Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
International Organization for Standardization
Organisation internationale de normalisation
Logotyp / flaga
Mapa
Język roboczy

angielski, francuski, rosyjski[1]

Siedziba

Genewa

Członkowie

162[2]

Utworzenie

23 lutego 1947

Strona internetowa

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) – organizacja pozarządowa zrzeszająca krajowe organizacje normalizacyjne.

Etymologia nazwy

„ISO” jest oficjalną nazwą, a nie skrótowcem. Skrótowce pełnej nazwy w językach oficjalnych są różne (po angielsku IOS od International Organization for Standardization, po francusku „OIN” od Organisation Internationale de Normalisation), więc łatwa do wymówienia krótka nazwa zyskała akceptację delegatów konferencji założycielskiej. Późniejsze wywodzenie nazwy od greckiego słowa isos znaczącego „równy” to etymologia ludowa, choć ostatecznie znalazła ona odbicie na oficjalnej stronie ISO[3].

Historia powstania ISO

Organizacja została założona w 1946 roku w Londynie. Na konferencji zwołanej przez BSI, która miała miejsca w dniach 14–27 października, połączyły się dwie organizacje:

  • Międzynarodowa Federacja Narodowych Stowarzyszeń Normalizacyjnych (International Federation of the National Standardizing Associations, ISA) założona w 1926 w Nowym Jorku, zarządzana ze Szwajcarii, działająca do 1942 jako porozumienie najważniejszych na świecie organizacji standaryzacyjnych – amerykańskiej ANSI, niemieckiej DIN, francuskiej AFNOR i brytyjskiej BSI. W praktyce ISA działała głównie w Europie w krajach używających systemu metrycznego.
  • Komitet Koordynacyjny Narodów Zjednoczonych do spraw Standardów (United Nations Standards Coordinating Committee, UNSCC), założony w 1944 przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i Kanadę, w którego skład wchodziły byłe kolonie brytyjskie i niektóre państwa europejskie wyzwolone w toku II wojny światowej, zarządzany z londyńskiego biura IEC. W praktyce UNSCC reprezentował kraje używające miar anglosaskich.

W konferencji brało udział 65 delegatów reprezentujących 25 różnych krajów. Obrady miały burzliwy przebieg.

Pierwszym problemem była nazwa nowej organizacji. Delegaci UNSCC proponowali przyjęcie wcześniej przez nich uzgodnionej nazwy „International Standards Coordinating Association” (Stowarzyszenie Koordynacji Międzynarodowych Standardów”), delegaci ISA uważali, że „coordinating” ogranicza zakres działalności przyszłej organizacji. W końcu przyjęto krótką nazwę ISO, wywodzoną od skrótów proponowanych pełnych nazw.

Pracę nad kolejnymi problemami rozdzielono na podkomitety, co ograniczyło spory. Żywą dyskusję wywołało jeszcze kilka problemów, m.in. statut, oficjalne języki, wielkość składek i siedziba organizacji. Uzgodniono, że ISO będzie miała zgromadzenie ogólne i radę, prezesa, wiceprezesa i skarbnika. Następnie przyjęto język angielski i francuski jako oficjalne, po czym uwzględniono naciski delegatów ZSRR, którzy obiecali dokonywać tłumaczenia i rozprowadzania przetłumaczonej dokumentacji we własnym zakresie i na takich warunkach dopuszczono język rosyjski na równi z dwoma oficjalnymi. Składki uzależniono od liczby ludności oraz potęgi handlowej i gospodarczej kraju. Siedzibę w Genewie wybrano drogą losowania.

Komitet UNSCC zgodził się, aby zaprzestać działania, kiedy ISO zacznie funkcjonować, zaś federacja ISA uznała, że faktycznie zaprzestała działania w 1942 r. i powinna rozwiązać się natychmiast[4].

Działalność

ISO oficjalnie rozpoczęła działalność 23 lutego 1947 r. Wśród członków-założycieli jest Polski Komitet Normalizacyjny.

ISO jest organizacją pozarządową, jej członkowie nie są delegowani przez rządy, pomimo że niektóre organizacje członkowskie znajdują się w strukturach rządowych. Stawia to organizację na szczególnej pozycji pomiędzy sektorami państwowym a prywatnym, szczególnie wobec stowarzyszeń przemysłowych. Każdy kraj reprezentuje z zasady tylko jedna organizacja.

Prace organizacji koordynuje Sekretariat Generalny z siedzibą w Genewie (Szwajcaria). Decyzje strategiczne podejmuje Zgromadzenie Ogólne na corocznych spotkaniach. Trzy razy w roku zbiera się Rada ISO.

Struktura ISO jest wzorowana na strukturze ANSI i DIN. Składa się na nią kilkaset komitetów technicznych i grup roboczych zajmujących się dyskusjami technicznymi oraz Komitet Główny, w którym po jednym głosie mają członkowskie kraje.

Projekty zmian lub projekty nowych norm zwane draftami może składać każda organizacja członkowska. Następnie projekty są dyskutowane w grupach roboczych, w których po uzyskaniu ogólnego konsensusu „draft” zamienia się w „project”, który może uzyskać status oficjalnej normy po tym jak 3/4 członków komitetu głównego zaopiniuje go pozytywnie.

