanie tej metody widział w sytuacjach, w których można podejrzewać, że zaobserwowany w źródłach historycznych stan zjawiska obrazuje częściowo stan zjawiska w okresach wcześniejszych[2].

W etnologii

Zygmunt Kłodnicki opisał zasady postępowania badawczego przy zastosowaniu metody retrogresywną w badaniach etnogeograficznych[3]:

  1. zasada zgodności zasięgów apelatywów - tożsamość lub etymologiczna bliskość znanych z dokumentów historycznych nazw przedmiotów i ich późniejszych nazw gwarowych związanych z tym samym obszarem może świadczyć o opisywaniu tych samych przedmiotów[3];
  2. zasada zgodności zasięgów desygnatów - archeologiczne znaleziska artefaktu (lub jego występowanie w źródłach historycznych) na danym obszarze znanego również z badań etnograficznych na tym samym obszarze może świadczyć o tym, że dany artefakt był znany na tym terenie w okresie pomiędzy datowaniem źródeł i badaniem etnograficznym[3];
  3. wnioskowanie możliwe jest tylko, gdy terminy są jednoznaczne, o jasnej, ściśle zdefiniowanej konotacji[3];
  4. stosowanie metody retrogresywnej jest możliwe tylko dla obszarów i okresów, dla których stwierdzono ciągłość osadniczą i kulturową[3].

Przypisy

  1. ↑ retrogresywna metoda, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-11-05].
  2. ↑ Jerzy Topolski, Metodologia historii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 327.
  3. ↑ a b c d e Zygmunt Kłodnicki. Etnologiczne i etnograficzne aspekty metody retrogresywnej. „Lud”. 83, s. 47-57, 1999. Poznań.