Michael Essien

Michael Essien
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Michael Kojo Essien

Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1982
Akra

Wzrost

177 cm

Pozycja

pomocnik

Kariera juniorska
LataKlub
1998–1999Liberty Professionals
Kariera seniorska[a]
LataKlubWyst.Gole
2000–2003SC Bastia66(11)
2003–2005Olympique Lyon71(7)
2005–2014Chelsea168(17)
2012–2013→ Real Madryt (wyp.)21(2)
2014–2015A.C. Milan20(0)
2015–2016Panathinaikos AO12(1)
2017Persib Bandung30(5)
2019–2020Səbail FK1(0)
W sumie:389(43)
Kariera reprezentacyjna
LataReprezentacjaWyst.Gole
2002–2014 Ghana59(9)
  1. ↑ Aktualne na: 10 kwietnia 2019.

Michael Kojo Essien[1] (ur. 3 grudnia 1982 w Akrze) – ghański piłkarz występujący na pozycji defensywnego pomocnika lub bocznego obrońcy. Jest byłym reprezentantem Ghany.

Karierę rozpoczął w zespole Liberty Professionals. W 2000 podpisał zawodowy kontrakt z SC Bastia. Po trzech latach gry w tej drużynie odszedł do Olympique Lyon. Z klubem dwukrotnie został mistrzem kraju. W lipcu 2005 przeszedł do Chelsea. Z angielskim zespołem zwyciężył w Premier League oraz zdobył Puchar Anglii i Puchar Ligi. W sezonie 2006/2007 został wybrany najlepszym graczem swojej drużyny.

Po występach na Mistrzostwach Świata U-17 oraz U-20, Essien w roku 2002 zadebiutował w pierwszej reprezentacji. Od tego czasu jest podstawowym zawodnikiem kadry. Reprezentował Ghanę na Mistrzostwach Świata 2006, PNA 2002 i 2008. W barwach narodowych wystąpił 59 razy oraz zdobył 9 bramek.

Dzieciństwo i początki kariery

Essien urodził się w 1982 jako syn Jamesa oraz Aby Gyandoh[2]. Jego matka zajmowała się sprzedawaniem chleba[3], zaś ojciec był piłkarzem[4]. Wychowywał się w miasteczku Ewutu Bwajiase, położonym niedaleko Akry[5].

Gdy miał 10 lat, jego ojciec po raz pierwszy zabrał go na mecz. Było to spotkanie pomiędzy Hearts of Oak a Asante Kotoko, wygrane przez Hearts 1:0[6]. Do 12 roku życia Essien uczęszczał do szkoły katolickiej w Awusu, gdzie występował w szkolnym zespole[6]. Grał również siatkówkę i tenisa stołowego[7]. Następnie jego rodzina przeniosła się do Akry[6]. W 1998 roku ukończył szkołę St Augustine’s College[5]. Z drużyną tej uczelni Essien wygrał między innymi rozgrywki Milo Inter-Schools[4].

Rok później zaczął występować w juniorskim zespole klubu Liberty Professionals[5]. Był także na testach w Manchesterze United, któremu jako dziecko kibicował. Transfer nie doszedł do skutku, ponieważ pomocnik nie mógł dostać pozwolenia na pracę[5]. Otrzymał jednak propozycję gry w klubie satelickim Manchesteru – Royal Antwerp. Nie trafił jednak tam, bo jego matka chciała, aby syn grał we Francji[8]. Ostatecznie podpisał kontrakt z SC Bastia[2]. Największymi idolami Essiena byli Roy Keane oraz Patrick Vieira[6][9].

Kariera klubowa

Kariera we Francji

W SC Bastia zadebiutował 30 września 2000 wchodząc na boisko w 75. minucie spotkania z FC Metz[10]. Pierwszą bramkę zdobył natomiast 7 lutego 2001 w wygranym 3:2 meczu z tą samą drużyną[11]. W debiutanckim sezonie w zespole Bastii wystąpił w 13 ligowych meczach[12]. W następnym sezonie był już podstawowym zawodnikiem drużyny i zagrał w 24 meczach Ligue 1, w których zdobył pięć bramek[13]. Ponadto SC Bastia dotarła do finału Pucharu Francji, w którym przegrała 0:1 z FC Lorient[14]. W sezonie 2002/2003 Essien zagrał w 29 ligowych meczach i sześciokrotnie wpisał się na listę strzelców[15]. Początkowo w drużynie Essien występował na pozycji obrońcy, jednak w jednym ze spotkań został przesunięty na pomoc w miejsce kontuzjowanego zawodnika i od tego czasu występuje na pozycji defensywnego pomocnika[16].

