Michał Leszczyński (malarz)

Michał Antoni Leszczyński
Data i miejsce urodzenia26 marca 1906
Dolina, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci21 grudnia 1972
Montego Bay, Jamajka
Zawód, zajęcieKapitan żeglugi wielkiej, malarz marynista

Michał Antoni Leszczyński herbu Korczaka, ang. Michael Lester (ur. 26 marca 1906 w Dolinie, zm. 21 grudnia 1972 w Montego Bay) – polski malarz marynista, kapitan Marynarki Handlowej.

Życiorys

Urodził się 26 marca 1906[1] w Dolinie[2]. Był wnukiem Franciszka Leszczyńskiego i Leopoldyny z domu Walter oraz synem Franciszka (c. k. urzędnik samorządowy) i Eleonory z domu Walter[3][4][5][a]. Miał dwie siostry: Ludmiłę (1907-1983[6], żona prof. Władysława Schwarzenberg-Czernego) i Helenę (1909-1988[7], po mężu Niemczynowicz, zamieszkująca w Gdańsku-Oliwie)[2]. Wpływ na jego zainteresowanie malarstwem miała matka, także malarka[2]. Po śmierci ojca (ok. 1932 wraz z rodziną zamieszkał w Sanoku, wpierw poniżej zamku królewskiego, następnie przy ulicy Płowieckiej (obecnie dzielnica Zatorze)[8].

Od 1924 kształcił się w Szkole Morskiej w Tczewie[2], gdzie ukończył naukę w 1928[9]. Według wspomnień i książek Karola Olgierda Borchardta, była tam nazywany przez kolegów przezwiskiem „Pigłu”; oprócz ujawnionego już talentu plastycznego i malarskeigo, grał na skrzypcach, fortepianie, dyrygował orkiestrą szkolną, znał języki: angielski, francuski i niemiecki, oraz świetnie fechtował[9][2][10]. Uczył się w Konserwatorium w Warszawie[2]. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem profesorów Józefa Mehoffera i Kazimierza Sichulskiego[9][2].

Następnie jako marynarz praktykował na francuskich statkach linii Chargeurs Réunis[9] w okolice Indochin[2] i jako pierwszy oficer na jachcie Zawisza Czarny[2]. Na początku lat 30. pracował jako pilot portowy w Gdyni[9][2]. Jego zamiłowaniem było malowanie żaglowców i służba na nich. W latach 30. pływał na szkunerze Elemka[11]. W 1937 został kapitanem polskiego handlowego szkunera „Orion”[2]. Po odbyciu pierwszego rejsu do Wielkiej Brytanii, statek został zatrzymany w Londynie za długi armatora[12]. Leszczyński wówczas zasłynął w Wielkiej Brytanii jako malarz marynista[12]. M.in. jego wystawę w Londynie otwierał Bernard Shaw[2]. W latach 30. osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie ożenił się z Angielką Peggy[2]. Michał Leszczyński napisał w Anglii dwa podręczniki malarstwa: „How to draw sail & sea” (1944) i „Marine Perspective” (1949). Anglicy pisali o nim: „Michał Leszczyński nas, Anglików uczy jak malować morze i żaglowce„ i nazywali drugim Josephem Conradem. Pływał także na statku „Maud Mary”[2].

Podczas II wojny światowej pływał na tzw. „statkach-pułapkach” (ang. „Q-ships”), używanych do zwalczania niemieckich okrętów podwodnych[11]. Był organizatorem i przewodniczącym Związku Oficerów Polskiej Marynarki Handlowej w Anglii, występującego wobec władz brytyjskich[13][11]. W kwietniu 1941 został kapitanem starego żaglowca „Garlandstone”, eksploatowanego od grudnia 1941 w ramach zorganizowanego przez siebie towarzystwa żeglugowego Garland Shipping Company Ltd[13][2]. Pływał na nim w rejsach handlowych między Anglią a Irlandią do 1943 roku, kiedy towarzystwo splajtowało[13]. Tuż po wojnie, w grudniu 1945 jako pierwszy oficer statku „Poznań” powrócił do Polski[14]. Został kapitanem parowca „Rataj”, jednak po odbyciu dwóch rejsów wyjechał znów do Anglii, gdzie pozostała jego żona, po czym nadal malował[14][11]. Tam został wybrany na członka rzeczywistego Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych[11]. Przyznano mu także prawo posługiwania się skrótem F.R.S.A. (Fellow of Royal Society of Arts) po nazwisku[11].

