Michał Rymiński

Michał Rymiński
Data i miejsce urodzenia

ok. 1770
Ihumenowo

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1797
Lwów

Zawód, zajęcie

artysta baletu

Narodowość

polska

Edukacja

Szkoła Artystyczna Antoniego Tyzenhauza w Postawach

Stanowisko

pierwszy tancerz zespołu Tancerzy Narodowych Jego Królewskiej Mości (1785–1794)

Pracodawca

król Stanisław August

Michał Rymiński, znany także jako Michałek, Michel, Michael (ur. ok. 1770 w Ihumenowie, zm. 1 stycznia 1797 we Lwowie) – najwybitniejszy polski tancerz baletowy XVIII wieku. Pierwszy tancerz zespołu Tancerze Narodowi Jego Królewskiej Mości w Warszawie (1785–1794) i teatru lwowskiego (1795–1796).

Kariera artystyczna

W dobrach hrabiego Tyzenhauza

Urodził się w rodzinie chłopskiej w Ihumenowie koło Hermanowicz, na terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego, jako poddany podskarbiego nadwornego litewskiego, hrabiego Antoniego Tyzenhauza. Był wychowankiem jego szkoły artystycznej w Postawach[1], uczniem francuskiego baletmistrza François Gabriela Le Doux. Uchodził za najlepiej wyszkolonego i najzdolniejszego z jego polskich uczniów[2].

Michał Rymiński, Dorota Sitańska i inni Tancerze Narodowi J. K. Mości w scenie baletowej Daniela Curza w operze Pirro Paisiella, Teatr na placu Krasińskich, 1790; Muzeum Narodowe w Warszawie, obecnie w Muzeum Teatralnym

W Warszawie

Teatr na placu Krasińskich, rysunek Zygmunta Vogla, ok. 1791, Biblioteka Narodowa w Warszawie

W czerwcu 1785 znalazł się w Warszawie, wraz z innymi uczniami tej szkoły, którzy na mocy testamentu hrabiego Tyzenhauza zostali przekazani pod opiekę królowi Stanisławowi Augustowi[3]. Pod jego pieczą pracowali jako „Tancerze Narodowi Jego Królewskiej Mości”. Występowali w publicznym teatrze na placu Krasińskich oraz w specjalnych przedstawieniach dla monarchy na Zamku Królewskim i w Łazienkach. Rymiński pracował tu nadal pod kierownictwem swojego francuskiego nauczyciela Le Doux (1785–1789) oraz wybitnego warszawskiego baletmistrza alzackiego pochodzenia, Daniela Curza (1786–1794). Tańczył również w baletach innych znanych choreografów zagranicznych, jak: Jean-Georges Noverre, Charles Le Picq czy Domenico Ricciardi. Według Wojciecha Bogusławskiego: „Bardzo dobre początki, które mu dał pierwszy jego nauczyciel, baletmistrz Le Doux, uczyniły go wkrótce znakomitym tancerzem. Przejąwszy później od przejeżdżającego przez Warszawę sławnego tancerza i baletmistrza Picqa najnowszy naówczas sposób tańcowania, tak się w sztuce swojej wydoskonalił, że po odjeździe Picqa wszystkie jego zastępując role, okazał się istotnie wybornym artystą”[4]. Był „pierwszym tancerzem Jego Królewskiej Mości” i w latach 1785–1794 tańczył wszystkie czołowe męskie partie w warszawskim repertuarze baletowym, zyskując wielką popularność[5].

Pozostawił po sobie kilka śladów w listach i wspomnieniach epoki. Kurlandzka pisarka Elise von der Recke pisała o jego roli w balecie Kora i Alonzo: „Michel, powszechnie podziwiany tancerz, grał Alonza. Ma on jedną z najpiękniejszych figur, tańczy z gracją pełną uduchowienia, unosi się w górę z nieopisaną lekkością”[6]. W opinii Wojciecha Bogusławskiego: „Upodobanym był powszechnie od dworu i całej publiczności, osobliwiej w rolach, które w hiszpańskim albo pasterskim ubiorze tańcował, w rolach bowiem rzymskich albo innych bohaterów, dla bardzo miernego wzrostu mniej się dobrze wydawał. Miał przyjemny układ ciała, poruszenie szykowne i nadzwyczajną żywość”[4]. Poseł polski we Francji, Feliks Oraczewski twierdził natomiast w liście z Paryża: „Nasz warszawski Michałek (...) zdaje mi się, że co do pantomimy, więcej ma wyrazu jak wszyscy tutejsi, nie wyłączając nawet Vestrisa, który tańcuje pięknie, ale figura nieprzyjemna i zawsze grymas na miejscu czułości; jestem pewien, że gdyby się tu Michałek pokazał w balecie Henryka drugiego lub w kozackim, wielką fortunę by zrobił”[7]. Jeszcze w połowie XIX wieku wspominał go ceniony muzykolog Maurycy Karasowski: „W trupie baletników (…) był zręczny skoczek znany pod imieniem Michałka. Zdarzyło się razu jednego, iż gdy król podczas baletu chustę swoją na scenę upuścił, Michałek podniósł ją, a rozpędziwszy się, skoczył ze sceny do loży i oddał królowi”[8].

