Michael Faraday

Michael Faraday

Data i miejsce urodzenia	22 września 1791 Newington Butts, Surrey, Anglia
Data i miejsce śmierci	25 sierpnia 1867 Pałac Hampton Court, Surrey, Anglia

Michael Faraday (ur. 22 września 1791 w Newington Butts, zm. 25 sierpnia 1867 w Hampton Court^[1]) – angielski fizyk doświadczalny i chemik. Profesor Instytutu Królewskiego w Londynie (ang. Royal Institution) i Uniwersytetu Oksfordzkiego, członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie (ang. Royal Society). Laureat najwyższych nagród naukowych jego czasów – dwóch Medali Copleya (1832 i 1838), dwóch Medali Królewskich (1835 i 1846) oraz Medalu Rumforda (1846)^[a].

Faraday to jeden z ojców elektrodynamiki klasycznej. Odkrył indukcję elektromagnetyczną – możliwość wytwarzania prądu elektrycznego przez ruch magnesu, co jest przejawem wytwarzania pola elektrycznego przez zmienne pole magnetyczne. Ścisły matematyczny opis tego zjawiska nazwano prawem Faradaya, będącym jednym z podstawowych równań Maxwella. Jego osiągnięcie było przełomowe zarówno dla fizyki jak i techniki – umożliwiło konstrukcję pierwszych prądnic i silników elektrycznych, przyczyniając się do drugiej rewolucji przemysłowej i masowej elektryfikacji.

Pozostałe osiągnięcia Faradaya to m.in. wprowadzenie opisu oddziaływań przez pola i ich linie, odkrycie samoindukcji, paramagnetyzmu i zjawiska magnetooptycznego – wyjaśnionego potem przez Maxwellowski elektromagnetyczny model światła. W chemii Faraday zasłynął m.in. jako pionier elektrochemii i odkrywca benzenu. Jest też przykładem wybitnego samouka; wkroczył w świat akademicki dzięki H.B. Davy’emu, który zatrudnił młodego Faradaya jako asystenta.

Odkrycia

Michael Faraday w młodości

Michael Faraday w wieku dojrzałym

Posąg Faradaya

Fizyka

Największe znaczenie miały prace Faradaya dotyczące elektryczności. W 1831 r. odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej^[2], co przyczyniło się do powstania elektrodynamiki.

Faraday odkrył również zjawisko samoindukcji, zbudował pierwszy model silnika elektrycznego. W 1845 r. stwierdził, że diamagnetyzm jest powszechną właściwością materii, odkryty zaś przez niego paramagnetyzm – właściwością szczególną niektórych jej rodzajów. Faraday wprowadził pojęcie linii sił pola i wysunął twierdzenie, że ładunki elektryczne działają na siebie za pomocą takiego pola^[3]. W 1848 r. odkrył zjawisko magnetooptyczne^[4]. Jako pierwszy podjął próbę zunifikowania grawitacji z elektromagnetyzmem (1849)^[5][6].

Odkrycia Faradaya z zakresu elektrodynamiki miały ogromne znaczenie z dwóch powodów. Po pierwsze, prawo Faradaya ma podstawowe znaczenie w teorii elektromagnetyzmu. Po drugie, indukcja elektromagnetyczna może być wykorzystana do wytwarzania prądu elektrycznego, co zademonstrował sam Faraday budując pierwszą prądnicę. Nowoczesne generatory elektryczne są znacznie bardziej złożone, jednak wszystkie opierają się na tej samej zasadzie – indukcji elektromagnetycznej.

Od jego nazwiska jednostka pojemności elektrycznej w układzie SI nazywana jest faradem.

Chemia

Stworzył podstawy elektrochemii. W latach 1833–1834 sformułował prawa elektrolizy i wprowadził nomenklaturę dla opisu tego zjawiska. W 1825 roku odkrył benzen^[7], wydzielił naftalen, heksachloroetan, koloidalne złoto. Był też twórcą prostej metody skraplania gazów. W 1823 roku jako pierwszy skroplił chlor^[8].

Prowadził pionierskie prace nad stalami stopowymi i szkłem optycznym. Stwierdził katalityczne działanie światła w reakcjach chlorowców na węglowodory (nasycone)^[9].

Życie prywatne

2 czerwca 1821 ożenił się z Sarą (Sarah) Barnard; związek był bezdzietny. Faraday był członkiem sandemanianów^[10], sekty protestanckiej (pierwotna nazwa: glasjanie), utworzonej w Szkocji ok. 1730 r. przez Johna Glasa (1695–1773)^[11]. Został pochowany w nieanglikańskiej części Highgate Cemetery^[12]. W grobie tym, obok niego, spoczęła później żona.

Zobacz też

• (37582) Faraday – planetoida
• dysk Faradaya
• fala Faradaya
• klatka Faradaya
• stała Faradaya
• Puszka Faradaya

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973. OCLC 839118859.
• George Gamow: Biografia fizyki. Barbara Wojtowicz-Natanson (tłum). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967. OCLC 878933859.
• Andrzej Kajetan Wróblewski: Historia fizyki: od czasów najdawniejszych do współczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-0114635-1.

Literatura dodatkowa

• Marian Grotowski: Michał Faraday: jego życie i dzieło 1791–1867. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha, 1928.
• Eugeniusz Hohendorf: Życie i twórczość Michała Faradaya.

Linki zewnętrzne

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Michael Faraday w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].