Michał Radziwiłł (1870–1955)

Michał Władysław Karol Jan Alojzy Wilhelm Edmund Robert Radziwiłł „Rudy”

(c) Bastian, CC BY 3.0 Trąby
Rodzina	Radziwiłłowie herbu Trąby
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1870 r. Berlin
Data i miejsce śmierci	6 października 1955 r. Santa Cruz de Tenerife
Ojciec	Ferdynand Fryderyk Radziwiłł
Matka	Pelagia Sapieha
Żona	(1.) Maria Nikołajewna de Bernardaky, (2.) Maria Henrieta Martinez de Medinilla de Santa-Susana, (3.) Harriet Dawson
Dzieci	z Marią de Bernardaky: Antoni Radziwiłł Leontyna Radziwiłł zam. hr. Skórzewska

Autograf Michała Radziwiłła

Michał Radziwiłł zw. Rudym herbu Trąby (ur. 8 lutego 1870 w Berlinie – zm. 6 października 1955 w Santa Cruz de Tenerife) – książę, IV ordynat na Przygodzicach.

Życiorys

Syn Ferdynanda Radziwiłła i Pelagii z Sapiehów, brat Janusza Franciszka Radziwiłła. Na chrzcie otrzymał osiem imion – Władysław Karol Jan Alojzy Wilhelm Edmund Robert Michał. Były podejrzenia o występowanie u niego choroby psychicznej.

Spokrewniony z Hohenzollernami, mimo swego litewsko-polskiego pochodzenia zawsze uważał się za Niemca. Z wykształcenia doktor praw i absolwent filozofii. Za granicami Polski przebywał do 1926 pełniąc do 1917 rolę rosyjskiego dyplomaty (na początku XX wieku był attachém ambasady Imperium Rosyjskiego w Paryżu, znał ponoć 8 języków). Podpułkownik w armii niemieckiej i major w brytyjskiej, kawaler maltański^[1].

Uchodził za człowieka wyjątkowo źle się prowadzącego. Jego liczne związki będące niekiedy wielkimi skandalami doprowadziły do wewnątrzrodowego ostracyzmu księcia. Jego głośny romans z pochodzącą z Drohobycza Judytą Suchestow i próba zawarcia z nią związku małżeńskiego, spowodował oskarżenie o zamiar popełnienia bigamii (co było w Polsce karalne)^[2]. Szeroko opisywany w ówczesnej prasie związek zakończył się porzuceniem Judyty przez Michała, a brytyjski reżyser Alexander Korda miał nawet nosić się z zamiarem sfilmowania historii tego romansu^[2].

Wydziedziczony z części majątku (ordynacji Ołyka, którą otrzymał młodszy brat Janusz) przez ojca Ferdynanda, zachowaną ordynację przygodzicką doprowadził na skraj upadku. Po ustanowieniu za sprawą brata Janusza kurateli sądowej w majątku książę Michał zamknął kaplicę rodową^[3] w Antoninie k. Ostrowa, a przedtem polecił wyrzucić szczątki zmarłych krewnych z jej podziemi (część zmarłych wróciła do kaplicy po interwencji rodziny, pozostali spoczywają na sąsiednim cmentarzu).

Michał Radziwiłł i jego urzędnik Jan Polski z Antonina zostali oskarżeni o udaremnienie egzekucji urzędnikowi sądowemu i 24 marca 1938 skazani przez sąd apelacyjny w Poznaniu na karę trzech tygodni aresztu w zawieszeniu na dwa lata^[4].

W 1939 spędził na Riwierze Francuskiej kilka miesięcy, które utwierdziły tylko jego złą reputację.

II wojna światowa zastała go w Antoninie. Po jej wybuchu postanowił darować tamtejszy pałac Adolfowi Hitlerowi, co jednak nie zaskarbiło mu sympatii okupanta – zmuszony został do opuszczenia rodowej siedziby i całą wojnę spędził u krewnych pod Berlinem oraz w Szwajcarii. Po wojnie Michał Radziwiłł osiadł na hiszpańskich Wyspach Kanaryjskich^[2].

Żenił się trzy razy:

• w 1898 z Rosjanką Marią Nikołajewną de Bernardaky (ur. 1871 lub 1874, zm. 1949), małżeństwo unieważnione w 1915^[2];
• w 1916 z hiszpańską arystokratką, grandem Hiszpanii Marią Henriettą Joaquiną Martinez de Mendivilla, markizą de Santa-Susana, markizą de la Esperanza, markizą Villafranquesa (1866–1947). Rozwód uzyskany we Francji w 1929, ale II Rzeczpospolita nie miała z Francją odpowiedniego porozumienia o wzajemnym uznawaniu rozwodów, co powodowało, że w kraju podważano legalność tego faktu^[2].
• w 1938 z Harriet Dawson (1884–1945)^[5]), córką nieżyjącego kupca giełdowego Colina Gilliesa Mc Nab^[2]. Legalność krótkotrwałego związku jest kwestionowana^[2].

W pierwszym małżeństwie urodziło mu się dwoje dzieci:

• syn Fryderyk Wilhelm Aleksander Aleksy Expeditus Mikołaj Michał Ferdynand Alojzy Maria Antoni, ur. 28 września 1899 w Paryżu, zm. bezpotomnie w 20. roku życia 19 lipca 1920 w Krakowie;
• córka Fryderyka Wilhelmina Helena Luiza Maria Elżbieta Jadwiga Eliza Gabriela Leontyna, ur. 26 września 1904 w Petersburgu, zm. 10 stycznia 1995 w Cardoselle, zamężna za hr. Zygmuntem Skórzewskim.

Zobacz też

• Radziwiłłowie

Przypisy

Bibliografia

• Almanach de Gotha, Gotha 1901 i 1936
• Jarosław Durka, Janusz Radziwiłł 1880-1967: biografia polityczna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2011. ISBN 978-83-7399-465-2
• Sławomir Koper, Wielkie Księstwo Litewskie i Inflanty. Warszawa: Wydawnictwo Bellona. ISBN 978-83-11-13403-4
• Dariusz J. Peśla, Książę Michał Radziwiłł „Rudy” 1870–1955. Kobiety „antonińskiego maharadży”. Stowarzyszenie „Wielkopolskie Centrum Chopinowskie – Antonin” w Ostrowie Wielkopolskim

Linki zewnętrzne

• Genealogia polskich rodzin arystokratycznych