Metoda wielokrotnych złowień

Metoda wielokrotnych złowień, metoda CMR – sposób określania liczebności populacji metodą kolejnych złowień (ang. Capture), oznakowań złowionych osobników (ang. Mark) i ich uwolnień, a następnie ponownych złowień (ang. Recapture). Od poszukiwanej liczby osobników w siedlisku jest zależne prawdopodobieństwo ponownego złowienia osobników już oznakowanych, co wyraża tzw. indeks Lincolna. Wyniki wielu serii pomiarów są opracowywane z użyciem różnych modeli matematycznych. W najprostszym przypadku układów zamkniętych[a] liczebność oblicza się na podstawie prostego równania Lincolna-Petersena (równanie LP). W sytuacjach bardziej złożonych są stosowane inne modele i programy komputerowe (np. MARK)[1][2][3].

Metody złowień i znakowania

Terenowe badania liczebności rozpoczyna się od wyznaczenia obszaru, który zajmuje badana populacja, wybrania techniki złowień i opracowania szczegółowego harmonogramu (dostosowanego do cech badanej populacji).

Techniki muszą być dobrane tak, aby złowienie nie spowodowało okaleczenia schwytanego osobnika i spowodowało jak najmniejszy stres, co ma wpływ na wyniki badań w kolejnych dniach. W przypadku ptaków i owadów stosuje się odpowiedniej wielkości siatki lub sieci, umieszczane na odpowiedniej wysokości, odtwarzalnej w kolejnych dniach. Do odławiania organizmów wodnych stosuje się analogiczne siatki planktonowe lub czerpaki o odpowiedniej wielkości oczek, albo niewody-skrobaki do pobierania organizmów dennych[b]. Złowione osobniki są znakowane w sposób niezmieniający – w miarę możliwości – ich zachowań po uwolnieniu, tak aby nie zmieniło się prawdopodobieństwo ponownego złowienia. Popularną metodą znakowania ptaków jest obrączkowanie, gryzoniom przymocowuje się klamerki na końcach uszu, a rybom – małe plastikowe tabliczki do płetw. Do znakowania owadów lub skorupiaków są stosowane odpowiednie farby, np. na grzbietach pszczół lub na muszlach ślimaków umieszcza się pędzelkiem małe kropeczki[1].

1
2
3
4
5
6

Wykonanie badań metodą Lincolna-Petersena (LP)

Podstawą metody jest założenie, że wszystkie organizmy populacji (liczebność NT) są jednakowe (prawdopodobieństwo schwytania każdego z nich jest takie samo). Po schwytaniu w pierwszym dniu pomiarów pierwszej części zwierząt (Nc) dokonuje się ich trwałego oznakowania i uwalnia (liczba zwierząt uwolnionych nie zawsze musi oznaczać liczbie schwytanych). Przyjmuje się, że po określonym czasie – charakterystycznym dla badanego gatunku – udział osobników oznakowanych będzie podobny w każdym punkcie obszaru (indeks Lincolna, IL), a w związku z tym w kolejnej pobranej próbie (w następnym dniu złowień) stosunek liczby oznakowanych (Nmr) do schwytanych (drugie Nc) będzie zbliżony do występującego na całym obszarze[1][2], co umożliwia oszacowanie wartości NT:

W celu zmniejszenia przedziału ufności dla oszacowanego NT, oznakowania i uwolnienia są powtarzane wielokrotnie. Do rejestracji wyników badań wykorzystuje się m.in. trójkąt schwytań i oznakowań, umożliwiający zapisywanie liczby osobników złowionych i wypuszczonych, a w tym – złowionych dwa lub więcej razy[1].

Metoda CMR.svg

Inne metody obliczeń liczebności populacji

Poza metodą Lincolna-Petersena stosowane są inne metody wielokrotnych złowień, np.[2]:

  • modele otwartej populacji, których przykładem jest model Jolly'ego–Sebera,
  • model robust design.

Obliczenia wykonuje się z użyciem specjalistycznych programów komputerowych, m.in. MARK[3], obejmującego zastosowania modeli Cormack-Jolly-Seber Model, Band Recovery Model, Joint Live and Dead Encounters, Known Fate Model, Closed Captures Models, Robust Design Models i innych[4]. Programy umożliwiają interpretację wyników długoterminowych badań populacji otwartych (istniejąca emigracja i imigracja) oraz pozwalają oszacować – poza liczebnością NT – inne parametry (np. przeżywalność, reprodukcja, imigracja i emigracja)[2].

Poza metodami wielokrotnych złowień wielkość populacji może być oszacowywana również innymi metodami, nienależącymi do grupy metod wielokrotnych złowień, np. wykorzystujących wskaźniki liczebności populacji lub metody szacowania dystansowego (np. metody transektowe)[2].

Zobacz też

  • Problem niemieckich czołgów

Uwagi

  1. Populację nazywa się zamkniętą wówczas, gdy nie zachodzi migracja osobników – emigracja poza obszar uznany za siedlisko populacji lub imigracja, do tego obszaru.
  2. Liczebność populacji jest też wyznaczana wieloma metodami, niewymagającymi złowień, np.

Przypisy

  1. a b c d Miguel Angel Garcia Lucas (tłum. z (hiszp.) Jerzy Narczyński): Atlas ekologii. Warszawa: Wiedza i Życie, 1991, s. 76–79. ISBN 8-85231-48-X.
  2. a b c d e Rafał Zwolak: Szacowanie parametrów populacji (vital rates). www.staff.amu.edu.pl. [dostęp 2012-08-21].
  3. a b Gary C. White (Prof. Emeritus Department of Fish, Wildlife and Conservation Biology Colorado State University): Survival Estimation from Marked Animals (ang.). W: Program MARK. Introduction [on-line]. warnercnr.colostate.edu. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-22)].
  4. Program MARK (Windows, Vista, XP) (ang.). warnercnr.colostate.edu. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-28)].

Media użyte na tej stronie

Blacklight in entomology 01.jpg
Autor: Alexei Kouprianov, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Entomologists using blacklight to attract moths in Leningrad region.
Metoda CMR.svg
Autor: Joanna Kośmider, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zasada określania liczebności populacji metodą wielokrotnych złowień Lincolna-Petersena (Capture-Mark-Recapture)
Ringing 04 Ringing.jpg
Autor: Júlio Reis (User:Tintazul), Licencja: CC BY-SA 2.5
Obrączkowanie kulczyka zwyczajnego w Portugalii
Bentos kasarek.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pobór bentosu rzecznego kasarkiem
Ringing 03 Extracting bird from net.jpg
Autor: Júlio Reis (User:Tintazul), Licencja: CC BY-SA 2.5
Bird ringing (bird banding) sequence, picture 3: Extracting a bird from a mist net (Eurasian Blackbird, Turdus merula). Cruzinha, Portimão, Portugal.
Przesiewanie bentosu.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przesiewanie pobranej próby bentosowej na sicie bentosowym
Pocket-spring-steel-net-unfolded.jpg
Autor: Kieren, Licencja: CC BY-SA 3.0
A pocket spring steel butterfly net in the unfolded position. The frames of these nets can be twisted so that they collapse to a much smaller size and can be put in the pocket.