Mewa (wytwórnia płytowa)

Mewa – Poznańska Fabryka Płyt Gramofonowych „Mewa”, pierwsza prywatna wytwórnia płytowa w powojennej Polsce, działająca w latach 1945–1949 w Poznaniu przy ul. Kościelnej 17, założona pod koniec 1945 przez poznańskiego inżyniera chemika, Mieczysława Wejmana. Wydawała płyty opatrzone dwoma rodzajami etykiet-naklejek: obok tych z muzyką popularną i znakiem graficznym „Mewy” ukazywały się także płyty pod znakiem Melodje, z nagraniami jazzu i muzyki poważnej (podział ten nie był zbyt rygorystycznie przestrzegany).

Historia powstania

Po wrześniu 1939 interesujący się fonografią Wejman wydobył sporą liczbę matryc z ruin pozostałych po przedwojennej Syrenie. Po zdobyciu prasy i materiału do produkcji, nielegalnie tłoczył podczas okupacji płyty z polskimi nagraniami (nagrywając – w kilkudziesięciu tysiącach kopii – kolędy, pieśni patriotyczne i piosenki Mieczysława Fogga). Po powstaniu warszawskim ponownie udało mu się część matryc ocalić i wywieźć do Poznania. Dzięki znajomości z Bolesławem Drobnerem, także chemikiem, a po wojnie aktywnym działaczem PKWN i pierwszym prezydentem Wrocławia, wszedł w posiadanie niezbędnego sprzętu (w tym magnetofonu, stołu nagraniowego, matryc) oraz szelaku do produkcji płyt.

Krótki czas działalności i likwidacja

Mewa przyczyniła się do wylansowania takich gwiazd jak Marta Mirska i Tadeusz Miller. Biorąc pod uwagę warunki, w jakich prowadzona była działalność, fakt wydawania poszczególnych tytułów w liczbie np. 15 tysięcy egzemplarzy, był dużym osiągnięciem. Oprócz Millera i Mirskiej w wytwórni nagrywał m.in. Zenon Jaruga, Adam Wysocki, Zbigniew Rawicz, Jan Ciżyński, Kazimierz Łabudź, Halina Kowalewska, Jerzy Kulesza (jako Jerzy Chmielewski), Raul Koczalski, Chór 4 Asy.

Wytwórnia zakończyła działalność w 1949. Władze nakazały Wejmanowi opuścić pomieszczenia wytwórni. Została zamknięta i zniszczona, jednak nie całkowicie – np. magnetofon z Mewy znalazł się wkrótce na wyposażeniu państwowej wytwórni Muza, która takiego sprzętu wcześniej nie posiadała; w latach późniejszych Muza wydawała płyty z matryc, powstałych w wytwórni Wejmana.

Dwie inne, działające po II wojnie światowej, prywatne firmy fonograficzne: Fogg Record i Gong, zostały zlikwidowane w podobny sposób.

Dyskografia (niepełna)

nagrania wydane przez Mewę (płyty 78 obr./min.)

nagrania wydane przez Mewę z etykietami "Melodje" (płyty 78 obr./min.)

Bibliografia

• Mieczysław Kominek: Zaczęło się od fonografu. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986. [dostęp 2013-03-14].
• Janusz Świąder – komentarz na płycie Tadeusz Miller – Megagwiazdy wytwórni Mewa (Teddy Records TR CD 1025)
• Filip Łobodziński. Fogg ocalił palto. „Newsweek”, 16 sierpnia 2009. [dostęp 2013-03-13]. 
• Katalog Polskich Płyt Gramofonowych

Linki zewnętrzne

• Old Polish slowfox „Bajeczki śpią” – Tadeusz Miller 1946 (4/4) [„Mewa” z serii „Melodje”, www.youtube.com]