Michael Caine

Michael Caine
Ilustracja
Michael Caine (2015)
Data i miejsce urodzenia

14 marca 1933
Rotherhithe, Londyn

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy, pisarz

Współmałżonek

Patricia Haines
(1954-1958; rozwód)
Shakira Baksh
(od 1973)

Lata aktywności

od 1956

Odznaczenia
Odznaka Rycerza Kawalera (Wielka Brytania) Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Strona internetowa

Sir Michael Caine (ur. 14 marca 1933 w Londynie jako Maurice Joseph Micklewhite Jr.[1][2]) – brytyjski aktor teatralny i filmowy, producent filmowy i autor.

Na początku kariery aktorskiej przyjął pseudonim Michael White[3]. Gdy okazało się, że inny aktor nazywa się tak samo, zmienił pseudonim na Caine. W 2016, w wieku 83 lat postanowił oficjalnie dokonać urzędowej zmiany imienia i nazwiska na Michael Caine[2].

Zagrał w ponad stu filmach. W 2000 otrzymał tytuł szlachecki nadany mu przez królową Elżbietę II[4]. Jeden z dwóch aktorów, którzy byli nominowani do nagrody Oscara (w kategorii aktor pierwszoplanowy lub aktor drugoplanowy)[5] w każdym dziesięcioleciu od 1960 do 2010 roku (drugim jest Jack Nicholson)[6]. Zdobywca dwóch Oscarów w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy: pierwszego otrzymał w 1986 za rolę w filmie Hannah i jej siostry, drugiego w 1999 za rolę w filmie Wbrew regułom[7].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się jako Maurice Joseph Micklewhite Jr. w londyńskiej gminie Southwark, w dzielnicy Rotherhithe[8] lub Bermondsey[9]. Jego matką była Ellen Frances Marie, kucharka i sprzątaczka, oraz Maurice Joseph Micklewhite Sr., tragarz na targu rybnym[9]. Matka wychowała go w wierze protestanckiej[10]. Miał młodszego brata Stanleya Victora (1935-2013) i starszego przyrodniego brata Davida Williama Burchella (1925-1992). Podczas II wojny światowej został ewakuowany do North Runcton, niedaleko King’s Lynn, a po wojnie rodzina zamieszkała w londyńskim Elephant and Castle (także w Southwark). W 1944 dostał się do Hackney Downs School, a po roku przeniósł się do Wilson’s Grammar School w Camberwell, którą ukończył w wieku szesnastu lat[11]. Następnie pracował krótko jako urzędnik i posłaniec w wytwórni filmowej. W latach 1952-1954 służył w 7 Pułku Piechoty British Army w Niemczech, a także brał czynny udział w wojnie w Korei.

Kariera

Lata 60.

M. Caine w Dopaść Cartera

W wieku 20 lat powrócił do Wielkiej Brytanii i postanowił zostać aktorem. Na początku zatrudnił się jako asystent kierownika scenicznego w Horsham. Zmienił nazwisko na Scott, gdy jednak okazało się, że inny aktor już się tak nazywa, zdecydował się na Caine - inspiracji dostarczył mu tytuł dramatu wojennego Bunt na okręcie (w oryginale The Caine Mutiny) z Humphreyem Bogartem[12]. Zaczął grywać role epizodyczne w Westminster Repertory Company na scenie Carfax Electric Theatre. Pierwszy znaczący sukces sceniczny osiągnął w komedii Next Time I'll Sing To You.

Jego pierwszą kinową rolą była postać Lockyera - jednego z szeregowców w dramacie wojennym A Hill in Korea (1956)[13] u boku Harry’ego Andrewsa, George’a Bakera, Stanleya Bakera, Roberta Shaw i Stephena Boyda. Przepustką do sławy okazała się kreacja porucznika Gonville’a Bromheada, oficera dowodzącego obroną brytyjskiej kolonii w Afryce Południowo-Wschodniej przed zuluskimi wojownikami w dramacie wojennym Zulu (1964)[14]. Wkrótce został obsadzony w roli tytułowego podrywacza Alfie’go Elkinsa w komedii Lewisa Gilberta Alfie (1966)[15], za którą otrzymał swoją pierwszą nominację do Oscara.

W filmie kryminalnym Sidneya J. Furie Teczka Ipcress (The Ipcress File, 1965) dużą popularnością szpiega cieszyła się rola Harry’ego Palmera, którego zagrał jeszcze czterokrotnie w filmach: Pogrzeb w Berlinie (Funeral in Berlin, 1966), Mózg za miliard dolarów (Billion Dollar Brain, 1967), Czerwona zagłada (Bullet to Beijing, 1995) i Rosyjski łącznik (Midnight in St. Petersburg, 1996).

