Metronidazol

Metronidazol

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 2-metylo-5-nitro-1H-imidazolo-1-etanol Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. metronidazolum inne Entizol[1]
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C6H9N3O3
Masa molowa	171,16 g/mol
Wygląd	biały lub żółtawy krystaliczny proszek
Identyfikacja
Numer CAS	443-48-1
PubChem	4173
DrugBank	DB00916
SMILES CC1=NC=C(N1CCO)[N+](=O)[O-]
InChI InChI=1S/C6H9N3O3/c1-5-7-4-6(9(11)12)8(5)2-3-10/h4,10H,2-3H2,1H3 InChIKey VAOCPAMSLUNLGC-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie <1 g/l w innych rozpuszczalnikach trudno rozpuszczalny w etanolu, acetonie i chlorku metylenu Temperatura topnienia 159–163 °C[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-05-04] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[3] Uwaga Zwroty H H351 Zwroty P P281 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[4] 0 0 0   Numer RTECS NI5600000 Dawka śmiertelna LD50 3000 mg/kg (szczur, doustnie)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A01AB17, D06BX01, G01AF01, J01XD01, P01AB01, A02BD08, A02BD03, A02BD02
Stosowanie w ciąży	kategoria B
Farmakokinetyka Działanie przeciwbakteryjne Procent wchłaniania >80% (doustnie) Biodostępność 100% (doustnie), 59–94% (doodbytniczo) Okres półtrwania 5-10 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek <20% Metabolizm wątrobowy Wydalanie 60–80% z moczem, 10% z żółcią
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania dożylnie, doustnie, doodbytniczo, miejscowo

Metronidazol (łac. metronidazolum) – należący do chemioterapeutyków lek z grupy pochodnych nitroimidazolu^[5]. Wykazuje działanie pierwotniakobójcze oraz bakteriobójcze wobec drobnoustrojów beztlenowych.
Stosowany w zakażeniach pierwotniakami: Entamoeba histolytica, Trichomonas vaginalis i Giardia lamblia oraz w zakażeniach bakteriami beztlenowymi, a także Helicobacter pylori i Gardnerella vaginalis^[6]. Stosuje się go też przeciwko nużeńcom Demodex folliculorum i Demodex brevis, jednak skuteczność takiej terapii jest niska – 10%^[7].

Spektrum działania

• beztlenowe pałeczki z grupy Bacteroides fragilis
• beztlenowe laseczki Gram-dodatnie
• beztlenowe ziarenkowce Gram-dodatnie i Gram-ujemne
• Campylobacter
• Helicobacter pylori
• Gardnerella vaginalis
• Trichomonas vaginalis
• Entamoeba histolytica
• Giardia lamblia
• Mycoplasma hominis
• Bacteroides spp.
• Encephalitozoon cuniculi

Mechanizm działania

Mechanizm działania metronidazolu i innych pochodnych 5-nitroimidazolu związany jest z redukcją grup nitrowych, co prowadzi do powstania pochodnych cytotoksycznych (reaktywne rodniki). Formy zredukowane powstają wewnątrz komórek przy udziale ferrodoksyny – białka transportującego elektrony występującego jedynie w organizmach z metabolizmem beztlenowym lub ubogim w tlen.

Zredukowana forma leku działa na drobnoustrojowy DNA, powodując przerwanie łańcucha i śmierć komórki.

Wskazania

Oprócz zastosowania w leczeniu zakażeń pierwotniakowych metronidazol jest szeroko stosowany w zakażeniach z udziałem bakteryjnej flory beztlenowej (w skojarzeniu z antybiotykami β-laktamowymi lub aminoglikozydowymi)^[6].

