Michaił Frinowski

Michaił Frinowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1900
Narowczat, gubernia penzeńska

Data i miejsce śmierci

4 lutego 1940
Moskwa

Ludowy Komisarz Marynarki Wojennej ZSRR
Okres

od 8 września 1938
do 6 kwietnia 1939

Przynależność polityczna

Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)

Szef GUGB
Okres

od 15 kwietnia 1937
do 28 marca 1938

Przewodniczący OGPU w Azerskiej SRR
Okres

od 6 sierpnia 1930
do 3 kwietnia 1933

podpis
Odznaczenia
Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonej Gwiazdy Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” Order Czerwonego Sztandaru (Mongolia - baretka do 1961 roku)

Odznaka Honorowego Czekisty Odznaka Honorowego Czekisty

Michaił Petrowicz Frinowski (ros. Михаил Петрович Фриновский, ur. 1900[1] w Narowczacie, w guberni penzeńskiej, zm. 8 lutego 1940 w Moskwie) – komandarm 1 rangi, funkcjonariusz NKWD, m.in. I zastępca Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, tym samym szef Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB).

Wykazał się dużym okrucieństwem podczas tzw. czystek z końcowych lat trzydziestych, m.in. osobiście otruł ówczesnego naczelnika INO (wywiadu zagranicznego) Abrama Słuckiego. Ludowy komisarz Marynarki Wojennej ZSRR, skazany (między innymi) za współpracę z wywiadem polskim i japońskim oraz wykroczenia podczas pracy w NKWD, skazany na śmierć 4 lutego 1940 rok, rozstrzelany 8 lutego 1940 roku.

Młodość i pierwsze lata w sowieckiej służbie

Przed 1918 rokiem

Urodził się w 1900 roku w rodzinie inteligenckiej (ojciec był nauczycielem w randze kolegialnego asesora), po ukończeniu nauk w krasnosłobodskiej szkole duchownej i relegowaniu z seminarium penzeńskiego, w wieku 17 lat wstąpił do wojska, z którego podobno wkrótce zdezerterował. Związał się wówczas na krótko z anarchistami, biorąc udział w akcjach terrorystycznych. W 1917 w Moskwie, uczestniczył w zamieszkach lutowych, w październiku wstąpił do Czerwonej Gwardii.

W CzeKa

W 1918 roku Frinowski zaciągnął się do Rosyjskiej Komunistycznej Partii Bolszewików RKP(b). Ciężko ranny został przeniesiony do CzeKa, gdzie służył w organach kontrwywiadu, m.in. jako szef wydziału specjalnego Frontu Południowo-Zachodniego w kampanii polskiej, a następnie w 1 Armii Konnej, gdzie prawdopodobnie po raz pierwszy spotkał Józefa Stalina. Następnie Frinowski został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru za wykazanie męstwa podczas ataku na sztab sławnego anarchisty bat’ki Nestora Machno i likwidacji oddziałów atamana Tiutiunnyka. W latach dwudziestych był m.in. naczelnikiem sekcji specjalnej Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego, na czele której pacyfikował Osetię, Czeczenię i Inguszetię.

Po ukończeniu kursów doskonalenia wyższych kadr dowódczych w Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego, zajął (z poręczenia Gienricha Jagody) stanowisko zastępcy szefa Osobych Otdiełów (OO) Moskiewskiego Okręgu Wojskowego.

Na Kaukazie

W 1930 roku w związku z tzw. Aferą bezideowego bloku, w którą był zamieszany Frinowski, został skierowany z powrotem na Kaukaz, gdzie otrzymał dowództwo nad dywizją im. Stalina, która zwalczała ruchy niepodległościowe i wolnościowe. Wykazując się bezwzględnością i okrucieństwem podczas dławienia powstań chłopskich, które wybuchły na Zakaukaziu w proteście przeciwko kolektywizacji rolnictwa, został mianowany szefem GPU w Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, oraz po raz drugi otrzymał Order Czerwonego Sztandaru i bardzo wysoko cenioną Odznakę Honorowego Czekisty numer 228.