Za kreację Harry’ego Tristana Deana w hollywoodzkiej komedii kryminalnej Ronalda Neame’a Gambit (1966) z Shirley MacLaine zdobył swoją pierwszą nominację do Złotego Globu. Podczas pracy na planie filmu poznał i zaprzyjaźnił się z Johnem Wayne’em i agentem „Swifty” Lazarem. Potem wystąpił jako Charlie Croker w komedii sensacyjnej Petera Collinsona Włoska robota (The Italian Job, 1969) i jako dowódca eskadry major Canfield w dramacie wojennym Guya Hamiltona Bitwia o Anglię (Battle of Britain, 1969) o niemieckiej inwazji lotniczej na Wielką Brytanię w 1940[12].

Lata 70.

(c) R Sones, CC BY-SA 2.0
Odcisk dłoni M. Caine’a na Leicester Square, Londyn

Stał się powszechnie znany z tytułowej roli gangstera Jacka Cartera w dreszczowcu Mike’a Hodgesa Dopaść Cartera (Get Carter, 1971). Rola fryzjera Mylo Tindle’a w komediodramacie Josepha L. Mankiewicza Detektyw (Sleuth, 1972) z Laurence’em Olivierem przyniosła mu drugą nominację do Oscara. W filmie przygodowy Johna Hustona Człowiek, który chciał być królem (The Man Who Would Be King, 1975) wg opowiadania Rudyarda Kiplinga u boku Seana Connery’ego zagrał postać żołnierza brytyjskiej armii Daniela Dravota. W filmie sensacyjno-wojennym Johna Sturgesa Orzeł wylądował (The Eagle Has Landed, 1976), adaptacji powieści Jacka Higginsa, obok takich aktorów jak Donald Sutherland, Robert Duvall i Donald Pleasence wystąpił w roli pułkownika Kurta Steinerta. W kolejnym filmie wojennym w Richarda Attenborough O jeden most za daleko (A Bridge Too Far, 1977) grał pułkownika Joe Vandeleura[12].

Lata 80.

Po przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych zaczął być krytykowany za dobór ról, współpracując z takim reżyserami jak Irwin Allen, Richard Fleischer, Michael Ritchie czy Oliver Stone[16]. Za rolę dziennikarza goniącego za sensacyjnym tematem w dreszczowcu Michaela Ritchie Wyspa (The Island, 1980) i jako psychoanalityk doktor Robert Elliott w dreszczowcu Briana De Palmy W przebraniu mordercy (Dressed to Kill, 1980)[7] z Angie Dickinson i Nancy Allen był nominowany do Złotej Maliny. W dreszczowcu Olivera Stone’a Ręka (The Hand, 1981) wystąpił jako twórca komiksów, Jonathan Lansdale, który w wypadku samochodowym traci prawą rękę. W filmowej wersji wystawionej na Broadwayu sztuki Iry Levina Śmiertelna pułapka (Deathtrap, 1982) w reżyserii Sidneya Lumeta zagrał postać znanego autora kryminałów, zrażonego niepowodzeniem ostatniego utworu, który postanawia zamordować początkującego dramaturga (Christopher Reeve). W filmie sensacyjnym Terence’a Younga Człowiek zagadka (The Jigsaw Man, 1983) wystąpił w roli byłego szefa brytyjskich służb wywiadowczych, który przeszedł na stronę ZSRR, został poddany operacji plastycznej i wysłany do Anglii z tajną misją[16].

Jego kreacja w komedii Lewisa Gilberta Edukacja Rity (Educating Rita, 1983) z Julie Walters, adaptacji sztuki Willy’ego Russella, opartej na wątku dramatu G.B. Shawa Pigmaliona, została uhonorowana Złotym Globem w kategorii „Najlepszy aktor w komedii lub musicalu” i nagrodą BAFTA w kategorii „Najlepszy aktor pierwszoplanowy”. Z kolei za rolę Elliota, męża tytułowej bohaterki, w komediodramacie Woody’ego Allena Hannah i jej siostry (Hannah and Her Sisters, 1986) z Mią Farrow, Dianne Wiest i Barbarą Hershey otrzymał Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego.