Działalność ISO finansowana jest ze składek członkowskich ustanawianych proporcjonalnie do produktu krajowego brutto. Dodatkowe dochody przynosi sprzedaż norm. ISO wydaje również podręczniki, poradniki, kompendia, oraz periodyki informujące o bieżących i planowanych pracach organizacji.

Respektowanie norm ISO jest dobrowolne. Jako organizacja pozarządowa ISO nie może narzucać, wymuszać ich stosowania. Autorytet organizacji wynika z międzynarodowej reprezentacji, sposobu ustanawiania norm (na zasadzie konsensusu) oraz zrozumienia wpływu normalizacji na ekonomikę.

Członkowie

     członkowie rzeczywiści

     członkowie korespondenci

     członkowie wspierający

     inne miejsca posiadające kod ISO 3166-1, ale niebędące członkami ISO


Członkowie ISO są podzieleni na trzy kategorie według możliwości uczestnictwa w procesie standaryzacji. Prawo głosu mają tylko członkowie kategorii member body (członek rzeczywisty) zaś członkowie kategorii correspondent member (członek korespondent) i subscriber member (członek wspierający) mają status obserwatorów.

Obecnie (styczeń 2019 r.) ISO zrzesza 163 członków: 120 członków rzeczywistych, 39 członków korespondentów i 4 członków wspierających[2].

Normy ISO

ISO ustanawia normy we wszystkich dziedzinach naszego codziennego życia. Od chwili powstania do chwili obecnej (maj 2021 r.) ISO opublikowała ponad 23 800 norm[5].

Przykładowe normy ISO

ISO 1 – 9999

ISO 10000 – 19999

  • ISO 10206 – norma języka Pascal
  • ISO 10646 – uniwersalny zestaw znaków UCS (zaimplementowany jako Unicode)
  • ISO 10957 – International Standard Music Number (ISMN)
  • ISO 13616 – International Bank Account Number (IBAN)
  • ISO 14001 – norma zarządzania środowiskowego
  • ISO 15706 International Standard Audiovisual Number (ISAN)
  • ISO 15707 International Standard Musical Work Code (ISWC)
  • ISO 15836 – norma zestawiająca metadane Dublin Core
  • ISO 15930 – Portable Document Format
  • ISO 17025 – norma kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących
  • ISO 18000 – Bezpieczeństwo i higiena pracy
  • ISO 19115 – norma metadanych dla informacji geoprzestrzennej (Geographic Information Metadata)

ISO 20000 – 29999

  • ISO/IEC 20000 – norma dotycząca zarządzania usługami IT
  • ISO 20671:2019 Ocena marki – Zasady i podstawy
  • ISO 20700:2017 Wytyczne dotyczące usług doradczych w zakresie zarządzania (Management Consultancy Services)
  • ISO 20771:2020 – Tłumaczenie prawnicze – wymagania
  • ISO 22000 – HACCP
  • ISO 22400 – Key Performance Indicators (KPI)
  • ISO 26300 – norma OpenDocument Format
  • ISO/IEC 27001 – norma dotycząca bezpieczeństwa informacji
  • ISO 29500 – Office Open XML

ISO 30000 – 39999

  • ISO 31000:2018 Zarządzanie ryzykiem – wytyczne
  • ISO 37001:2016 Systemy zarządzania przeciwdziałaniem przekupstwu – Wymagania

ISO 40000 – 49999

  • ISO 44001:2017 Systemy zarządzania współpracą biznesową – Wymagania i ramy
  • ISO 45001:2018 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Wymagania wraz z wytycznymi dotyczącymi stosowania

ISO 50000 – 59999

  • ISO 50001:2018 Systemy zarządzania energią – Wymagania wraz z wytycznymi dotyczącymi użytkowania
  • ISO 55000:2014 Zarządzanie aktywami – przegląd, zasady i terminologia
  • ISO 55001:2014 Zarządzanie aktywami – Systemy zarządzania – Wymagania
  • ISO 56000:2020 Zarządzanie innowacjami – podstawy i słownictwo

ISO 60000 – 99999

Przypisy

  1. ↑ How to use the ISO Catalogue. [dostęp 2015-09-02]. (ang. • fr. • ros.).
  2. ↑ a b ISO members. [dostęp 2015-09-02]. (ang. • fr. • ros.).
  3. ↑ ISO – Discover ISO: ISO’s name. ISO. [dostęp 2008-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 grudnia 2010)]. (ang.).
  4. ↑ Willy Kuert: The Founding of ISO. [w:] Friendship Among Equals [on-line]. ISO, 1997. [dostęp 2008-04-04]. (ang.).
  5. ↑ ISO - ICS, ISO [dostęp 2021-05-23] (ang.).
  6. ↑ Informacje szczegółowe o normie PN-ISO/IEC 7812-1:2008. 2005. [dostęp 2012-01-09]. (pol.).
  7. ↑ ISO/IEC 7812-1 Karty identyfikacyjne. Identyfikacja wydawców. System numeracji. 2003-10-20. [dostęp 2012-01-09]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

ISO Members.svg
Członkostwo ISO
ISO Logo (Red square).svg
The current logo of the International Organization for Standardization (ISO).