• choroby wywołane przez pierwotniaki:
  • Trichomonas vaginalis
  • Giardia lamblia
  • Entamoeba histolytica
• eradykacja Helicobacter pylori w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy (w skojarzeniu z innymi lekami)
• rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
• sepsa
• zachłystowe zapalenie płuc
• ropień wątroby, mózgu, płuc
• zakażenia w obrębie jamy brzusznej
• niespecyficzne zapalenie pochwy
• zapalenie otrzewnej
• zakażenia w obrębie miednicy mniejszej
• w profilaktyce:
  • perforacja wyrostka robaczkowego
  • zakażenia w obrębie jamy brzusznej
  • operacje ginekologiczne, chirurgiczne, stomatologiczne
• choroby skóry:
  • trądzik różowaty
  • wyprysk łojotokowy
  • mieszane zakażenia skóry twarzy
  • okołowargowe zapalenie skóry
• ropnie zębopochodne
• pomocniczo w radioterapii nowotworów złośliwych (zwiększa wrażliwość niedokrwionych komórek nowotworowych na promieniowanie jonizujące)^[1]
• w weterynarii: leczenie ryb tropikalnych zakażonych wiciowcami, leczenie królików z objawowym zakażeniem Encephalitozoon cuniculi

Przeciwwskazania

• poważne i czynne choroby OUN
• choroby układu krwiotwórczego
• ciężkie zaburzenia czynności wątroby

Metronidazol, według Klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należy do kategorii B^[8]. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach nie wykazano jego szkodliwego działania dla płodu, jednak wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych. W związku z tym metronidazol jest przeciwwskazany w I trymestrze czasu ciąży^[9].

Działania niepożądane

• brak łaknienia
• metaliczny posmak w ustach
• nudności, wymioty
• zapalenie języka
• odczyny alergiczne:
  • pokrzywka
  • osutki polekowe
  • świąd
• bóle i zawroty głowy
• objawy padaczkopodobne
• leukopenia
• czasem obwodowe neuropatie
• potencjalne działanie mutagenne
• zapalenie szyjki macicy lub pochwy wywołane drożdżakami (przy stosowaniu dopochwowym)
• plamienie z pochwy
• po podaniu dożylnym może wystąpić zapalenie żyły^[1]

Dawkowanie

Dawkę ustala lekarz. Wysokość dawki i czas kuracji zależy od typu i nasilenia infekcji. Tabletki w leczeniu rzęsistkowicy u kobiet i mężczyzn 250 mg rano i wieczorem (jednocześnie leczenie dopochwowe). W rzęsistkowicy cewki moczowej 2000 mg jednorazowo łącznie z leczeniem miejscowym. W zakażeniach beztlenowcami i w stanach przed i pooperacyjnych 750 jednorazowo, a następnie 500 mg co 8 godzin. Tabletki dopochwowe stosuje się przez 10 kolejnych dni – 1 tabletka na noc. Lek można stosować w czasie miesiączki. Czopki stosuje się doodbytniczo – dorośli – 1 czopek 1000 mg co 8 godzin; dzieci od 2-5 roku życia 250 mg dziennie; dzieci od 6–12 lat 375 mg dziennie. Profilaktycznie na 24 godziny przed zabiegiem 2000 mg jednorazowo. Po zabiegu 250 mg 3 razy dziennie przez 7 dni. Już po paru dniach następuje wyraźna poprawa zdrowia, nie oznacza to jednak, że można zakończyć kurację. W celu uniknięcia nawrotu infekcji należy przepisaną przez lekarza kurację doprowadzić do końca. Zastrzyki wykonuje wyłącznie służba zdrowia, która udziela bliższych informacji o leku^[10].

Preparaty^[1]

• preparaty proste:
  • Arilin Rapid (DR Wolff)
  • Metronidazol (GlaxoSmithKline); (Jelfa); (Polpharma)
  • Metrosept (ICN Polfa Rzeszów)
  • Rozex (Galderma)
  • Grinazole (Septodont)
• preparaty złożone:
  • Gynalgin (ICN Polfa Rzeszów) 250 mg metronidazolu i 100 mg chlorchinaldolu
  • Klion D (Richter Gedeon) 500 mg metronidazolu i 150 mg mikonazolu

Przypisy

Bibliografia

• Indeks leków Medycyny Praktycznej 2006. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2006, s. 429. ISBN 83-7430-060-4.