Brał też udział w takich produkcjach jak dramat sportowy Johna Hustona Ucieczka do zwycięstwa (Escape to Victory, 1981) z Maxem von Sydow i Sylvestrem Stallone, komedia romantyczna Stanleya Donena To cholerne Rio (Blame It on Rio, 1984) u boku Josepha Bologny, kryminał Neila Jordana Mona Lisa (1986) z Bobem Hoskinsem i Cathy Tyson czy dreszczowiec Josepha Sargenta Szczęki 4: Zemsta (Jaws: The Revenge, 1987) z Lorraine Gary, Lance’em Guestem i Mario Van Peeblesem. Jako inspektor Frederick Abberline w telewizyjnym filmie kryminalnym ITV Kuba Rozpruwacz (Jack the Ripper, 1988) odebrał kolejny Złoty Glob. Był też nominowany do Złotego Globu w kategorii „Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu” za postać oszusta Lawrence’a Jamiesona w komedia kryminalna Franka Oza Parszywe dranie (Dirty Rotten Scoundrels, 1988)[6] ze Steve’em Martinem.

Lata 90.

Kolejną kreacją nominowaną do Złotego Globu w kategorii „Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym” i Primetime Emmy była postać londyńskiego lekarza Henry’ego Jekylla, który przemienia się w okrutnego pana Edwarda Hyde’a w telewizyjnej adaptacji noweli Roberta Louisa Stevensona Jekyll i Hyde (Jekyll & Hyde, 1990)[17] z Cheryl Ladd i Jossem Acklandem[18].

Wspólnie z Rogerem Moore stworzył parę naciągaczy, którzy mają sobowtórów w postaci naukowców w komedii kryminalnej Michaela Winnera Strzał w dziesiątkę (Bullseye!, 1990)[19]. W dobrze ocenionym przez krytykę filmie familijnym Opowieść wigilijna Muppetów (The Muppet Christmas Carol, 1992) wystąpił w roli Scrooge’a. W komedii Petera Bogdanovicha Czego nie widać (Noises Off..., 1992) zagrał dyrektora firmy teatralnej. Ponownie wcielił się w postać Harry’ego Palmera w wydanych tylko na wideo produkcjach z Jasonem Connery: Czerwona zagłada (Bullet to Beijing, 1995) i Rosyjski łącznik (Midnight in St. Petersburg, 1996). Był antagonistą w dreszczowcu Stevena Seagala Na zabójczej ziemi (On deadly Ground, 1994)[12].

W dramacie telewizyjnym Showtime Mandela i de Klerk (Mandela and de Klerk, 1997) w reżyserii Josepha Sargenta u boku Sidneya Poitier zagrał prezydenta RPA F.W. de Klerka. Za rolę O mały głos (Little Voice, 1998) został nagrodzony trzecim w swojej karierze Złotym Globem dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu. Z kolei kreacja doktora Wilbura Larcha w dramacie Lasse Hallströma Wbrew regułom (The Cider House Rules, 1999), ekranizacji powieści Johna Irvinga Regulamin tłoczni win, otrzymał drugiego Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego.

Lata 2000.

W 2000 otrzymał tytuł szlachecki, nadany mu przez królową Elżbietę II[4]. Kolejną nominację do Oscara, Nagrody BAFTA i Złotego Globu zdobył za główną rolę Thomasa Fowlera w ekranizacji powieści Grahama Greene’a Spokojny Amerykanin (The Quiet American, 2002) w reżyserii Phillipa Noyce’a i stał się tym samym jednym z dwóch aktorów, którzy byli (co najmniej) nominowani do Oscara w każdym dziesięcioleciu od 1960 do 2010 roku (tym drugim jest Jack Nicholson)[6]. Wystąpił w nowych wersjach legendarnych filmów: Dorwać Cartera (Get Carter, 2000) jako Cliff Bumby z Sylvestrem Stallone i Pojedynek (Sleuth, 2007) w reżyserii Kennetha Branagha jako Andrew Wyke z Jude’em Law.

Michael Caine był obecny na ekranie w wielu komediach, w tym Miss Agent (Miss Congeniality, 2000) Donalda Petrie’go z Sandrą Bullock, Austin Powers i Złoty Członek (Austin Powers in Goldmember, 2002) z Mikiem Myersem, Wakacje Waltera (Secondhand Lions, 2003) z Haleyem Joelem Osmentem, Czarownica (Bewitched, 2005) Nory Ephron z Nicole Kidman, Prognoza na życie (The Weatherman, 2005) Gore’a Verbinskiego z Nicolasem Cage, Podróż na Tajemniczą Wyspę (Journey 2: The Mysterious Island, 2012) na podstawie powieści Juliusza Verne’a z Dwayne’em Johnsonem, W starym dobrym stylu (Going in Style, 2017) Zacka Braffa z Morganem Freemanem.

