Michał III z Anchialos

Michał III

Μιχαὴλ Γ'

(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5 Pieczęć Michała III
Kraj działania	Cesarstwo Bizantyńskie
Data śmierci	marzec 1178
Patriarcha Konstantynopola
Okres sprawowania	1170–1177/1178(?)
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Wybór patriarchy	1170

Michał III z Anchialos, gr. Μιχαὴλ Γ', Michaēl III (zm. w marcu 1178) – patriarcha Konstantynopola w latach 1170–1177/1178(?).

Życiorys

Przed objęciem urzędu patriarchy Michał zajmował stanowiska referendariosa, epi tou sakelliou, protekdikosa, a wreszcie hýpatosa ton philosóphōn (ὕπατος τῶν φιλοσόφων, „szefa filozofów”)^[1]. Jako kierownik wydziału filozoficznego potępiał neoplatoników i zalecał jako antidotum studia nad pracami przyrodniczymi Arystotelesa^[2].

Na początku swego urzędowania Michał III był zmuszony interweniować w sporze chrystologicznym. W 1170 r. zwołał synod, który potępił Konstantyna z Kerkyry i jego zwolennika, Jana Irenika jako kryptomonofizytów. Obaj, za Demetriuszem z Lampi, odmawiali zastosowania zdania z J 14, 28 (Ojciec większy jest ode Mnie) do rozróżnienia między boskością a człowieczeństwem Chrystusa. Uważali oni, że tekst ten opisywał cechy Trójcy Świętej, w której ojcostwo było z definicji „większe” od synostwa. Twierdzili, że człowieczeństwo Chrystusa jest przebóstwione i jest całkowicie „jednym” z boskością, a może być odróżnione od Jego boskości, zgodnie z postanowieniami soboru z 553 r., jedynie „w naszym umyśle”. Dlatego nie może być w żaden sposób „mniejsze” od boskości. Kierowany przez Michała III synod odrzucił ten pogląd i potwierdził raz jeszcze decyzje soborów chalcedońskiego i konstantynopolitańskiego II, głosząc, że boskość Jezusa jest hipostatycznie zjednoczona z Jego realnym i aktywnym człowieczeństwem, „stworzonym, dającym się opisać i śmiertelnym". Od takiego człowieczeństwa boskość jest na pewno „większa”^[3].

Z inicjatywy Michała III podjętej wspólnie z cesarzem, Teodor Balsamon dokonał uzgodnienia prawodawstwa kościelnego i cesarskiego^[4].

Zachowała się częściowo korespondencja Michała III z cesarzem Manuelem I^[5]. Inne dokumenty przypisywane Michałowi III, w tym korespondencja z papieżem Aleksandrem III, są XIII-wiecznymi apokryfami, przypisanymi temu patriarsze^[6]. Michał III był opiekunem młodego Michała Choniaty, który napisał, zachowane enkomium ku jego czci^[7]. Michał III zmarł w marcu 1178 r.^[a][8]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Venance Grumel, « La chronologie des patriarches de Constantinople de 1111 à 1206 », W: Études byzantines, tom 1, 1943, ss. 250–270.
• J.M. Hussey: The Orthodoox Church in the Byzantine Empire. Oxford: University Press, 1986.
• Alexander Kazhdan: Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: University Press, 1991. ISBN 978-0-19-504652-6.
• Paul Magdalino: The Empire of Manuel Komnenos. Cambridge: University Press, 1993.
• John Meyendorff: Teologia bizantyjska. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. ISBN 83-211-0451-7.