W czerwcu 2003 Paris Saint-Germain zaoferowało propozycję kupna Essiena za 6 milionów dolarów, a Bastia ją zaakceptowała[17]. Ostatecznie rozwiązał on kontrakt z PSG i podpisał czteroletnią umowę z mistrzem Francji, Olympique Lyon na kwotę 8 milionów dolarów[18]. Jego pozyskaniem zainteresowane były także Olympique Marsylia, Everton oraz Liverpool[18]. W nowym zespole Essien zadebiutował 1 sierpnia w spotkaniu ligowym z OSC Lille[19]. Pierwszą bramkę zdobył w następnej kolejce, w wygranym 3:1 meczu z AS Monaco[20]. W sezonie 2003/2004 wystąpił w 34 meczach oraz zdobył trzy bramki i został z drużyną mistrzem Francji[21]. W następnym sezonie nie stracił miejsca w wyjściowej jedenastce, występując w 37 meczach ligowych, strzelając cztery gole i po raz drugi z rzędu zdobywając z drużyną mistrzostwo[22]. Został także wybrany przez UNFP do najlepszej jedenastki ligi oraz zdobył tytuł gracza roku w Ligue 1[23]. Zajął ponadto 22. lokatę w plebiscycie na Najlepszego Piłkarza Europy według France Football[24].

Chelsea

„Chciałem jego pozyskać, ponieważ szukałem gracza, który załatał by lukę w bardzo silnym zespole na każdej pozycji.”
„Jest młody, bardzo ambitny, jest takim piłkarzem, jakiego chcieliśmy mieć.”
–José Mourinho na temat Essiena[25]

W maju 2005 Chelsea złożyła ofertę kupna Essiena, jednak Olympique ją odrzucił[26]. The Blues składali oferty opiewające na: 10; 16,75; 18 oraz 21 milionów funtów, jednak żadna z nich nie została przyjęta[26]. Ostatecznie, po ponad trzech miesiącach negocjacji, 19 sierpnia 2005 za kwotę 24,4 miliona funtów Essien przeszedł do Chelsea[25]. Klub pobił zarazem swój rekord klubowy[26], który w 2006 został ponownie poprawiony poprzez zakupienie za 30 milionów Andrija Szewczenki[27]. Pomocnik stał się za to najdroższym afrykańskim graczem[3].

W nowej drużynie Essien zadebiutował 21 sierpnia w wygranym 1:0 meczu z lokalnym rywalem Chelsea, Arsenalem, zmieniając w 58. minucie Eiðura Guðjohnsena[28]. Pierwszy raz przez pełne 90 minut zagrał 24 sierpnia w wygranym 4:0 spotkaniu z West Bromwich Albion[29]. W grudniu 2005 Essien otrzymał od UEFA karę zawieszenia na dwa spotkania z powodu kontrowersyjnego faulu na Dietmarze Hamannie, przez co nie wystąpił w 1/8 finału Ligi Mistrzów, przegranej przez Chelsea z FC Barcelona[30]. Wcześniej otrzymał także karę finansową[31]. 2 stycznia 2006 w spotkaniu z West Ham United doznał kontuzji kostki[32]. Do gry powrócił miesiąc później, kiedy to zagrał w meczu z Liverpoolem[33]. 11 marca 2006 w wygranym 2:1 ligowym spotkaniu z Tottenhamem Hotspur zdobył swoją pierwszą bramkę dla klubu[34]. Swój debiutancki sezon w Anglii zakończył z 31 ligowymi występami, pięcioma w pucharach krajowych oraz sześcioma w pucharach europejskich[35]. Essien wraz ze swoją drużyną został także mistrzem Anglii[36].