Christopher Nolan powierzył mu role w swoich produkcjach: Prestiż (The Prestige, 2006) z Hugh Jackmanem, Incepcja (Inception, 2010) z Leonardo DiCaprio i Dunkierka (Dunkirk, 2017) z Tomem Hardy, a także obsadził go w roli Alfreda Pennywortha, kamerdynera Bruce’a Wayne’a (Christian Bale), w trylogii o Batmanie: Batman: Początek (Batman Begins, 2005), Mroczny rycerz (The Dark Knight, 2008) i Mroczny rycerz powstaje (The Dark Knight Rises, 2012).

W 2017 za rolę wybitnego kompozytora Freda Ballingera w dramacie Paolo Sorrentino Młodość (Youth, 2016) z Harveyem Keitelem i Rachel Weisz zdobył nagrodę jako Najlepszy Europejski Aktor.

Życie prywatne

3 kwietnia 1954 ożenił się z Patricią Haines, z którą ma córkę Dominique „Nikki” Caine (ur. 1956). Rozwiódł się w 1958. W dniu 8 stycznia 1973 poślubił Shakirę (z domu Baksh), Miss Gujany 1967. Mają córkę Natashę (ur. 1973).

Filmografia

  • 1956 Marynarzu strzeż się! (Sailor Beware!) – marynarz
  • 1956 A Hill in Korea – szer. Lockyer
  • 1957 Jak zamordować bogatego wujka (How to Murder a Rich Uncle lub Uncle George)) – Gilrony
  • 1957 Requiem for a Heavyweight – bokser
  • 1957 The Steel Bayonet – epizod
  • 1958 Passport to Shame – pan młody
  • 1958 A Woman of Mystery – Johnathan
  • 1958 Blind Spot – Johnny Brent
  • 1958 Carve Her Name with Pride – dowódca skrzydła
  • 1958 The Two-Headed Spy – agent Gestapo
  • 1958 Klucz (The Key) – epizod
  • 1959 Zdrajca jest wśród nas (Danger Within) – jeniec
  • 1960 No Wreath for the General – posterunkowy
  • 1960 The Bulldog Breed – marynarz
  • 1961 Foxhole in Cairo – Weber
  • 1961 Ring of Truth – posterunkowy Wimbush
  • 1961 Statek, który nie mógł się zatrzymać (The Ship That Couldn't Stop) – sternik
  • 1961 Dzień, w którym zapłonęła Ziemia (The Day the Earth Caught Fire) – policjant
  • 1961 Walk a Crooked Mile – posterunkowy
  • 1962 Solo for Sparrow – Paddy Mooney
  • 1963 Funny Noises with Their Mouths – Johnny
  • 1963 Na tropie policjantów (The Wrong Arm of the Law) – policjant
  • 1964 Hamlet – Horatio
  • 1964 The Other Man – George Grant
  • 1964 Zulus (Zulu) – por. Gonville Bromhead
  • 1965 Teczka Ipcress (The Ipcress File) – Harry Palmer
  • 1966 Alfie – Alfie Elkins
  • 1966 Gambit – Harold Harry Dean
  • 1966 Pogrzeb w Berlinie (Funeral in Berlin) – Harry Palmer
  • 1966 The Wrong Box – Michael Finsbury
  • 1967 Mózg za miliard dolarów (Billion Dollar Brain) – Harry Palmer
  • 1967 Szybki zmierzch (Hurry Sundown) – Henry Warren
  • 1967 Siedem razy kobieta (Woman Times Seven) – nieznajomy
  • 1967 Tonite Let's All Make Love in London – w roli siebie samego
  • 1968 Brudna gra (Play Dirty) – kpt. Douglas
  • 1968 Deadfall – Henry Clarke
  • 1968 Wedding of the Doll – w roli siebie samego
  • 1968 Mag (The Magus) – Nicholas Urfe
  • 1969 Bitwa o Anglię (Battle of Britain) – dowódca eskadry Canfield
  • 1969 Cornelius – Cornelius
  • 1969 Male of the Species – Cornelius
  • 1969 Włoska robota (The Italian Job) – Charlie Croker
  • 1970 Simon Simon – w roli siebie samego
  • 1970 Spóźniony bohater (Too Late the Hero) – szer. Tosh Hearne
  • 1971 Kidnapped – Alan Breck
  • 1971 Dopaść Cartera (Get Carter) – Jack Carter
  • 1971 Ostatnia dolina (The Last Valley) – kapitan
  • 1972 Detektyw (Sleuth) – Milo Tindle
  • 1972 Pulp – Mickey King
  • 1972 Zee and Co. – Robert Blakeley
  • 1974 Wiatraki śmierci (The Black Windmill) – mjr John Tarrant
  • 1974 Marsylski kontrakt (The Marseille Contract) – John Deray
  • 1975 Człowiek, który chciał być królem (The Man Who Would Be King) – Peachy Carnehan
  • 1975 Peeper – Leslie C. Tucker
  • 1975 Romantyczna Angielka (The Romantic Englishwoman) – Lewis Fielding
  • 1975 Na tropie Wilby'ego (The Wilby Conspiracy) – Jim Keogh
  • 1976 Harry i Walter jadą do Nowego Jorku (Harry and Walter Go to New York) – Adam Worth
  • 1976 Orzeł wylądował (The Eagle Has Landed) – płk Kurt Steiner
  • 1977 O jeden most za daleko (A Bridge Too Far) – ppłk Joe Vandeleur
  • 1977 Srebrny interes (Silver Bears) – Doc Fletcher
  • 1978 Rój (The Swarm) – Brad Crane
  • 1978 Suita kalifornijska (California Suite) – Sidney Cochran
  • 1979 Po tragedii Posejdona (Beyond the Poseidon Adventure) – kpt. Mike Turner
  • 1979 Ashanti – dr David Linderby
  • 1980 W przebraniu mordercy lub Ubranie mordercy (Dressed to Kill) – dr Robert Elliott
  • 1980 Wyspa (The Island) – Blair Maynard
  • 1981 Ręka (The Hand) – Jon Lansdale
  • 1981 Ucieczka do zwycięstwa (Victory) – kpt. John Colby
  • 1982 Śmiertelna pułapka (Deathtrap) – Sidney Bruhl
  • 1983 Konsul honorowy (The Honorary Consul) – Charley Fortnum

