Michał Borowski (1897–1968)

Michał Borowski

komandor
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1897 Petersburg
Data i miejsce śmierci	21 lipca 1968 Bytom
Przebieg służby
Lata służby	1914 (w PMW od 1919) – 1950
Siły zbrojne	MW Imperium Rosyjskiego  Marynarka Wojenna (II RP) Polska Marynarka Wojenna  Marynarka Wojenna (PRL)
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa
Odznaczenia

Michał Borowski (ur. 23 grudnia 1896^?/ 4 stycznia 1897 w Petersburgu, zm. 21 lipca 1968 w Bytomiu) – komandor Polskiej Marynarki Wojennej, uczestnik obu wojen światowych.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Michał Borowski urodził się jako syn Grzegorza i Jadwigi z Korwin-Szymanowskich. Jego ojciec był podpułkownikiem rosyjskiej Marynarki Wojennej, inżynierem-mechanikiem budującym maszyny okrętowe. Starszymi braćmi Michała byli Jan, późniejszy profesor architektury na Politechnice Gdańskiej oraz Wacław, późniejszy profesor ekonomii w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni.

Ukończył pięć klas Gimnazjum im. Maja w Petersburgu (1906–1911), a następnie został przyjęty do Korpusu Morskiego, gdzie ukończył szkołę średnią (1911–1914) i wyższą (1914–1916)^[1].

Służba wojskowa w Rosji

Rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego 15 września 1914. Po ukończeniu studiów w Korpusie Morskim 27 lipca 1916 został okrętowym gardemarinem, a 30 lipca tego roku otrzymał awans na stopień miczmana. Służył we Flocie Bałtyckiej na stawiaczu min „Narowa” jako komendant kompanii, oficer artylerii i rewizor. Po rewolucji październikowej Borowski był jednym z trzech delegatów załogi do miejscowej rady delegatów robotniczych i żołnierskich. Do maja 1918 był drugim pomocnikiem dowódcy okrętu, a następnie uzyskał zwolnienie z marynarki i nielegalnie przedostał się do Polski^[2].

Służba wojskowa w II Rzeczypospolitej

W 1918 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej. Jednak od marca 1919 służył w Wojsku Polskim, gdzie został zweryfikowany 11 marca w stopniu porucznika marynarki. Został skierowany do obsady portu wojennego Modlin. W wojnie bolszewickiej walczył jako dowódca 1 kompanii II batalionu Pułku Morskiego. Po zakończeniu walk pełnił obowiązki dowódcy II batalionu Pułku Morskiego (w październiku i grudniu 1920). 22 czerwca 1921 został odznaczony Krzyżem Walecznych za męstwo podczas walk na froncie.

12 lutego 1921 otrzymał awans na stopień kapitana marynarki. Od 1 marca 1921 do października 1922 dowodził trałowcem „Mewa”^[3]. Od 15 września 1922 był wykładowcą nauk morskich oraz nawigacji, locji i meteorologii w Oficerskiej Szkole marynarki Wojennej w Toruniu.

Od 1 czerwca 1924 do 1 września 1925 dowodził torpedowcem „Mazur”, następnie od lipca 1925 do 1926 kanonierką „General Haller”, a od 26 kwietnia 1926 do 2 sierpnia 1928 torpedowcem „Ślązak”^[4].

Od października 1929 do lipca 1930 był szkolony w zakresie broni podwodnej we francuskiej École des Officiers torpilleurs, a następnie pracował na różnych stanowiskach w Kierownictwie Marynarki Wojennej w Warszawie. Tam zastał go wybuch II wojny światowej. Od 1 stycznia 1931 nosił stopień komandora podporucznika.

5 września 1939 wraz z personelem Kierownictwa Marynarki Wojennej pod komendą kontradmirała Xawerego Czernickiego do Pińska, a następnie Brodów. Został aresztowany przez Armię Czerwoną, a listopadzie 1939 przedostał się przez Litwę do Francji^[5].

W okresie międzywojennym został odznaczony Krzyżem Walecznych, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 oraz Srebrnym i Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.