15 sierpnia 2006 Essien doznał kontuzji nadgarstka[37]. Mimo to, pięć dni później wystąpił w spotkaniu Premier League z Manchesterem City[38]. 12 września w wygranym 2:0 meczu z Werderem Brema strzelił swoją pierwszą bramkę w Lidze Mistrzów dla Chelsea[39]. W październiku znalazł się na liście 30 piłkarzy nominowanych do nagrody Piłkarza Roku FIFA[40], zaś miesiąc później do tytułu najlepszego afrykańskiego piłkarza 2006 według CAF[41], zajmując odpowiednio 22. i trzecie miejsce. W plebiscycie na Najlepszego Piłkarza Europy według France Football zajął 27. miejsce[42].

Essien w sezonie 2006/2007

10 grudnia w zremisowanym 1:1 ligowym meczu z Arsenalem Essien zdobył bramkę z ponad 30 metrów[43], która później została wybrana najlepszym golem sezonu strzelonym przez Chelsea[44]. W styczniu 2007 został wybrany najlepszym afrykańskim graczem roku 2006 według BBC[45]. Pod koniec lutego Chelsea wygrała w finale Pucharu Ligi z Arsenalem, zaś Essien zagrał przez pełne 90 minut oraz otrzymał żółtą kartkę[46]. 12 marca przedłużył swój kontrakt z zespołem do roku 2012[47]. 16 marca doznał kontuzji kostki[37], która wykluczyła go z gry na trzy tygodnie[48]. W maju Chelsea wygrała 1:0 po dogrywce w finale Pucharu Anglii z Manchesterem United, a Ghańczyk zagrał przez całe spotkanie[49]. W Lidze Mistrzów pomocnik wraz ze swoją drużyną dotarł do półfinału, w którym jego klub przegrał z Liverpoolem[50]. Łącznie w sezonie 2006/2007 wystąpił 33 razy w lidze, 11 w pucharach krajowych oraz tyle samo w pucharach europejskich[51]. Rozgrywki Premier League Chelsea zakończyła na drugiej lokacie[52].

W pierwszym spotkaniu ligowym w sezonie 2007/2008 Essien zdobył bramkę[53]. Na następny dzień doznał kontuzji kostki[37], jednak 19 sierpnia zagrał w meczu z Liverpoolem[53]. 8 października nadwerężył mięsień łydki[37]. Nie była to jednak groźna kontuzja i 11 października zagrał w spotkaniu z Evertonem[53]. W tym samym miesiącu otrzymał nominację do tytułu Piłkarza Roku według FIFA[54] oraz Złotej Piłki[55]. W pierwszym z tych plebiscytów zajął 15.[56], zaś w drugim 24. miejsce[57]. W grudniu Essien po raz trzeci z rzędu znalazł się także na liście nominowanych do tytułu Afrykańskiego Piłkarza Roku[58]. W plebiscycie tym zajął ostatecznie drugą lokatę, tuż za Frédériciem Kanouté[59].

W kwietniu 2008 Chelsea pokonała Liverpool w półfinale Ligi Mistrzów i awansowała do finału tych rozgrywek[60], w którym zmierzyła się z Manchesterem United. Na Łużnikach przegrała jednak po serii rzutów karnych, zaś Essien w 118. minucie otrzymał żółtą kartkę[61]. W sezonie 2007/2008 wystąpił w 27 spotkaniach ligowych, 6 pucharowych oraz 12 w pucharach europejskich[62]. Rozgrywki ligowe Chelsea zakończyła na drugim miejscu, za Manchesterem United[63].

Essien w sezonie 2008/2009

22 lipca 2008 przedłużył kontrakt z Chelsea do roku 2013[64]. W czasie letniego okienka transferowego zainteresowanie pomocnikiem wyraził Real Madryt[65]. Na początku września w meczu reprezentacji Ghany doznał kontuzji więzadła krzyżowego, która miała go wykluczyć z gry na minimum pięć miesięcy[66].