Kariera w NKWD i strukturach ZSRR

Zastępca szefa NKWD

W 1933 roku Frinowski stanął na czele Głównego Zarządu Ochrony Pogranicznej i Wojsk OGPU. Szybka kariera Frinowskiego w organach bezpieczeństwa, którą zawdzięczał głównie Genrichowi Jagodzie, postępowała w najlepsze, co nie przeszkodziło mu zgłosić się na ochotnika do zatrzymania Jagody, a podczas przesłuchań jako pierwszy zabrał się do jego bicia. O awansie Nikołaja Jeżowa na wakujące stanowisko Jagody dowiedział się podczas wczasów w Soczi, gdzie wypoczywał w ośrodku NKWD między innymi z Siergiejem Mironowem. Już w 1936 roku Frinowski został mianowany zastępcą nowego Komisarza Spraw Wewnętrznych Jeżowa.

Szef GUGB/pierwszy zastępca

Po aresztowaniu Jagody i większości jego ludzi Frinowski zaczął odgrywać czołową rolę w centralnym aparacie NKWD, napędzając jednocześnie kariery swoich protegowanych.

W październiku 1937 roku Frinowski zajął na miejsce Jakowa Agranowa stanowisko naczelnika Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD, z rangi komkora został awansowany na komisarza bezpieczeństwa Państwowego 1 rangi tym samym został pierwszym zastępcą Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, Nikołaja Jeżowa. Na tym stanowisku Frinowski kierował śledztwem przeciwko marszałkowi Tuchaczewskiemu i czystką w Armii Czerwonej. W drugiej połowie 1938 roku Frinowski pojechał na Daleki Wschód z misją specjalną. Polegać ona miała na zmontowaniu prowokacji, której celem był marszałek Wasilij Blücher.

Ludowy Komisarz Marynarki Wojennej

Po przejęciu kontroli nad NKWD przez Berię Frinowski został oddelegowany z NKWD, został przeniesiony na jeszcze wyższe stanowisko, został mianowany ludowym komisarzem Radzieckiej Marynarki Wojennej i otrzymał awans o dwa stopnie, m.in. na komandarma 1 rangi. Dotychczasowe doświadczenia Frinowskiego jako dowódcy marynarki ograniczały się podobno do jednorazowej wizytacji rzecznej flotylli ochrony pogranicza na Amurze. To że nie był marynarzem, pojęto od razu. Wasylij Płatonow o jednym z wystąpień Frinowskiego:

Nie mając pojęcia o sprawach floty i okrętach, bełkotliwie i bez zrozumienia odczytywał nieznany mu, napisany obcą ręką tekst obszernego referatu. Gubił wątek i kaleczył specjalistyczne i techniczne terminy, wykazując całkowitą ignorancję w kwestiach morskich. Było jasne, że na tak odpowiedzialnym stanowisku ten człowiek znalazł się przypadkiem i nigdy nie będzie komisarzem morskim z prawdziwego zdarzenia.

Ostatnie miesiące

Aresztowanie

Podczas obrad XVIII Zjazdu WKP(b) rozpoczętego 10 marca 1939 roku, Frinowski siedział nie na miejscu prezydialnym, co należało mu się z urzędu, ale w dalszych rzędach, a do zabrania głosu w imieniu resortu wywołano na jego miejsce niespodziewanie Kuzniecowa. Frinowski nie został także wysunięty do Komitetu Centralnego. 20 marca 1939 roku został zdymisjonowany ze stanowiska ludowego komisarza Marynarki Wojennej. Aresztowano go 6 kwietnia 1939 roku na cztery dni przed aresztowaniem Jeżowa. Z relacji przyszłego przywódcy ZSRR Nikity Chruszczowa wynika, że samego aresztowania dokonał ówczesny zastępca szefa Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD Bogdan Kobułow - Ogromny zwalisty masywny człowiek złapał go od tyłu i przewrócił, po czym Frinowski został związany. - Są także inne wersje: jedną z nich jest, że zabarykadował się w swoim gabinecie i nie chciał wyjść, został wyciągnięty podstępem przez swojego przyjaciela, wówczas komisarza bezpieczeństwa państwowego 3 rangi Juweliana Sumbatowa-Topuridze (późniejszego naczelnika Zarządu Głównego Administracyjno-Gospodarczego, który działał na polecenie nowego szefa NKWD Ławrientija Berii, dzięki czemu ocalił własne życie). Podczas przesłuchań w centrali NKWD na Łubiance Frinowski obciążał za wszystko, tak jak sobie życzył oficer śledczy, swego byłego szefa, Jeżowa. 12 kwietnia 1939 roku aresztowana została jego żona, Nina Stiepanowna i jego siedemnastoletni syn Oleg.

