Mięczaki

Mięczaki
Mollusca[1]
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Ślimak winniczek
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

Bilateria

(bez rangi)pierwouste
Nadtyp

lofotrochorowce

Typ

mięczaki

Mięczaki (Mollusca, łac. molluscus ‘miękki’) – typ zwierząt, drugi najliczniejszy po stawonogach (Arthropoda), obejmujący około 130 tysięcy żyjących gatunków. Odznaczają się olbrzymią różnorodnością morfologiczną i zróżnicowaniem rozmiarów. Żyją zarówno na lądzie, jak i w wodzie[2]. Badaniem mięczaków zajmuje się malakologia.

Typ ten sklasyfikowany jest w 11 gromad, w tym 3 wymarłe:

Prawdopodobnie pojawiły w prekambrze, ale współczesne bogactwo form osiągnęły pod koniec ordowiku. Być może pochodzą od organizmów podobnych do wstężnic.

Charakterystyka

W budowie mięczaków można wyróżnić głowę (poza małżami), nogę i worek trzewiowy, okryty płaszczem.

Mięczaki należą do pierwoustych. Wykazują (poza głowonogami) bruzdkowanie spiralne. Należą do zwierząt dwubocznie symetrycznych, ale wszystkie ślimaki utraciły symetrię w wyniku torsji, czyli obrotu worka trzewiowego w stosunku do nogi i głowy o 180°.

Wiele mięczaków posiada szkielet zewnętrzny. Większość z nich wytwarza muszlę zbudowaną z substancji organicznej: konchioliny i związków wapnia. Muszla pełni rolę ochronną, zwierzę może się w niej schować w razie złych warunków środowiskowych czy niebezpieczeństwa. Poza tym muszla jest miejscem przyczepu mięśni, w tym również mięśni służących do poruszania się. U głowonogów jest skryta pod płaszczem.

Cechy:

  • głowa wyodrębniona – cefalizacja (poza małżami)
  • układ krwionośny otwarty (w przypadku głowonogów praktycznie zamknięty)
  • ciało grzbietowo okryte charakterystycznym płatem skórno-mięśniowym (płaszczem)
  • noga płaska u ślimaków, klinowata u małży i podzielona u głowonogów
  • obecność tarki, służącej do rozdrabniania pokarmu
  • jelito o przebiegu prostym lub tworzącym pętle w worku trzewiowym
  • mięśnie skośnie prążkowane
  • rozmnażanie płciowe (rozdzielnopłciowość, rzadziej obojnactwo)
  • larwa typu trochofory lub weliger (u niektórych małży również glochidium)

Znaczenie

  • Wyrządzają szkody w rolnictwie i warzywnictwie (na przykład pomrowy).
  • Są żywicielami wielu pasożytów człowieka i zwierząt.
  • Ich muszle wykorzystywane są do wyrobu przedmiotów użytkowych i ozdobnych.
  • Niektóre gatunki są jadalne (omułki, ostrygi).
  • Mięczaki wykopywane jako skamieniałości przewodnie służą do określenia względnego wieku Ziemi.
  • Komórek nerwowych mięczaków używa się do badań laboratoryjnych, gdyż są podobne do komórek ludzkich.
  • Z ciała ostryg i kałamarnic można otrzymać pewne substancje działające antybakteryjnie i antywirusowo.
  • Jako składnik past do zębów używa się sproszkowanych muszli mątw. Poza tym proszek taki używany jest do polerowania.
  • Głowonogi są używane do produkcji purpury.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h i Mollusca, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 323–326. ISBN 978-83-7327-756-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Grapevinesnail 01a.jpg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Picture of a grapevine snail.