Do gry powrócił 3 marca 2009, kiedy to zagrał w meczu Pucharu Anglii z Coventry City[67]. 6 maja zdobył bramkę w zremisowanym 1:1 rewanżowym spotkaniu półfinału Ligi Mistrzów z FC Barcelona, późniejszym zdobywcą pucharu, rozegranym na Stamford Bridge[68]. Trafienie zostało później wybrane bramką sezonu w klubie[69]. Chelsea nie awansowała jednak do finału tych rozgrywek, ponieważ w pierwszym spotkaniu na Camp Nou padł wynik 0:0. We wcześniejszym ćwierćfinałowym meczu z Juventusem (2:2) pomocnik również trafił do siatki[70]. Łącznie w sezonie 2008/2009 Essien zagrał 11 razy w Premier League, strzelając jedną bramkę, dwukrotnie w Pucharze Anglii oraz zdobył dwa gole w pięciu meczach Ligi Mistrzów[71]. Jego zespół rozgrywki ligowe zakończył na trzecim miejscu, za Liverpoolem i Manchesterem United[72]. W czerwcu 2009 łączony był z przejściem do A.C. Milan[73]. Agent piłkarza Fabien Piveteau powiedział również, że Ghańczyk rozważa odejście do Realu Madryt lub FC Barcelona[74].

W trakcie przygotowań do sezonu 2011/12 Essien po raz kolejny zerwał więzadła krzyżowe w swoim kolanie, co oznaczało kilkumiesięczną przerwę w grze. Na boisko powrócił w styczniu 2012 roku w wygranym 1-0 spotkaniu z Sunderlandem. Jego problemy z kondycją zbiegły się ze świetną formą prezentowaną przez rywali do miejsca w podstawowej jedenastce Chelsea – Raula Meirelesa i, przede wszystkim, Johna Obiego Mikela – toteż piłkarz z Ghany miał kłopot z regularną grą w klubie. Zarówno finał Pucharu Anglii przeciwko Liverpoolowi, jak i finał Ligi Mistrzów w Monachium oglądał z ławki rezerwowych. Po zakończeniu sezonu znów pojawiły się plotki o możliwym odejściu Essiena ze Stamford Bridge, jednak sam piłkarz je zdementował, twierdząc że chce nadal walczyć o miejsce w składzie i powrót do dyspozycji z najlepszych lat. 31 sierpnia podczas ostatniego dnia transferowego, przeszedł do Realu Madryt na zasadzie rocznego wypożyczenia.

Real Madryt

Essien w barwach Realu Madryt.

1 września 2012 strony klubowe Realu Madryt oraz Chelsea F.C. poinformowały, iż Michael Essien został wypożyczony do Madrytu na jeden sezon.

AC Milan

27 stycznia 2014 roku podpisał dwuipółletni kontrakt z A.C. Milan[75].

Panathinaikos

3 czerwca 2015 podpisał dwuletni kontrakt z Panathinaikosem[76].

Kariera reprezentacyjna

W 1999 Essien wystąpił na Mistrzostwach Świata do lat 17, na których zajął z reprezentacją trzecie miejsce. Na turnieju rozegrał pięć spotkań[77]. Dwa lata później zagrał na Mistrzostwach Świata U-20, rozgrywanych w Argentynie. Ghana dotarła do finału, w którym przegrała 0:3 z gospodarzami turnieju, a Essien wystąpił w siedmiu meczach[77] oraz zdobył jedną bramkę (w wygranym 2:1 grupowym spotkaniu z Paragwajem[78]).

W dorosłej kadrze zadebiutował 4 stycznia 2002 w przegranym 1:2 towarzyskim spotkaniu z Egiptem[79]. Essien znalazł się także w kadrze Ghany na PNA[80]. Na tym turnieju rozegrał dwa spotkania i dotarł z reprezentacją do ćwierćfinału[81]. 5 września 2004 w rozegranym w ramach eliminacji do Pucharu Narodów Afryki meczu z Republiką Zielonego Przylądka Essien zdobył pierwszą bramkę w drużynie narodowej[82]. Z powodu kontuzji nie zagrał na tych mistrzostwach[32]. W maju 2006 został powołany na Mistrzostwa Świata. Ghana dotarła do 1/8 finału, w którym przegrała z Brazylią, a Essien zagrał w trzech meczach[77]. Wystąpił także na PNA 2008, na którym zajął z drużyną trzecie miejsce, wystąpił we wszystkich spotkaniach, uzyskał dwa trafienia oraz został wybrany do najlepszej jedenastki turnieju[83].

