Michaił Katukow

Michaił Katukow

Михаил Ефимович Катуков

(c) Mil.ru, CC BY 4.0
marszałek wojsk pancernych
Data i miejsce urodzenia	17 września 1900 Bolszoje Uwarowo, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	8 czerwca 1976 Moskwa, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1917–1976
Siły zbrojne	Armia Czerwona Armia Radziecka
Stanowiska	d-ca: 20 Dywizji Pancernej, 4 Brygady Pancernej, 1. i 3. Korpusu Zmech., 1 Armii Pancernej, wojsk pancernych i zmechanizowanych Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech
Główne wojny i bitwy	wojna domowa w Rosji, II wojna światowa: bitwa pod Moskwą, operacja Mars, bitwa na łuku kurskim, operacja Bagration operacja lwowsko-sandomierska, operacja pomorska, bitwa o Berlin
Odznaczenia

Michaił Efimowicz Katukow, ros. Михаил Ефимович Катуков (ur. 4 września^?/ 17 września 1900 we wsi Bolszoje Uwarowo, zm. 8 czerwca 1976 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek wojsk pancernych (1959), dowódca wyższych związków operacyjnych Armii Czerwonej, dowódca wojsk pancernych i zmechanizowanych Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1944, 1945).

Życiorys

Urodził się we wsi Bolszoje Uwarowo w obwodzie moskiewskim. W 1917 podczas rewolucji październikowej brał udział w walkach w Piotrogrodzie. Od 1919 w Armii Czerwonej, uczestnik wojny domowej w Rosji na Froncie Południowym.

W 1922 ukończył kurs oficerów piechoty, a w 1927 kurs „Wystrzał”. W 1935 ukończył akademicki kurs doskonalenia dowódców oddziałów w Wojskowej Akademii Motoryzacji i Mechanizacji RKKA, od tego momentu pełnił służbę w wojskach pancernych.

W 1940 został dowódcą 20 Dywizji Pancernej, jako jej dowódca uczestniczył w początkowym okresie walki z Niemcami podczas II wojny światowej. We wrześniu 1941 był dowódcą 4 Brygady Pancernej (później przemianowanej na 1 Gwardyjską Brygadę Pancerną) i jako jej dowódca brał udział w walkach w obronie Moskwy, a następnie w biwie pod Moskwą. W 1942 został mianowany dowódcą 1 Korpusu Pancernego, który wyróżnił się w walkach pod Woroneżem. We wrześniu 1942 został mianowany dowódcą 3 Korpusu Zmechanizowanego.

W styczniu 1943 został dowódcą 1 Armii Pancernej (w kwietniu 1944 przemianowanej na 1 Gwardyjską Armię Pancerną). Jako jej dowódca uczestniczył w walkach na Łuku Kurskim, a następnie w składzie 1 Frontu Ukraińskiego w wyzwalaniu Ukrainy i operacji lwowsko-sandomierskiej. 23 września 1944, za udział w tej operacji otrzymał po raz pierwszy Medal „Złota Gwiazda” wraz z tytułem honorowym Bohatera Związku Radzieckiego oraz Order Lenina.

Następnie jako dowódca 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej brał udział w operacji warszawsko-poznańskiej, zachodniopomorskiej i berlińskiej. 6 kwietnia 1945, za udział w operacji pomorskiej został powtórnie uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego z jednoczesnym wręczeniem Orderu Lenina.

Po zakończeniu II wojny światowej początkowo dowódca Armii Pancernej, a następnie dowódca wojsk pancernych i zmechanizowanych Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech.

W 1951 ukończył kurs dowódców w Akademii Sztabu Generalnego. Od 1955 w inspektor w Głównej Inspekcji Ministerstwa Obrony ZSRR, a następnie od 1957 zastępca szefa Oddziału Operacyjnego Wojsk Lądowych ZSRR.

Od 1963 w grupie Generalnych Inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR.

Napisał wspomnienia pod tytułem На острие главного удара (wyd. I w 1976 roku, wydanie polskie pod tytułem Pancerny grot wyd. w 1976).

Zmarł 8 czerwca 1976 w Moskwie, został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.

Awanse

• generał major (генерал-майор) – 10 listopada 1941
• generał porucznik (генерал-лейтенант) – 18 stycznia 1943
• generał pułkownik (генерал-полковник) – 10 kwietnia 1944
• marszałek wojsk pancernych (маршал бронетанковых войск) – 5 października 1959

Odznaczenia

• Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (23 września 1944, 6 kwietnia 1945)
• Order Lenina – czterokrotnie
• Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie
• Order Suworowa I klasy – dwukrotnie
• Order Kutuzowa I klasy
• Order Bohdana Chmielnickiego I klasy
• Order Kutuzowa II klasy
• Order Czerwonej Gwiazdy
• Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy
• Medal „100-lecia urodzin Lenina”
• Medal „Za obronę Moskwy”
• Medal „Za zdobycie Berlina”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Za wyzwolenie Warszawy”
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
• Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
• Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Order za Wybitną Służbę (Distinguished Service Order, Wielka Brytania)
• Złoty Order Zasługi dla Ojczyzny (NRD)
• Order Czerwonego Sztandaru (Mongolska Republika Ludowa, 1944)
• Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)
• Order Krzyża Grunwaldu I klasy (Polska Ludowa)
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (Polska Ludowa)
• Medal za Warszawę 1939–1945 (Polska Ludowa)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk (Polska Ludowa)

Bibliografia

• BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. I, Wyd. MON, Warszawa 1971.
• Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975.
• K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000. (ros.)
• Radziecka Encyklopedia Wojskowa, t. I, Moskwa. (ros.)
• Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 11, s. 537–538, Moskwa 1969–1978. (ros.)
• Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986. (ros.)
• Катуков Михаил Ефимович – Герои страны (ros.)
• Катуков Михаил Ефимович – Проект ХРОНОС (ros.)