Nagrody

Przypisy

  1. Personalidade: Michael Caine (Reino Unido) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2017-07-19].
  2. a b Michael Caine zmienił nazwisko przez dżihadystów) (pol.). TVN24.pl. [dostęp 2016-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-23)].
  3. Geoffrey Macnab (2017-09-04): Michael Caine interview: 'Every single person I knew became rich' (ang.). „The Independent”. [dostęp 2020-04-12].
  4. a b Michael Caine (14 de Março de 1933) (port.). Filmow.com. [dostęp 2017-07-19].
  5. Michael Caine Awards (ang.). AllMovie. [dostęp 2018-12-25].
  6. a b c Michael Caine - Životopis / Info (cz.). FDb.cz. [dostęp 2018-12-25].
  7. a b Michael Caine (wł.). MYmovies.it. [dostęp 2018-12-25].
  8. Michael Caine Pictures (ang.). FanPix.Net. [dostęp 2020-03-06].
  9. a b Michael Caine Biography (1933–) (ang.). FilmReference.com. [dostęp 2020-03-06].
  10. Lifestyle – Caine's magical performance in Is Anybody Out There?, WalesOnline [zarchiwizowane z adresu 2016-12-28] (ang.).
  11. Michael Caine, Listal [dostęp 2020-03-06] (ang.).
  12. a b c d Overview for Michael Caine (ang.). Turner Classic Movies (TCM). [dostęp 2009-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)].
  13. Michael Caine (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2018-12-25].
  14. Michael Caine Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2018-12-25].
  15. Rebecca Flint Marx: Michael Caine Biography (ang.). AllMovie. [dostęp 2018-12-25].
  16. a b Michael Caine (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-12-25].
  17. Jekyll & Hyde (1990) (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-28)].
  18. Dawid Gryza (2012-12-28): Złapane w sieci: Jekyll & Hyde (1990) (pol.). KinoAmatorskie.pl. [dostęp 2018-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-28)].
  19. Strzał w dziesiątkę (1990) (pol.). naEKRANIE.pl. [dostęp 2018-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)].
  20. Michael Caine - Film w Interia.pl, film.interia.pl [dostęp 2022-03-25].
  21. Michael Caine, Filmweb [dostęp 2022-03-17] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Order BritEmp (civil) rib.PNG
Baretka Orderu Imperium Brytyjskiego (cywilnego; od 1936).
Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
Michael Caine handprints, Leicester Square WC2 - geograph.org.uk - 1352187.jpg
(c) R Sones, CC BY-SA 2.0
Michael Caine handprints, Leicester Square WC2 Sir Michael Caine - Michael Joseph Micklewhite, Jr (b.1933)
Knight Bachelor ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Knight Bachelor
Get-carter-trailer.jpg
Michael Caine in trailer to "Get Carter" (1971)
Sir Michael Caine, 28th EFA Awards 2015, Berlin (cropped).jpg
Autor: TonkBerlin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sir Michael Caine, 28th EFA Awards 2015, Berlin