Michał Grobelski

Michał Grobelski
pseud. „Doktor Zygmunt”
Data i miejsce urodzenia31 sierpnia 1889
Batkowo
Data i miejsce śmierci26 stycznia 1971
Bydgoszcz
Specjalność: chirurgia-ortopedia
Alma MaterUniwersytet Poznański (1923)
Doktoratlata 20. XX w. (?)
Uniwersytet Poznański (?)
praca naukowa, dydaktyczna i kliniczna
UniwersytetPoznański
ZakładOrtopedyczny im. Gąsiorowskiego w Poznaniu

Michał Grobelski, pseud. „Doktor Zygmunt” (ur. 31 sierpnia 1889 w Batkowie, pow. Inowrocław[1], zm. 26 stycznia 1971 w Bydgoszczy) – polski lekarz-ortopeda, jeden z twórców Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, lekarz wojskowy w czasie powstania wielkopolskiego, wojny polsko-bolszewickiej, III powstania śląskiego i powstania warszawskiego[2][3].

Życiorys

Urodził się w roku 1889. Pochodził z Kujaw. Stanisław Iwankiewicz napisał o nim[a]: „… po kądzieli ostatni Piastowicz kujawski, pan na Kaczkowie i rodowym Gniewkowie” (zob. też Władcy Kujaw, Księstwo inowrocławskie, Zabytki w Gniewkowie)[4][5][6].

Po studiach medycznych pracował w dziedzinie ortopedii pod kierunkiem prof. Ireneusza Wierzejewskiego[2][7]. Do grona bezpośrednich wychowanków profesora – pierwszych członków prężnej poznańskiej szkoły naukowej – należeli, poza Michałem Grobelskim, Wiktor Dega, Franciszek Raszeja, Józef Wolszczan (1900–1946) – przyszły twórca Kliniki Ortopedycznej we Wrocławiu[8] i Henryk Cetkowski (1883–1955) – po II wojnie światowej kierownik oddziału ortopedycznego w Gdyni[9][10].

Po utworzeniu przez prof. Ireneusza Wierzejewskiego pierwszej w Polsce Katedry Ortopedii w Uniwersytecie Poznańskim (1923) dr Michał Grobelski – uważany za znakomitego operatora – był zastępcą prof. Wierzejewskiego (prymariuszem) w Poznańskim Zakładzie Ortopedycznym im. Gąsiorowskiego (zob. ul. Gąsiorowskich), pełniącym funkcje polikliniki. Zakład liczył w roku 1923 ok. 60 łóżek[11]; należał do towarzystwa „Charitas”[2][7][11][9].

Pierwszymi asystentami dr Grobelskiego w tym Zakładzie byli Franciszek Raszeja i Wiktor Dega[11] (przyszły wychowawca kolejnych pokoleń „rodziny ortopedycznej”[9][10]). Asystenci opiekowali się własnymi oddziałami chorych. m.in. prowadzili historie choroby i proponowali sposób leczenia. Początkowo tylko asystowali przy operacjach wykonywanych przez prof. Wierzejewskiego lub dr Grobelskiego, a następnie byli dopuszczani do samodzielnego wykonywania kolejnych zabiegów o rosnącym stopniu trudności[11]. Prof. Dega napisał w roku 1985 m.in.[11]:

Prof. Wierzejewski był nadzwyczajny jako szef. Nie hamował nas w naszej pracy, był wyrozumiały i pełen życzliwości,… […] Dr Grobelski spełniał swe zadania wzorowo, starannie i z wielkim poczuciem sprawiedliwości. Kol. Raszeja był doskonałym współtowarzyszem pracy. […] …nasza współpraca układała się idealnie.

Prof. Ireneusz Wierzejewski i jego wychowankowie – Michał Grobelski, Franciszek Raszeja, Wiktor Dega i Henryk Cetkowski – byli członkami-założycielami Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, którego akt erekcyjny podpisali 10 listopada 1928. Uczestniczyli również w pierwszym Zjeździe Towarzystwa (Poznań, 17 listopada 1928), na którym Ireneusz Wierzejewski został wybrany na pierwszego prezesa PTOiTr[2][7].

Poza działalnością ściśle lekarską Michał Grobelski zajmował się m.in. problemami organizacji opieki nad chorymi dziećmi w Polsce; opublikował np. pracę „Kilka uwag o rozwoju i stanie opieki nad dzieckiem ułomnem zagranicą i u nas”[12]. W Zakładzie Ortopedycznym, borykającym się z trudnościami finansowymi z powodu dewaluacji po I wojnie światowej, był też odpowiedzialny za gospodarkę finansową i administracyjną; zabiegał o gospodarczą samowystarczalność placówki[11].

Jako lekarz wojskowy pomagał rannym w czasie bitew[3]:

W czasie powstania warszawskiego Michał Grobelski był komendantem punktu opatrunkowego przy ul. Kruczej 12[4]. Po upadku powstania warszawskiego dr Michał Grobelski (w stopniu majora) znalazł się w polskim szpitalu wojskowym w Zeithain, w Stalagu IV-B/H. Do Zeithain przewieziono ok. 1,4 tys. żołnierzy Armii Krajowej, w tym rannych i chorych oraz personel różnych szpitali warszawskich. Naczelnym chirurgiem obozowego szpitala został ppłk dr Tadeusz Bętkowski, a mjr dr Michał Grobelski był konsultantem-ortopedą[13]. Poziom zorganizowanego leczenia budził podziw niemieckich chirurgów, przyjeżdżających z Drezna[14].