W 1953 osiadł na Jamajce i zamieszkał tam w porcie Montego Bay[11]. W tym miejscu zupełnie oddał się malarstwu[11]. W tym czasie przyjął pseudonim „Lester” ze względu na trudną wymowę polskiego nazwiska, tym niemniej swoje obrazy nadal podpisywał „M. Leszczyński”[11]. Założył własną galerię „Lester Art. Gallery” i publikował również książki w dziedzinie teorii malarstwa marynistycznego (np. Jak malować morze i żagle, Perspektywa morska)[11]. Był określany jako „najlepszy kapitan (marynarz) wśród malarzy i najlepszy malarz wśród kapitanów (marynarzy)”[15][8].

Zmarł 21 grudnia 1972 w Montego Bay na Jamajce[14]. Po jego śmierci żona Peggy prowadziła nadal galerię[11]. Obecnie istnieje tam znane i licznie odwiedzane przez turystów muzeum jego prac marynistycznych.

Pod koniec lat 70. XX wieku z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Sztuki odbyła się wystawa jego prac sprowadzonych z Jamajki – w Gdańsku, Warszawie i w Londynie, gdzie jest bardzo znany i uważany za wybitnego marynistę. Dwa jego obrazy sakralne umieszczono w kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku (jeden przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus, a drugi Świętą Trójcę)[2]. Inne prace trafiły do Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni[11].

Uwagi

  1. ↑ Według Edwarda Zająca Michał Leszczyński pochodził z rodziny będącej w prostej linii potomkami króla Stanisława Leszczyńskiego.

Przypisy

  1. ↑ Miciński, Huras i Twardowski 1999 ↓, s. 268.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zając 2009 ↓, s. 81.
  3. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 333 (poz. 64).
  4. ↑ Herbarz polski (14) 1911 ↓, s. 147.
  5. ↑ Zając 2009 ↓, s. 81, 83.
  6. ↑ Ludmiła Schwarzenberg-Czerny. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2021-08-30].
  7. ↑ Helena Niemczynowicz. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2021-08-30].
  8. ↑ a b Zając 2009 ↓, s. 83.
  9. ↑ a b c d e Miciński, Huras i Twardowski 1999 ↓, s. 286-287.
  10. ↑ Borchardt opowiada o nim wiele (i ciepło) w swojej książce Krążownik spod Somosierry jako o „Pigłu”; Zamieszcza też reprodukcje szkiców i obrazów.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l Zając 2009 ↓, s. 82.
  12. ↑ a b Miciński, Huras i Twardowski 1999 ↓, s. 191–193.
  13. ↑ a b c Miciński, Huras i Twardowski 1999 ↓, s. 286-297.
  14. ↑ a b c Miciński, Huras i Twardowski 1999 ↓, s. 301.
  15. ↑ Gabriel Groch, Zbigniew Koziarz: Sanoczanie na Wybrzeżu. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 115.

Bibliografia

  • Adam Boniecki: Herbarz polski. T. 14: Lasoccy – Liwiński. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1911, s. 1-396.
  • Artykuł Gabriela Grocha i Zbigniewa Koziarza „Sanoczanie na Wybrzeżu” [w:] Księga Pamiątkowa 1880–1980: 100 lat Gimnazjum i Liceum w Sanoku. Sanok 1980.
  • The mariner artist. Michal Leszczynski – Michael Lester. Poland – England – Jamaica (ang.). [dostęp 2012-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-25)].
  • Kenneth J. Jones: Michał Leszczyński-Lester : marynarz i artysta. Monika Jankiewicz-Brzostowska (tłum.). Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie, 2007. ISBN 978-83-924360-2-7.
  • Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 81-83. ISBN 978-83-61043-09-6.
  • Jerzy Miciński, Bohdan Huras, Marek Twardowski: Księga statków polskich 1918–1945. Tom 3. Gdańsk: Polnord Wydawnictwo Oskar, 1999. ISBN 83-86181-45-1.