Mewa (szybowiec)

Mewa
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Warsztaty Szybowcowe w Warszawie

Konstruktor

Szczepan Grzeszczyk, Antoni Kocjan

Typ

szybowiec

Konstrukcja

drewniana

Załoga

2

Historia
Data oblotu

1936

Wycofanie ze służby

połowa lat 50. XX w.

Liczba egzemplarzy

5

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

17 m

Wydłużenie

14,1

Długość

7,3 m

Wysokość

1,95 m

Powierzchnia nośna

20,5 m²

Masa
Własna

190 kg

Użyteczna

166 kg

Startowa

356 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

49 km/h

Prędkość ekonomiczna

55 km/h

Prędkość optymalna

64 km/h

Prędkość min. opadania

0,7 m/s przy 55 km/h

Doskonałość maks.

25,6 (przy 64 km/h)

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska, Estonia, Jugosławia

Mewa – polski dwumiejscowy szybowiec wyczynowy zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Historia

Inżynierowie Szczepan Grzeszczyk i Antoni Kocjan w 1935 r. zaprojektowali dwuosobowy szybowiec wyczynowy, który otrzymał nazwę Mewa. Jego prototyp, noszący znaki rejestracyjne SP-487, został zbudowany wiosną 1936 r. w Warsztatach Szybowcowych w Warszawie, oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec miał przekroczoną założoną masę własną o 20 kg[1].

Pod koniec czerwca 1936 r. prototyp został przygotowany do startu w IV Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej. Spodziewano się, że zastosowane w nim klapolotki dadzą mu przewagę nad konkurencją w zakresie rozpiętości prędkości oraz możliwości ciasnego krążenia. Jako pilot został zgłoszony Michał Offierski, organizacją zgłaszającą szybowiec do startu była Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[2]. Z powodu nieukończenia prób nie został dopuszczony do startu[3]. W późniejszym czasie wprowadzono w konstrukcji modyfikacje, zmianie uległo usterzenie pionowe[4]. Środowisko lotnicze pokładało w nowej konstrukcji nadzieje na ustanawianie nowych rekordów w klasie szybowców dwumiejscowych[5].

Szybowiec wystartował w kolejnych, V Krajowych Zawodach Szybowcowych, które odbyły się w terminie 5–15 sierpnia 1937 r. w Inowrocławiu. Mieczysław Urban, bez pasażera, zajął na nim trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej[6]. Szybowiec wykazał się doskonałymi właściwościami lotnymi nawet w obszarach ujemnej termiki[7].

W 1938 r. powstał egzemplarz wzorcowy dla produkcji seryjnej, który miał dodane interceptory oraz zmiany w konstrukcji osłony kabiny. Cztery egzemplarze Mewy wystartowały w VI Krajowych Zawodach Szybowcowych w Inowrocławiu, które odbyły się w dniach 13-22 lipca 1938 r.[8] Szybowce zostały dopuszczone do lotów bez pasażera. Romuald Szukiewicz zajął dziewiąte miejsce, Ryszard Dyrgałła piętnaste, Michał Offierski dwudzieste a Mieczysław Urban dwudzieste pierwsze[9]. Budowę jednego z egzemplarzy ufundowały zakłady Strem, które przekazały szybowiec Aeroklubowi Warszawskiemu[10].

Od 1939 r. szybowiec został dopuszczony do lotów z pasażerem i podjęto próby bicia rekordów w klasie szybowców dwumiejscowych. 27 kwietnia 1939 r. Jerzy Pietrow i Władysław Dziergas wykonali na Mewie lot trwający 11 godzin i 2 minuty[11], 18 maja 1939 r. Jerzy Pietrow i Józef Jakubiec, startując z Żaru, ustanowili nowy rekord Polski w tej klasie w przelocie otwartym, uzyskując 302 km[12][13][14].

Do września 1939 r. zbudowano pięć egzemplarzy Mewy – prototyp i cztery egzemplarze seryjne. Jeden egzemplarz przetrwał działania wojenne w Miłosnej, skąd został zabrany przez Niemców. Licencję na budowę szybowca uzyskała Estonia[15] i Jugosławia, jeden z wyprodukowanych na licencji egzemplarzy był użytkowany w Jugosławii do lat 50. XX w[16].