Gole w reprezentacji

Gole dla Ghany podawane są jako pierwsze
#DataMiejscePrzeciwnikWynikRozgrywkiPrzypis
1.5 września 2004Kumasi, Ghana Republika Zielonego Przylądka2:0eliminacje PNA 2006[82]
2.18 czerwca 2005Johannesburg, RPA Południowa Afryka2:0[82]
3.4 września 2005Kumasi, Ghana Uganda2:0[82]
4.4 czerwca 2006Edynburg, Szkocja Korea Południowa3:1mecz towarzyski[84]
5.8 października 2006Seul, Korea Południowa3:1[84]
6.28 stycznia 2008Akra, Ghana Maroko2:0PNA 2008[83]
7.3 lutego 2008 Nigeria2:1[83]
8.26 marca 2008Londyn, Anglia Meksyk1:2mecz towarzyski[85]
9.6 września 2009Akra, Ghana Sudan2:0eliminacje MŚ 2010

Statystyki

Klubowe

Stan na koniec sezonu 2014/2015[7][86]
KlubSezonLigaPuchary krajowe[87]Puchary europejskieŁącznie
WystępyGoleWystępyGoleWystępyGoleWystępyGole
SC Bastia2000/2001[12]131––––131
2001/2002[13]24520––265
2002/2003[88]29610––306
Łącznie661230––6912
Olympique Lyon2003/2004[89]3432180444
2004/2005[90]37410105489
Łącznie717311859213
Chelsea2005/2006[91]3125060422
2006/2007[51]332111112555
2007/2008[62]27660120456
2008/2009[71]1113052193
2009/2010[92]1431061214
2010/20113332081434
2011/20121403020190
Łącznie1631730150616116
Real Madryt2012/20132127070352
Łącznie2127070352
A.C. Milan2013/201470002090
2014/20151300000130
Łącznie2000020220
Panathinaikos AO2015/201600000000
Łącznie34537381761148352

Reprezentacyjne

Stan na 1 września 2012[15]
ReprezentacjaRokWystępyGole
Ghana200230
200320
200451
200532
2006112
200760
2008123
200981
201010
201110
Łącznie529

Życie prywatne

Essien ma cztery starsze siostry – Alice, Gladys, Joyce oraz Dianę[8], miał także brata Paaquiche, który zmarł w wieku 15 lat[6]. W kwietniu 2007 został aresztowany za jazdę po pijanemu[93]. Testy krwi wykazały jednak, że pomocnik Chelsea nie pił alkoholu[94]. W maju 2009 jego była partnerka Veralie Dela Ackumey pozwała go do ghańskiego sądu w sprawie o orzeczenie rozwodu i odszkodowanie. Essien utrzymuje jednak, że byli tylko zaręczeni według plemiennych rytuałów, a formalny ślub nie miał miejsca. Na początku czerwca składał trzygodzinne zeznania. Wcześniej sprawa ta była rozpatrywana przez angielskie sądy, które przyznały rację piłkarzowi[95][96].

Styl gry

Essien jest graczem wszechstronnym[7] oraz silnym[97]. Występuje głównie jako defensywny pomocnik, ale może również grać jako obrońca[97]. Były szkoleniowiec Chelsea, José Mourinho nazwał go zawodnikiem „wielofunkcyjnym”[7]. Gérard Houllier określił Essiena jako gracza takiej samej klasy co Steven Gerrard, Frank Lampard, Michael Ballack i Patrick Vieira[97].

Sukcesy

Klubowe

Lyon

Chelsea

Indywidualne

  • Piłkarz roku we Francji: 2005
  • Najlepszy afrykański piłkarz roku według BBC: 2006
  • Piłkarz sezonu Chelsea: 2006/2007
  • Gol sezonu Chelsea: 2006/2007, 2008/2009