Służba w PSZ na Zachodzie

Borowski zgłosił się do Kierownictwa Marynarki Wojennej w Paryżu 15 grudnia 1939. 7 stycznia 1940 otrzymał przydział jako komendant wojskowy na „SS Warszawa”, który przewoził polskich uchodźców, a także służył jako transportowiec wojskowy; kapitanem „Warszawy” był wówczas Tadeusz Meissner. M.in. woził wówczas uzupełnienia dla Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich walczącej pod Tobrukiem, a także pływał w konwojach. Pełnił funkcję komendanta wojskowego „Warszawy” do 2 września 1941. W lipcu tego roku wniósł o obniżenie mu stopnia wojskowego, by mógł służyć na okręcie wojennym. 21 sierpnia tego roku obniżono mu stopień do kapitana marynarki, a od 3 września był oficerem broni podwodnej na niszczycielu „Garland”, a od 28 lutego 1942 do 31 maja tego roku p.o. zastępcy dowódcy. Brał na nim udział w walkach na Morzu Śródziemnym oraz w konwojach. Podczas eskorty konwoju PQ-16 w maju 1942 został poważnie ranny w lewe oko i w brzuch. Przebywał w szpitalu w Murmańsku, a następnie w Wielkiej Brytanii^[6].

Swoje wspomnienia z tego okresu opisał w książce Od Tobruku do Murmańska wydanej w 1966 przez Instytut Wydawniczy „Pax”.

1 czerwca 1942 został mu przywrócony stopień komandora podporucznika. 14 września tego roku otrzymał po raz drugi Krzyż Walecznych za męstwo okazane w maju w akcjach w obronie konwoju PQ-16. Po zakończeniu rekonwalescencji był kierownikiem Bazy Zaopatrzenia w Devonport od 15 września 1942 do 11 stycznia 1943, a następnie pełnił różne funkcje w Kierownictwie Marynarki Wojennej. 3 maja 1942 został awansowany do stopnia komandora porucznika. 22 czerwca 1947 powrócił do Polski^[7].

Podczas służby w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie otrzymał Krzyż Walecznych, Medal Morski z pojedynczym okuciem, a także odznaczenia brytyjskie: 1939–1945 Star, Africa Star, Atlantic Star i Defence Medal.

Służba w powojennej Polsce

Po powrocie do kraju kmdr por. Michał Borowski zgłosił się do służby wojskowej i 27 września 1947 został powołany. jego stopień został zweryfikowany 8 października 1947 ze starszeństwem od 3 maja 1943. Od 2 października 1947 do 16 stycznia 1949 był komendantem Szkoły Specjalistów Morskich w Ustce. Od 16 stycznia do 12 grudnia był kierownikiem Zakładów Broni Podwodnej w Gdyni, a od 13 grudnia 1949 do 22 września 1950 p.o. szefa broni podwodnej Marynarki Wojennej. 22 września 1950 został przeniesiony w stan spoczynku z uwagi na stan zdrowia^[8].

Ostatnie lata

Od 1950 do 1952 pracował w Wojewódzkich Zakładach Handlu Obuwiem w Gdańsku. W czerwcu 1952 został przymusowo wysiedlony z powodów politycznych z Gdyni, stracił wówczas pracę i mieszkanie. Był zmuszony zamieszkać u córki w Bytomiu. Pracował w księgarni w Katowicach. Od 1958 przebywał na rencie. 9 września 1966 został awansowany na stopień komandora w stanie spoczynku. W 1967 został odznaczony radzieckim Orderem Czerwonej Gwiazdy, a w 1968 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski

Zmarł 22 lipca 1968 w Bytomiu i tam został pochowany. 12 lutego 1998 staraniem córki jego prochy zostały przeniesione na Cmentarz Marynarki Wojennej w Gdyni^[9].

Grób kmdra Michała Borowskiego na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni

Ten sam grób po zmianie nagrobka (po lewej)

Publikacje i relacje Michała Borowskiego zostały wydane w 2007 jako jego Wspomnienia przez Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Awanse

• porucznik marynarki – 11 marca 1919
• kapitan marynarki – 12 lutego 1921
• komandor podporucznik – 1 stycznia 1931
• komandor porucznik – 3 maja 1943
• komandor (w stanie spoczynku) – 9 września 1966

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1968)
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Medal Morski
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[10]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[11]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR, 1967)
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania)
• Gwiazda Afryki (Wielka Brytania)
• Gwiazda Atlantyku (Wielka Brytania)
• Medal Obrony (Wielka Brytania)

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Kudela, Walter Pater: Komandor Michał Borowski (1897–1968). W: Michał Borowski: Wspomnienia. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej, 2007, s. 14–39. ISBN 978-83-88698-01-9.