We Lwowie

Po upadku insurekcji kościuszkowskiej, na przełomie lat 1794/1795 występował jeszcze krótko w Warszawie z resztką pozostałych tancerzy królewskich. Jednak po internowaniu Stanisława Augusta w Grodnie, wraz z baletmistrzem Danielem Curzem i kilkoma innymi tancerzami, udał się najpierw za królem do Grodna, a nie znalazłszy tam jego wsparcia, latem 1795 roku pojechał z nimi dalej do Lwowa[2]. Występował tam jeszcze przez półtora roku i według Bogusławskiego „równie z wielkimi oklaskami był przyjmowanym”. Zmarł we Lwowie w nieznanych okolicznościach 1 stycznia 1797 roku. Miał wtedy zaledwie 26 lat. „Allgemeines europäisches Journal” w Brnie odnotował potem wśród styczniowych wydarzeń teatralnych we Lwowie: „Pierwszego zmarł tutaj Pan Michael Rymiński, tancerz baletowy, w 26 roku życia. Miejscowy balet poniósł wielką stratę przez tę śmierć, bo był on tu pierwszym tancerzem i bardzo biegłym w swej sztuce”[9]. „Nieszczęśliwa skłonność do wesołego pożycia za wcześnie wtrąciła go do grobu. Umarł powszechnie żałowany, zabrawszy z sobą talent baletowego tańcowania na polskiej ziemi; żaden bowiem po nim z uczniów tylekroć później zakładanych szkół tańca, nie okazał dotąd odznaczającej się zdolności”[4] – pisał o nim Wojciech Bogusławski w 1820 roku.

Najważniejsze role

Teatr na placu Krasińskich

Poniższa lista zawiera najważniejsze role tańczone przez Michała Rymińskiego w Teatrze na placu Krasińskich[10][2]:

  • 1785: Hylas – Hylas i Sylwia, choreografia François Gabriel Le Doux
  • 1786: Lindor – Mirza i Lindor, choreografia François Gabriel Le Doux
  • 1786: Aleksy – Zbieg, czyli Łaskawość króla, choreografia Daniel Curz według Charles’a Le Picqa
  • 1787: Alonzo – Kora i Alonzo, czyli Dziewice słońca, choreografia Daniel Curz
  • 1787: Solista – Kozaki, czyli Zezwolenie wymuszone, choreografia Daniel Curz
  • 1787: Henryk II – Henryk II, król angielski i Rozymonda, choreografia Daniel Curz
  • 1787: Solista – Sierota hiszpańska, czyli Opiekun oszukany, choreografia Daniel Curz według Charles’a Le Picqa
  • 1788: Agatis – Małżeństwa Samnitów, choreografia Daniel Curz
  • 1788: Ritiger – Wanda, królowa polska, choreografia François Gabriel Le Doux
  • 1789: Marek Antoniusz – Kleopatra i Marek Antoniusz, choreografia Daniel Curz
  • 1790: Kacyk Kalmor i Kapitan Sander – Kapitan Sander na wyspie Karolinie, choreografia Domenico Ricciardi
  • 1790: Solista sceny baletowej w operze – Pirro Giovanniego Paisiella, choreografia Daniel Curz
  • 1790: Apelles – Aleksander i Kampaspe, choreografia Daniel Curz według Jeana-Georgesa Noverre’a
  • 1791: Adonis – Wenus i Adonis, choreografia Daniel Curz
  • 1792: Bachus – Ariadna opuszczona na wyspie Naxos, czyli Bachus i Ariadna, choreografia Daniel Curz

Przypisy

  1. ↑ Mamontowicz-Łojek 2005 ↓, s. 61–80.
  2. ↑ a b c Chynowski ↓.
  3. ↑ Mamontowicz-Łojek 2005 ↓, s. 81–83.
  4. ↑ a b c Bogusławski 1820 ↓, s. 122.
  5. ↑ Mamontowicz-Łojek 2005 ↓, s. 113–114.
  6. ↑ Teatr Narodowy ↓, s. 667.
  7. ↑ Teatr Narodowy ↓, s. 657.
  8. ↑ Karasowski 1859 ↓, s. 178.
  9. ↑ „Allgemeines europäisches Journal”, Brünn, Februar 1797, s. 170: „Den ersten verstarb hier Herr Michael Ryminski Ballettanzer in seinem 26ten Lebensjahre. Das hiesige Ballet leidet durch diesen Todesfall einen grossen Verlust, weil er hier erster Tänzer und in seiner Kunst sehr geschickt war”.
  10. ↑ Bernacki 1925 ↓, s. 323–340.

Bibliografia

  • Wojciech Bogusławski: Dzieje teatru narodowego. Warszawa: 1820.
  • Ludwik Bernacki: Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta. T. II. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1925.
  • Maurycy Karasowski: Rys historyczny opery polskiej. Warszawa: 1859.
  • Bożena Mamontowicz-Łojek: Tancerze króla Stanisława Augusta, 1774–1798. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-088-7.
  • Karyna Wierzbicka-Michalska: Michał Rymiński (pol.). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2017-05-18].
  • Paweł Chynowski: Michał Rymiński (pol.). Archiwum Teatr Wielki. [dostęp 2017-05-18].
  • Teatr Narodowy, 1765–1794. red. Jan Kott. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.
  • Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
  • Michał Rymiński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2017-05-18].
  • Музыкальный театр Белоруссии XVIII века. Дооктябрьский период, редактор Г. Г. Купешова, "Навука i тэхнiка", Минск 1990, ISBN 5-343-00461-X
  • Гурий И. Барышев, Театральная культура Белоруссии XVIII века, "Навука i тэхнiка", Минск 1992, ISBN 5-343-01044-X

Media użyte na tej stronie