Przypisy

  1. ↑ Michael Kojo Essien. 90minut.pl. [dostęp 2009-05-10].
  2. ↑ a b Goal.com Profile: Michael Essien (ang.). goal.com. [dostęp 2009-05-10].
  3. ↑ a b Olya Rayan: Essien the breadwinner for his family (ang.). rediff.com, 7 czerwca 2006. [dostęp 2009-05-23].
  4. ↑ a b A phenomeon called Michael Essien (ang.). The Ghanian Journal. [dostęp 2009-05-23].
  5. ↑ a b c d Fabregas v Essien (ang.). BBC Sport, 17 kwietnia 2009. [dostęp 2009-05-09].
  6. ↑ a b c d e The quiet rise of fearless Essien (ang.). Guardian.co.uk, 29 października 2006. [dostęp 2009-05-23].
  7. ↑ a b c d Michael Essien (ang.). chelseafc.com. [dostęp 2009-05-10].
  8. ↑ a b The Tragic Secret that drives Chelsea’s?25m star on to glory (ang.). ghanaweb.com. [dostęp 2009-05-23].
  9. ↑ Essien: Powinienem grać w MU. MUFC.pl, 13 stycznia 2008. [dostęp 2009-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 sierpnia 2011)].
  10. ↑ Bastia 1–0 Metz (ang.). guardian.co.uk. [dostęp 2009-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)].
  11. ↑ Michael Essien: All goals 2000 – 2001 (Bastia) (ang.). guardian.co.uk. [dostęp 2009-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)].
  12. ↑ a b Michael ESSIEN 2000/2001 (fr.). lfp.fr. [dostęp 2009-07-26].
  13. ↑ a b Michael ESSIEN 2001/2002 (fr.). lfp.fr. [dostęp 2009-07-26].
  14. ↑ France Cup 2001/02 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  15. ↑ a b Essien, Michael (ang.). National Football Teams. [dostęp 2009-03-20].
  16. ↑ Michael Essien (ang.). gfdb. [dostęp 2013-02-23].
  17. ↑ Ghana’s Essien joins PSG (ang.). BBC Sport, 30 czerwca 2003. [dostęp 2009-03-21].
  18. ↑ a b Essien turns down PSG (ang.). BBC Sport, 2 lipca 2003. [dostęp 2009-03-21].
  19. ↑ Michael Essien All appearances 2003 – 2004 (Lyon) (ang.). guardian.co.uk. [dostęp 2009-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 października 2014)].
  20. ↑ Michael Essien All goals 2002 – 2003 (Lyon) (ang.). guardian.co.uk. [dostęp 2009-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 października 2014)].
  21. ↑ a b France 2003/04 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  22. ↑ a b France 2004/05 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  23. ↑ Essien wins France award (ang.). BBC Sport, 23 maja 2005. [dostęp 2009-03-21].
  24. ↑ European Footballer of the Year („Ballon d’Or”) 2005 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-08].
  25. ↑ a b Chelsea delight at Essien singing (ang.). BBC Sport, 19 sierpnia 2005. [dostęp 2009-03-21].
  26. ↑ a b c Chris Bevan: Esssien saga nears completion (ang.). BBC Sport, 15 sierpnia 2005. [dostęp 2009-03-21].
  27. ↑ Chelsea complete Shevchenko deal (ang.). BBC Sport, 31 maja 2006. [dostęp 2009-04-03].
  28. ↑ Chelsea 1-0 Arsenal (ang.). BBC Sport, 21 sierpnia 2005. [dostęp 2009-04-03].
  29. ↑ Chelsea 4-0 West Brom (ang.). BBC Sport, 24 sierpnia 2005. [dostęp 2009-04-03].
  30. ↑ Essien handed two-match ban (ang.). guardian.co.uk, 15 grudnia 2005. [dostęp 2009-07-26].
  31. ↑ UEFA charged Essien (ang.). ESPNsoccernet, 8 grudnia 2005. [dostęp 2009-05-08].
  32. ↑ a b Essien doubtful for Nations Cup (ang.). 2 stycznia 2006. [dostęp 2009-07-26].
  33. ↑ Games played by Michael Essien in 2005/2006 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-07-26].
  34. ↑ Chelsea 2-1 Tottenham (ang.). BBC Sport, 11 marca 2006. [dostęp 2009-05-08].
  35. ↑ Chelsea 2005/2006 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 sierpnia 2007)].
  36. ↑ a b Final 2005/2006 English Premier Table (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lutego 2007)].
  37. ↑ a b c d Michael Essien Injuries (ang.). physioroom.com. [dostęp 2009-07-26].
