Michał Krupa

Michał Krupa ps. Pułkownik, Wierzba (ur. 26 września 1920 w Kuryłówce, zm. 24 sierpnia 1972 w Ulanowie) – żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Życiorys

Pomnik Partyzanci w Bostonie

Urodził się jako syn Piotra (listonosza, zm. w 1935) i Marii, z domu Staroń (zm. w 1970). Był najstarszy z ich czworga dzieci. Miał siostrę Stefanię ps. Perełka, brata Stanisława i siostrę Marię. Po tragicznej śmierci ojca Michał Krupa był głównym żywicielem i opiekunem rodziny, pracował jako drwal w Nadleśnictwie Brzyska Wola. W 1941 ukraińska policja wraz z Niemcami okradła i spaliła zabudowania Krupów w Kuryłówce. Kilka dni później nieobecny podczas tego aktu Michał zabił siekierą jednego ze sprawców, ukraińskiego policjanta. Od tego czasu Krupa był poszukiwany przez Gestapo i Ukraińców. Rozpoczął działalność w konspiracji, w ramach Narodowej Organizacji Wojskowej został członkiem Oddziału Partyzanckiego NOW-AK „Ojca Jana”, którym dowodził Franciszek Przysiężniak. Był specjalistą w posługiwaniu się ręcznym karabinem maszynowym. W oddziale służył do czasu jego rozbicia przez Niemców 27 grudnia 1943 pod Grabą, po czym odszedł z oddziału wraz Józefem Zadzierskim ps. Wołyniak i został żołnierzem utworzonej przez niego w okolicach Leżajska nowej jednostki partyzanckiej – oddziału dyspozycyjnego Komendy Okręgu Rzeszów NOW – operującej na obszarze Zasania.

Po nadejściu frontu wschodniego nadal pozostał w podziemiu, brał udział w bitwie pod Kuryłówką 7 maja 1945. Michał Krupa pozostawał w oddziale „Wołyniaka” i uczestniczył w walkach partyzanckich z sowietami, kolaborantami i UPA (wraz z nim w oddziale był jego szwagier, mąż Stefanii, Aleksander Pityński). Po samobójczej śmierci dowódcy Józefa Zadzierskiego 29 grudnia 1946 dokonał jego pochówku na cmentarzu w Tarnawcu, obok grobu swojego ojca. Następnie służył pod komendą Adama Kusza ps. Garbaty, walcząc z komunistami; oddział został otoczony i rozbity 15 sierpnia 1950 koło Gerlachów, zaś Michał Krupa był jednym z trzech partyzantów, którzy przebili się przez trzy pierścienie okrążenia pacyfikatorów. Później prowadził faktycznie samodzielną działalność partyzancką, w tym czasie ukrywając się w stodołach, bunkrach. Wówczas prześladowana była rodzina Pityńskich w związku z poszukiwaniem Michała Krupy przez służby PRL.

Pod koniec lat 50. m.in. członkowie tej rodziny, w tym Aleksander oraz syn jego i Stefanii, Andrzej, udzielali Michałowi Krupie wsparcia i zaopatrzenia.

Michał Krupa został aresztowany 11 lutego 1959 przez służby komunistyczne w wyniku obławy we wsi Kulno. Opis tego znajduje się w jednym z rozdziałów książki Czas gorących serc (praca zbiorowa: Czas gorących serc. Wybór i opracowanie redakcyjne Adam Socha. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00678-9.). „Pułkownik” poddał się dobrowolnie, a jego pobyt miał zostać ustalony w wyniku zdrady (informator miał zostać później zlikwidowany przez współpracowników Krupy). Pod koniec 1959 został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. W wyniku amnestii z 1952 i 1956 wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z 30 listopada 1959 kara została złagodzona do 15 lat pozbawienia wolności. Karę odbywał w Strzelcach Opolskich. Wyszedł na wolność w 1965, po czym zamieszkał z rodziną Pityńskich w Ulanowie.

Po odzyskaniu wolności ożenił się z Janiną Tarnawską, która pochodziła z Wólki Tanewskiej. Pracował w gospodarstwie rodzinnym.

Zmarł 24 sierpnia 1972. Został pochowany na cmentarzu w Ulanowie.

Wyrok skazujący Michała Krupę wydany w okresie PRL nie został unieważniony; postanowieniem sądu w Przemyślu postępowanie w tej sprawie zostało umorzone w 1995 z uwagi na śmierć wnioskującej, Janiny Krupy.

Postać Michała Krupy została przedstawiona jako jedna z pięciu (jako czwarta od lewej) w monumentalnym pomniku Partyzanci w Bostonie, stworzonym w 1979 przez Andrzeja Pityńskiego i odsłoniętego w 1983 w Bostonie^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Ostatni niezłomni. rp.pl, 17 grudnia 2007. [dostęp 2014-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 listopada 2014)].
• „Partyzanci” Andrzeja Pityńskiego. dziennik.com, 2012-02-29. [dostęp 2014-11-05].
• Michał Krupa „Wierzba”. solidarni.waw.pl. [dostęp 2014-11-05].
• Ostatni komendanci, ostatni żołnierze 1951–1963 – Michał Krupa „Wierzba”. prezydent.pl. [dostęp 2014-11-05].
• Także walczę – moją bronią jest sztuka. W: Kajetan Rajski: Wilczęta. Rozmowy z dziećmi Żołnierzy Wyklętych. Warszawa: Pro Patria, 2014, s. 83–116. ISBN 978-83-939007-1-8.