Michał Gałązka

Michał Gałązka

płk Michał Gałązka (przed 1932)
pułkownik
Data i miejsce urodzenia	9 września 1893 Trzetrzewina
Data i miejsce śmierci	13 maja 1972 Springfield
Przebieg służby
Lata służby	1914–1946
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Grupa Artylerii Armia „Modlin”
Stanowiska	dowódca grupy artylerii dowódca artylerii armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Szef sztabu 14 DP mjr Jan Kobylański żegna na dworcu wieloletniego dowódcę 14 pal płk. Michała Gałązkę, nowo mianowanego dowódcę 1 grupy artylerii.

Michał Gałązka (ur. 9 września 1893 w Trzetrzewinie, zm. 13 maja 1972 w Springfield) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, mianowany przez władze RP na uchodźstwie honorowym generałem brygady.

Życiorys

Michał Gałązka urodził się 9 września 1893 roku w Trzetrzewinie, w rodzinie Józefa i Marii z Leśniaków. Ukończył I Gimnazjum w Nowym Sączu^[1], a następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został członkiem Związku Strzeleckiego „Strzelec”.

W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był szeregowcem w 3 pułku piechoty, a później podoficerem i oficerem w 1 pułku artylerii. W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, jako poddany austriacki wcielony został do cesarskiej i królewskiej Armii. Dostał się do niewoli rosyjskiej. W kwietniu 1918 roku, po zwolnieniu z niewoli, wstąpił do Legii Oficerskiej I Korpusu Polskiego w Rosji. Po kapitulacji korpusu, od czerwca do lipca działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, a następnie podjął próbę dotarcia do polskich oddziałów w Murmańsku. 13 lipca 1918 roku, w Petersburgu, został uwięziony przez bolszewików. Ocalił życie uciekając 24 listopada 1918 roku z więziennego szpitala.

13 grudnia 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego, mianowany podporucznikiem, i przydzielony do Inspektoratu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W lutym 1919 roku został dowódcą baterii w 1 pułku artylerii górskiej. W marcu 1920 roku przeniesiony został do 1 pułku artylerii polowej Legionów na równorzędne stanowisko. Następnie, w tej samej jednostce, pełnił obowiązki dowódcy dywizjonu. 31 marca 1924 roku awansował do stopnia majora, a z dniem 1 lipca tego roku został przesunięty na stanowisko kwatermistrza pułku^[2]. 12 listopada 1925 roku został przesunięty na stanowisko dowódcy I dywizjonu^[3]. W czerwcu 1927 roku wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 6 pułku artylerii polowej w Krakowie^[4]. 23 stycznia 1929 roku awansował do stopnia podpułkownika. W styczniu 1930 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy 14 Wielkopolskiego pułku artylerii polowej w Poznaniu^[5]. 10 grudnia 1931 roku awansował do stopnia pułkownika. Od maja 1936 roku do 1939 roku dowodził 1 Grupą Artylerii w Warszawie^[6].

W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w dowództwie Armii „Modlin” zajmując stanowisko dowódcy artylerii. Po zakończeniu walk, przez Węgry, dostał się do Francji. Od marca do czerwca 1940 roku był komendantem Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Châteaubriant. Po ewakuacji na Wyspy Brytyjskie objął dowództwo 7 dywizjonu artylerii lekkiej, a następnie dowództwo artylerii 7 Brygady Kadrowej Strzelców. Po rozformowaniu brygady otrzymał przydział do Centrum Wyszkolenia Artylerii na stanowisko zastępcy komendanta, którym był wówczas gen. bryg. Otton Krzisch. W kwietniu 1942 roku wysłany został na Bliski Wschód, gdzie w czerwcu objął dowództwo artylerii 4 Dywizji Strzelców. W październiku 1942 roku został dowódcą artylerii 5 Kresowej Dywizji Piechoty. We wrześniu 1943 roku w Tel Awiwie wraz ze swoim szefem sztabu, ppłk. Julianem Królikiewiczem doznał ciężkich obrażeń ciała w następstwie wypadku drogowego. Ewakuowany do Wielkiej Brytanii, pozostawał w Ośrodku Zapasowym Artylerii. W grudniu 1944 roku objął stanowisko szefa artylerii w Dowództwie Jednostek Wojska w Wielkiej Brytanii i sprawował je do września 1946 roku^[6]. Po demobilizacji osiedlił się w Szkocji, a w 1954 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Zmarł 13 maja 1972 roku w Springfield, w stanie Massachusetts. Urna z jego prochami złożona została w kwaterze legionowej Nowego Cmentarza w Zakopanem.

Prezydent RP na Uchodźstwie August Zaleski mianował go honorowym generałem brygady^[7][8]. Zgodnie z art. 4 § 2 dekretu Prezydenta RP z dnia 12 marca 1937 roku o służbie wojskowej oficerów, osoby nie będące obywatelami państwa polskiego można mianować wyjątkowo oficerami w stopniach honorowych bądź też przyjmować do służby w wojsku i marynarce wojennej w charakterze oficerów kontraktowych. Osoby mianowane oficerami w stopniach honorowych lub przyjęte do służby w charakterze oficerów kontraktowych nie nabywały przez to obywatelstwa polskiego. Oficerowie w stopniach honorowych stanowili odrębną grupę oficerów ze względu na szczególny stosunek do służby wojskowej. W czasie pokoju oficerów w stopniach honorowych, do generała broni (admirała) włącznie, mianował Prezydent RP, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, a w czasie wojny – Naczelny Wódz. Warunki mianowania oficerów w stopniach honorowych miał ustalić Prezydent RP. Z treści cytowanego przepisu wynika, że Michał Gałązka w chwili mianowania go generałem nie posiadał obywatelstwa polskiego.

Awanse

• chorąży – 1 listopada 1916 roku
• podporucznik – 13 grudnia 1918 roku ze starszeństwem z dniem 1 marca 1918 roku w artylerii
• porucznik –
• kapitan – zweryfikowany 3 maja 1922 roku ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów artylerii
• major – 31 marca 1924 roku ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 16. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• podpułkownik – 23 stycznia 1929 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• pułkownik – 10 grudnia 1931 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• honorowy generał brygady – 15 sierpnia 1962 roku

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 2712
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (9 listopada 1931)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[10]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[11]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 marca 1936^[12], 18 lutego 1939^[13])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka „Za wierną służbę”^[11]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[11]

Upamiętnienie

Michał Gałązka jest patronem Szkoły Podstawowej w rodzinnej Trzetrzewinie.

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Michał Gałązka – patron Szkoły Podstawowej w Trzetrzewinie
• Jerzy Giza. Generałowie z Sądecczyzny rodem. „Almanach Sądecki”. Nr 2(7), s. 34–46, 1994. Nowy Sącz: Stowarzyszenie „Civitas Christiana”. [dostęp 2015-08-08]. 
• Henryk SzewczykH.S. Jerzy Leśniak Henryk SzewczykH.S., Bóg, Honor, Ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej, Nowy Sącz - Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 80–81, ISBN 978-83-7629-075-1, OCLC 750507186 .