  38. ↑ Chelsea 3 (2) – 0(0) Man City (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 maja 2007)].
  39. ↑ Phil McNulty: Chelsea 2-0 Werder Bremen (ang.). BBC Sport, 12 września 2006. [dostęp 2009-05-10].
  40. ↑ African trio vying for Fifa award (ang.). BBC Sport, 12 października 2006. [dostęp 2009-05-10].
  41. ↑ Five named for Caf’s top award (ang.). BBC Sport, 22 listopada 2006. [dostęp 2009-05-10].
  42. ↑ European Footballer of the Year („Ballon d’Or”) 2006 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-10].
  43. ↑ John Sinnott: Chelsea 1-1 Arsenal (ang.). BBC Sport, 10 grudnia 2006. [dostęp 2009-05-10].
  44. ↑ Biography (ang.). michaelessiengh.com. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 stycznia 2014)].
  45. ↑ Essien wins BBC African award (ang.). BBC Sport, 5 stycznia 2007. [dostęp 2009-05-10].
  46. ↑ Live – Carling Cup final (ang.). BBC Sport, 24 lutego 2007. [dostęp 2009-05-29].
  47. ↑ Essien signs new Chelsea contract (ang.). BBC Sport, 12 marca 2007. [dostęp 2009-05-10].
  48. ↑ Games played by Michael Essien in 2006/2007 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-07-26].
  49. ↑ Andrew McKenzie: FA Cup final – Chelsea 1-0 Man Utd (ang.). bbc.co.uk, 19 maja 2007. [dostęp 2013-02-23].
  50. ↑ John Mathews: Penalty joy as Liverpool reach final (ang.). uefa.com, 1 maja 2007. [dostęp 2009-05-29].
  51. ↑ a b Chelsea 2006/2007 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 maja 2007)].
  52. ↑ Final 2006/2007 English Premier Table (ang.). Soccerbase. [dostęp 2099-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 maja 2009)].
  53. ↑ a b c Games played by Michael Essien in 2007/2008 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-07-26].
  54. ↑ FIFA World Player Gala 2007 Men’s short list (ang.). FIFA.com. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 marca 2009)].
  55. ↑ 50 STARS EN PISTE (fr.). FranceFootball.fr, 21 października 2007. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 stycznia 2009)].
  56. ↑ FIFA World Player Gala 2007 (ang.). FIFA.com. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2017)].
  57. ↑ European Footballer of the Year („Ballon d’Or”) 2007 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-23].
  58. ↑ Oluwashina Okeleji: Mali’s Diarra makes Caf shortlist (ang.). BBC Sport, 12 grudnia 2007. [dostęp 2009-05-23].
  59. ↑ GLO CAF AWARDS: Kanoute is African footballer of the Year (ang.). cafonline.com, 5 lutego 2008. [dostęp 2009-05-23].
  60. ↑ Trevor Haylett: Drogba double takes Chelsea to Moscow (ang.). UEFA.com, 30 kwietnia 2008. [dostęp 2009-05-23].
  61. ↑ Man Utd earn dramatic Euro glory (ang.). BBC Sport, 22 maja 2008. [dostęp 2009-07-25].
  62. ↑ a b Chelsea 2007/2008 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 sierpnia 2007)].
  63. ↑ Final 2007/2008 English Premier Table (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 maja 2009)].
  64. ↑ Essien signs new Chelsea contract (ang.). BBC Sport, 22 lipca 2008. [dostęp 2009-05-10].
  65. ↑ Saturday’s gossip column (ang.). BBC Sport, 3 maja 2008. [dostęp 2099-05-28].
  66. ↑ Injured Essien faces long lay-off (ang.). BBC Sport, 9 września 2008. [dostęp 2009-05-10].
  67. ↑ Games played by Michael Essien in 2008/2009 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10].
  68. ↑ Phil McNulty: Chelsea 1-1 Barcelona (agg 1-1) (ang.). BBC Sport, 6 maja 2009. [dostęp 2009-05-10].
  69. ↑ ESSIEN’S TRIPLE COMEBACK IN THIS MONTH’S MAGAZINE (ang.). chelseafc.com, 17 lipca 2009. [dostęp 2009-07-26].
  70. ↑ Jonathan Stevenson: Juventus 2-2 Chelsea (agg 2-3) (ang.). BBC Sport, 10 marca 2009. [dostęp 2009-05-28].
