Miecz Damoklesa
Miecz Damoklesa – przenośne wyrażenie przysłowiowe, nawiązujące do popularnej anegdoty o syrakuzańskim tyranie Dionizjuszu.
Chcąc lepiej uprzytomnić swój los schlebiającemu mu zawistnemu dworzaninowi Damoklesowi, który nazywał go najszczęśliwszym ze śmiertelników, tyran zaproponował mu, ażeby na jeden dzień wszedł w jego rolę i znalazł się w jego sytuacji. Pozwolił mu nawet zająć swe złote łoże w przepysznie urządzonej komnacie i ucztować do woli. Zarazem jednak nakazał zawiesić nad Damoklesem ostry miecz na cienkim końskim włosie. W ten sposób unaocznił mu niebezpieczeństwo grożące ze strony wrogów i nieprzyjaciół każdemu panującemu wśród pozornych luksusów i dobrodziejstw władzy. Historię tę wykorzystał Cyceron omawiając kwestię szczęścia ludzkiego w dialogach filozoficznych (Tuskulanki V 21,61).
Wyrażenie oznacza stałą groźbę wisząca nad kimś używającym beztrosko życia i korzystającym z dobrodziejstw swego stanowiska.
Zobacz też
- kompleks Damoklesa
- (5335) Damocles – asteroida
Bibliografia
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993, s. 192
- Władysław Kopaliński: Słownik eponimów, czyli wyrażeń odimiennych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 61