Metropolita

Metropolita – zwierzchnik metropolii (prowincji kościelnej). W jej skład wchodzi zawsze archidiecezja na czele z arcybiskupem metropolitą oraz jedna lub więcej diecezji lub archidiecezji (zwanych sufraganiami) na czele odpowiednio z biskupem lub arcybiskupem diecezjalnym, który do pomocy może mieć przydzielonych biskupów pomocniczych.

Pierwotnie arcybiskupami metropolitami zwano biskupów chrześcijańskich, mających siedziby w stolicach prowincji Cesarstwa Rzymskiego.

Kościół rzymskokatolicki

(c) I, SajoR, CC BY-SA 2.5

Herb arcybiskupa metropolity

Zadania metropolity względem podległych mu sufraganów metropolii to:

• Dbanie o zachowanie wiary i dyscypliny kościelnej oraz składanie relacji papieżowi.
• Wizytowanie parafii, jeśli sufragan tego zaniedbał (powód wizytacji każdorazowo akceptowany przez Stolicę Apostolską).
• Wyznaczanie administratora diecezji, jeśli po ośmiodniowym wakacie na stanowisku sufragana kolegium konsultorów go nie wybierze (lub wybierze niezgodnie z prawem kanonicznym).
• Prowadzenie trybunału metropolitalnego – sądu II instancji, odwoławczego w stosunku do postanowień sądów biskupich.

Metropolici rzymskokatoliccy w Polsce

Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Polsce

1. Stanisław Budzik – arcybiskup metropolita lubelski
2. Wacław Depo – arcybiskup metropolita częstochowski
3. Andrzej Dzięga – arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński
4. Stanisław Gądecki – arcybiskup metropolita poznański, przewodniczący KEP
5. Tadeusz Wojda – arcybiskup metropolita gdański
6. Józef Górzyński – arcybiskup metropolita warmiński
7. Marek Jędraszewski – arcybiskup metropolita krakowski, wiceprzewodniczący KEP
8. Józef Kupny – arcybiskup metropolita wrocławski
9. Kazimierz Nycz – arcybiskup metropolita warszawski (kardynał)
10. Wojciech Polak – arcybiskup metropolita gnieźnieński, prymas Polski
11. Grzegorz Ryś – arcybiskup metropolita łódzki
12. Wiktor Skworc – arcybiskup metropolita katowicki
13. Adam Szal – arcybiskup metropolita przemyski
14. Józef Guzdek – arcybiskup metropolita białostocki

Katolickie Kościoły wschodnie

W Katolickich Kościołach wschodnich archidiecezja metropolitarna nazywana jest często archieparchią.

Metropolita greckokatolicki w Polsce

Eugeniusz Popowicz – arcybiskup metropolita przemysko-warszawski

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny jest Kościołem metropolitarnym. Metropolita warszawski i całej Polski, jako przewodniczący Soboru Biskupów PAKP, jest przedstawicielem Kościoła w jego relacjach wewnętrznych i zewnętrznych. Metropolici warszawscy i całej Polski są równocześnie ordynariuszami diecezji warszawsko-bielskiej oraz honorowymi zwierzchnikami monasteru św. Onufrego w Jabłecznej (stauropigia). Urząd pełniony jest dożywotnio.