Po II wojnie światowej Michał Grobelski został kierownikiem Oddziału Ortopedii w Szpitalu Wojewódzkim w Bydgoszczy[b], który Wiktor Dega utworzył w roku 1937. Objął stanowisko zajmowane przez prof. Degę do chwili mobilizacji (koniec sierpnia 1939)[c][9][10]. Zmarł w Bydgoszczy 26 stycznia 1971 roku.

Uwagi

  1. ↑ Po upadku powstania warszawskiego Stanisław Iwankiewicz przebywał z Michałem Grobelskim w obozie jenieckim – Stalagu w Zeithain. Podając w swoich wspomnieniach informację o pochodzeniu mjr. dr. Michała Grobelskiego wyjaśnił: „…o czym dowiedziałem się od niego już w obozie.”
  2. ↑ Szpital Wojewódzki w Bydgoszczy włączono w roku 1985 do Akademii Medycznej.
  3. ↑ W czasie II wojny światowej Wiktor Dega przebywał w Warszawie, a po zakończeniu wojny wrócił do Poznania.

Przypisy

  1. ↑ Archiwum Państwowe w Poznaniu, e-kartoteka, e-kartoteka.net [dostęp 2020-02-09].
  2. ↑ a b c d Da­mian Kusz, Woj­cie­ch Mar­czyń­ski, An­drze­j No­wa­kow­ski: Historia Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego (pol.). W: Strona internetowa PTOiTr [on-line]. ptoitr.pl. [dostęp 2016-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-31)].
  3. ↑ a b 26 styczeń: W Bydgoszczy zmarł dr Michał Grobelski (ur. 1889). W: Kalendarium kujawskie > styczeń [on-line]. www.inowroclaw.info.pl. [dostęp 2013-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-03)].
  4. ↑ a b Stanisław Iwankiewicz: Polski szpital wojskowy w Zeithain (pol.). www.tlw.waw.pl. [dostęp 2013-09-29].
  5. ↑ Kaczkowo 1939–1945 (Zespół:dworski z XIX w, nr rej.: A/1162/1–2 z 15.06.1985) (pol.). W: Katalog zabytków [on-line]. www.polskiezabytki.pl. [dostęp 2013-09-29].
  6. ↑ Gniewkowo ( gm. Gniewkowo, pow. inowrocławski, kujawsko-pomorskie) (pol.). W: Katalog zabytków [on-line]. www.polskiezabytki.pl. [dostęp 2013-09-29].
  7. ↑ a b c Damian Kusz i wsp.: 100 lat Ortopedii Polskiej (Dni Ortopedyczne, Poznań). W: XVIII Polsko-Niemieckie Sympozjum Chirurgów Urazowych i Ortopedów, Poznań [on-line]. 100-latortopedii.pl/, 20-22 czerwca 2013. [dostęp 2016-01-04].
  8. ↑ Józef Wolszczan, founder of the 1st Orthopedic Clinic in Silesia (ang.). W: Chirurgia narzadów ruchu i ortopedia polska 41:6 [on-line]. www.unboundmedicine.com, 1976. s. 725–729. [dostęp 2013-09-29].
  9. ↑ a b c d Mariusz Lubecki: Rehabilitacja medyczna w Polsce przed rokiem 1950. Profesor Ireneusz Wierzejewski oraz jego uczniowie – Franciszek Raszeja i Wiktor Dega (pol.). W: Hygeia Public Health 46(3) [on-line]. www.h-ph.pl, 2011. s. 396–400. [dostęp 2013-09-29].
  10. ↑ a b c Mariusz Lubecki: Rola ośrodków rehabilitacyjno-ortopedycznych w polski modelu rehabilitacji medycznej w drugiej połowie XX wieku (pol.). W: Rozprawa doktorska, [on-line]. Uniwersytet Medycznyw Poznaniu, 2010. [dostęp 2013-09-30].
  11. ↑ a b c d e f Wiktor Dega: Zapiski do autobiografii (cz. 1). Moja droga życiowa do wiedzy i zawodu (pol.). W: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki r.29 z. 2 [on-line]. www.wiw.pl, 1985. s. 259–322. [dostęp 2013-09-30].
  12. ↑ Michał Grobelski: Kilka uwag o rozwoju i stanie opieki nad dzieckiem ułomnem zagranicą i u nas (pol.). Ossowski, 1930. [dostęp 2013-09-30].
  13. ↑ a b Fotografia z Polskiego Szpitala Wojskowego w saksońskim Zeithain. Lekarze w baraku 14. Na pryczy dr Zdzisław Januszewski. Stoją od lewej: por. Jan Sawczuk „Knihinicki Jan”, płk dr Leon Strehl „Feliks”, NN, dr Mieczysław Zapolski, dr Marian Kwiatkowski, sanitariusz Józef Osipowicz. Siedzą: dr Stanisław Manczarski, mjr dr Tadeusz Kawecki „Lwowicz”, mjr dr Jan Durko „Dunin”, mjr dr Michał Grobelski „Doktor Zygmunt” (pol.). W: Muzeum Powstania Warszawskiego [on-line]. www.1944.pl/galerie. [dostęp 2013-09-30].
  14. ↑ Polacy i inni jeńcy (pol.). W: Strona internetowa Miejsca Pamięci Ehrenhain Zeithain [on-line]. pl.stsg.de. [dostęp 2013-09-30].