Oskarżenia i wyrok

Obok zarzutów współpracy na rzecz obcych wywiadów: polskiego i japońskiego, akt oskarżenia Frinowskiego głosił:

  • Na naradzie funkcjonariuszy NKWD pod koniec 1937 roku wzywał podwładnych do wzmagania represji, nakłaniając ich przy tym do dopuszczania się bezprawia i stosowania prowokacyjnych metod w pracy agentury
  • Wyznaczał limity aresztowań, żądał torturowania aresztantów i fałszowania ich zeznań
  • Osobiście bił aresztowanych w więzieniu lefortowskim, zwłaszcza skatował kombryga Miedwiediewa, uzyskując kłamliwe zeznania o istnieniu spisku wojskowego
  • Dawał instrukcje terenowym trójkom NKWD, by rozstrzeliwano więźniów, którzy nie składają zeznań i nie są skłonni do samooskarżeń
  • W lutym 1938 roku (wraz z Jeżowem) otruł w swoim gabinecie służbowym naczelnika INO (wywiad zagraniczny NKWD) Abrama Słuckiego.

Michaił Frinowski, przetrzymywany w więzieniu na Suchanówce, przyznał się do wszystkich zarzutów. 4 lutego 1940 roku został osądzony, a wyrok wykonano 8 lutego 1940 roku w Moskwie. Jego prochy zostały złożone na cmentarzu Dońskim. Sam Frinowski nie został zrehabilitowany. Nina Stiepanowna Frinowska została rozstrzelana 3 lutego 1940 roku, a syn Oleg Michajłowicz Frinowski 22 stycznia 1940 roku. W okresie destalinizacji zostali oni zrehabilitowani.

Stopnie i odznaczenia

Stopnie

Odznaczenia

24 stycznia 1941 roku, decyzją Rady Najwyższej ZSRR, Michaił Frinowski został pozbawiony wszystkich stopni wojskowych oraz nagród i odznaczeń państwowych.

Bibliografia

Zobacz też

Przypisy

  1. Większość źródeł datę urodzenia Frinowskiego podaje na 1898 rok; ponieważ w roku 1917 Frinowski dodał sobie dwa lata, we wszystkich dokumentach oficjalnych figuruje data 1898 rok.

Media użyte na tej stronie

Order of Lenin Ribbon Bar.svg
Ribbon bar for the Soviet decoration Order of Lenin. Drawn by Zscout370.
SU Order of the Red Banner ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Banner. The Soviet Union (USSR).
Frinovsky Mikhail Signature 1937.png
Роспись заместителя председателя СНК Союза ССР Михаила Фриновского (1898–1940)
MN Order Red Banner rib1961.svg
Autor: Kei, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka: Order Czerwonego Sztandaru (wersja do roku 1961) – Mongolska Republika Ludowa.
Kgb member honour 1957.gif
KGB 40years - 1957 - honoured officer
SU Order of the Red Star ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Star‎. The Soviet Union (USSR).
20 years saf rib.png
Ribbon bar of the Jubilee Medal "XX Years of the Workers' and Peasants' Red Army"
MP-Frinovsky.jpg
Mikhail Petrovich Frinovsky (Михаил Петрович Фриновский), deputy head of the NKVD, (b.1898-d.1940)