Dokumentacja techniczna Mewy ocalała i po zakończeniu II wojny światowej została przekazana z Jugosławii do Instytutu Szybownictwa. Inżynierowie Józef Niespał i Andrzej Kokot opracowali ją pod kątem rozpoczęcia produkcji. Z przyczyn politycznych władze komunistyczne zdecydowały o skierowaniu do produkcji niemieckiego szybowca DFS Kranich II, który produkowano jako IS-C Żuraw[17].

Konstrukcja

Dwumiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie wolnonośnego średniopłata o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju eliptycznym, całkowicie kryty sklejką brzozową. Kabina załogi dwumiejscowa z miejscami w układzie tandem. Osłona kabiny dwuczęściowa, ze szkieletem z rurek stalowych, otwierana na prawo. Pierwsza kabina wyposażona w tablicę przyrządów z prędkościomierzem, wysokościomierzem, wariometrem, busolą i zakrętomierzem. W drugiej kabinie znajdowały się pedały i drążek sterowy, które można było demontować na czas lotu. Pomiędzy załogantami pozostawiono wolną przestrzeń z przeznaczaniem na radiostację i przyrządy pomiarowe. Fotele regulowane, dostosowane do spadochronów plecowych. W kadłubie znajdowały się trzy bagażniki dostępne z wnętrza kabiny. Z produktu kadłuba umieszczono zaczep do lotu na holu oraz hak do startu z lin gumowych[18].

Skrzydło o obrysie trapezowym, mające w widoku z przodu tzw. mewi kształt, wyposażone w lotki typu Friese (w prototypie zastosowano klapolotki). Dżwigar skrzynkowy, drewniany, wspomagany dodatkowym skośnym zastrzałem pomocniczym. Pokrycie płata do dźwigara sklejką, dalej płótnem. Na górnej powierzchni płata umieszczono drewniane interceptory[19].

Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Statecznik poziomu dwudzielny, płytowy, wolnonośny, zamocowany do statecznika pionowego za pomocą łożysk kulkowych. Statecznik pionowy o konstrukcji drewnianej, ster kierunku rogowo odciążony aerodynamicznie. Stateczniki do dźwigarów kryte sklejką dalej płótnem.

Podwozie jednotorowe z jesionową płozą przednią, amortyzowaną dętką oraz metalową płozą ogonową. Do startu stosowano odrzucany dwukołowy wózek startowy[20].

Malowanie

Szybowiec był malowany w całości na kolor kremowy. Na usterzeniu pionowym umieszczone było logo Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[19].

Przypisy

  1. ↑ Glass 1976 ↓, s. 431.
  2. ↑ Skrzydlata Polska 7'1936 ↓, s. 178.
  3. ↑ Skrzydlata Polska 8'1936 ↓, s. 213.
  4. ↑ Glass 2008 ↓, s. 309.
  5. ↑ Skrzydlata Polska 4'1937 ↓, s. 100.
  6. ↑ Skrzydlata Polska 10'1937 ↓, s. 245.
  7. ↑ Skrzydlata Polska 10'1937 ↓, s. 246.
  8. ↑ Skrzydlata Polska 6-7'1938 ↓, s. 190.
  9. ↑ Skrzydlata Polska 8'1938 ↓, s. 238.
  10. ↑ Skrzydlata Polska 3'1939 ↓, s. 78.
  11. ↑ Skrzydlata Polska 4'1939 ↓, s. 120.
  12. ↑ Szydłowski 1986 ↓, s. 135.
  13. ↑ Skrzydlata Polska 7'1939 ↓, s. XXVIII.
  14. ↑ Skarbiński 2015 ↓, s. 88.
  15. ↑ Skrzydlata Polska 2'1938 ↓, s. 46.
  16. ↑ Szydłowski 1986 ↓, s. 148.
  17. ↑ Cynk 1971 ↓, s. 719.
  18. ↑ Glass 1976 ↓, s. 432.
  19. ↑ a b Glass 2008 ↓, s. 310.
  20. ↑ Cynk 1971 ↓, s. 720.

Bibliografia

Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów
Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin
Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków
Lwowskie Warsztaty Lotnicze
Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Harcerskie Warsztaty Szybowcowe
Konstrukcje amatorskie

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szybowiec Mewa.jpg
Szybowiec "Mewa" konstrukcji Antoniego Kocjana i Szczepana Grzeszczyka na płycie lotniska Okęcie.