  71. ↑ a b Chelsea 2008/2009 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10].
  72. ↑ Latest English Premier Table (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 maja 2009)].
  73. ↑ Milan chce Adebayora i Essiena. interia.pl, 1 czerwca 2009. [dostęp 2009-06-27].
  74. ↑ AC Milan move closer to signing Emmanuel Adebayor (ang.). The Thimes, 24 czerwca 2009. [dostęp 2009-06-27].
  75. ↑ Chelsea midfielder secures AC Milan move (ang.). BBC Sport, 2014-01-27. [dostęp 2014-01-27].
  76. ↑ Michael Essien completes signing for Panathinaikos (ang.). ESPNFC.com, 2015-06-02. [dostęp 2015-02-06].
  77. ↑ a b c Michael ESSIEN (ang.). FIFA.com. [dostęp 2009-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 marca 2009)].
  78. ↑ Ghana – Paraguay 2:1 (0:0) (ang.). FIFA.com. [dostęp 2009-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 września 2009)].
  79. ↑ International Matches 2002: Africa (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  80. ↑ African Nations Cup 2002 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  81. ↑ African Nations Cup 2002 – Final Tournament Details (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  82. ↑ a b c d African Nations Cup 2006 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-10].
  83. ↑ a b c African Nations Cup 2008 – Final Tournament Details (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-03-21].
  84. ↑ a b International Friendly Matches 2006 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-10].
  85. ↑ International Friendly Matches 2008 (ang.). RSSSF. [dostęp 2009-05-10].
  86. ↑ Michael Essien (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 stycznia 2011)].
  87. ↑ Uwzględniono Puchar kraju i Puchar Ligi.
  88. ↑ Michael ESSIEN 2002/2003 (fr.). lfp.fr. [dostęp 2009-07-26].
  89. ↑ Michael ESSIEN 2003/2004 (fr.). lfp.fr. [dostęp 2009-07-26].
  90. ↑ Michael ESSIEN 2004/2005 (fr.). lfp.fr. [dostęp 2009-07-26].
  91. ↑ Chelsea 2005/2006 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 sierpnia 2007)].
  92. ↑ Chelsea 2009/2010 player appearances (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-21)].
  93. ↑ Michael Essien arrested for drunk driving (ang.). The Offside, 29 kwietnia 2007. [dostęp 2009-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 października 2008)].
  94. ↑ Footballer was ‘not over limit’ (ang.). BBC News, 3 maja 2007. [dostęp 2009-05-28].
  95. ↑ Essien In Court Over Love (ang.). peacefmonline.com, 4 czerwca 2009. [dostęp 2009-07-26].
  96. ↑ 'Girlfriend Dragged Essien To Court’ (ang.). modernghana.com, 14 maja 2009. [dostęp 2009-07-26].
  97. ↑ a b c Michael Essien Bio (ang.). ESPNsoccernet. [dostęp 2009-07-26].
  98. ↑ English FA Cup 2006/2007 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-21].
  99. ↑ English League Cup 2006/2007 (ang.). Soccerbase. [dostęp 2009-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 września 2010)].

Bibliografia

Składy reprezentacji Ghany
Skład reprezentacji Ghany na PNA 2002

Ghana

Skład reprezentacji Ghany na Mundialu 2006

Ghana

Skład reprezentacji Ghany na PNA 2008

Ghana

Skład reprezentacji Ghany na PNA 2010

Ghana

Skład reprezentacji Ghany na Mundialu 2014

Ghana

Nagrody i osiągnięcia
Zawodnik roku Ligue 1

Media użyte na tej stronie

Football pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Essien.jpg
Autor: John Dobson, Licencja: CC BY-SA 2.0
Michael Essien, football (soccer) player
Essiencropped.jpg
Autor: Mark Freeman from Hornchurch, UK, Licencja: CC BY 2.0
Michael Essien
Essien Real Madrid.JPG
Autor: Ultraslansi, Licencja: CC BY-SA 3.0
Essien with Real Madrid against Galatasaray
Michael Essien 4633.jpg
Autor: Amarhgil, Licencja: Attribution
Michael Essien